گردن درد و کمر درد ، دو اختلال شایع هستند که زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار داده و عملکرد طبیعی، کیفیت زندگی و تحرک بدن را محدود میکنند. رنج درد در ناحیه کمر و گردن از دردهای خفیف و مبهم تا دردهای شدید و ناتوان کننده متغیر است و میتواند مزمن، حاد یا مداوم باشد. طبق تحقیقات انجام شده، حدود 70 درصد مردم در دورههایی از زندگی خود، کمر درد و گردن را تجربه خواهند کرد، و این اختلالات در میانسالی بیشتر از سایر گروههای سنی و در زنان بیشتر از مردان مشاهده شده است. توجه داشته باشید که چنانچه درمانهای محافظه کارانهای شامل فیزیوتراپی ، استفاده از داروهای مسکن ، ضد التهابهای غیر استروئیدی و ماساژ نتواند در مدت حداکثر دو ماه، درد را کاهش دهد، باید برای یافتن درمان جایگزین به پزشک متخصص مراجعه کنید. در ادامه به معرفی طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد میپردازیم؛ روشی کهن از طب سنتی چینی که اثربخشی آن در تحقیقات گروههای مختلف پژوهشی پزشکی، اثبات شده است.
طب سوزنی چیست ؟
طب سوزنی که بیش از 2500 سال قدمت دارد، از طب سنتی چینی سرچشمه گرفته و از دهه 1970 شروع به گسترش در سراسر جهان کرده است. درواقع، طب سوزنی بخشی از علم طب سنتی چینی است و در کنار گیاه درمانی، موکسا، ماساژ، تغذیه، درمان با مواد معدنی و… به عنوان یک روش درمانی شناخته میشود.
در روش درمانی Acupuncture، سوزنهای ظریفی برای درمان مشکلات مرتبط با سلامت، وارد نقاط مشخصی از پوست بدن شده و به وسیله دست یا جریان الکتریسیته تحریک میشوند. به این ترتیب در نتیجه تحریک اعصاب سطح پوست، سیگنالهای عصبی باعث تحریک سیستم ایمنی، گردش خون و بافتها خواهد شد و به دنبال آن، پاسخ بدن را در رفع عارضه یا بهبود زخم ایجاد میکند.
طب سوزنی چه کاربردهایی دارد ؟
دادههای نظرسنجی ملی سلامت در ایالات متحده آمریکا نشان میدهد که در فاصله سالهای 2002 تا 2012 استفاده از این شیوه درمان، در حدود 50% افزایش یافته است. طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد، و همچنین دردهای مفصلی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است؛ اما نتایج مثبت آن در استئوآرتیت زانو، سردرد های میگرنی ، حالت تهوع و استفراغ پس از عملهای جراحی، درد ناحیه آرنج، فیبرومیالژی، سکته مغزی ، کرامپ های قاعدگی، آسم و نفس تنگی نیز اثبات شده است. طبق تحقیقات انجام شده، کاربرد طب سنتی در بیماریهای داخلی مانند بیماریهای معده، کاهش درد دندان، روماتیسم، مشکلات جنین و دوران حاملگی، روماتیسم مفصلی ، افسردگی ، بیماریهای عفونی، نورولوژی ، طب فیزیکی و عوارض شیمی درمانی نیز با کارآزمایی کنترل شده، مورد تأیید قرار گرفته است.
طب سوزنی چگونه عمل میکند؟
از نظر علمی، مکانیسم عمل و تأثیرگذاری طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد، درد دندان، عوارض بعد از عمل جراحی، کرامپهای قاعدگی، آسم و… به یکی از دو صورت زیر است:
- موضعی و سگمنتال
- افزایش خون رسانی موضعی، که میتواند باعث بهبود زخمهای ناشی از جراحیهای پلاستیک شود.
- اثرات ضد التهابی بر روی بافتها، که منجر به ترمیم سریعتر بافتها خواهد شد.
- رفلکسهای احشایی، که با تغییر سیستم وایران نباتی احشایی، در درمان اختلالات احشایی و نازایی مؤثر خواهد شد.
- مهار رشتههای آوران درد در اعصاب شاخ خلفی، که میتواند باعث کاهش و مهار درد شود.
- آزاد شدن نقاط ماشه ای، که میتواند دردهای میوفاشیال را به میزان قابل ملاحظهای کاهش دهد.
- غیرموضعی و سیستمیک
- تغییر در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز، که با اثر بر آزاد سازی اکسی توسین، اندورفین و سروتونین، باعث کاهش درد و استرس خواهد شد.
- تغییر فعالیت ساختمانهای قشر مغز، مانند مخچه، قشر حرکتی و… با تأثیر بر جزء عاطفی درد و تحریک پذیری مغزی عروقی، علاوه بر کاهش درد، نتایج مثبتی هم بر دردهای میگرنی دارد.
- تأثیر سیستمیک روی سیستم اعصاب نباتی، که پس از تحریک سوزن، علاوه بر کاهش دردهای میگرنی، باعث تغییر در شدت ضربان قلب نیز خواهد شد.
- مهار توسط راههای نزولی ساقه مغز، که به دنبال آزاد سازی اندورفین و تحریک DNIC رخ میدهد، در کنترل و مهار درد منتشر نقش مؤثری خواهد داشت.
تأثیر طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد
تسکین و بهبودی سریع درد ، با روشهای متعددی از جمله مصرف داروهای مسکن، جراحی ، فیزیوتراپی ، تزریق کورتیکواستروئید و همچنین طب سوزنی امکان پذیر است و از این میان، طب سوزنی یکی از روشهای اصلی مورد تأیید سازمان جهانی بهداشت محسوب میشود. تحقیقات انجام شده روی این روش درمانی، برخی از اثرات مثبت طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد را نشان میدهد:
- اثر تسکینی طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد با اثر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (یا NSAIDs) قابل مقایسه است.
- کالج پزشکان آمریکا در سال 2017، طب سوزنی را به عنوان درمان خط اول برای کمر دردهای مزمن و حاد توصیه کرده است.
- طب سوزنی در کاهش میزان درد و همچنین بهبود عملکرد فعالیتهای روزانه بیماران، از داروهای خوراکی مؤثرتر بوده و درصورت ادامه درمان نیز، افزایش مییابد.
انواع کمر درد ، علل و روشهای درمان
یکی از شایعترین مشکلات پزشکی دنیا، کمر درد است که میتواند به دلایل مختلفی از جمله تصادف، استرس و اضطراب، وضعیت ناصحیح نشستن و خوابیدن، تغییرات دژنراتیو ناشی از افزایش سن، زمین خوردن یا سقوط از بلندی، اختلالات آرتریت التهابی، ورزش سنگین حرفه ای، تنگی کانال نخاعی کمر و همچنین بلند کردن اجسام سنگین ایجاد شود.
چاقی و اضافه وزن، وراثت و ژنتیک، افزایش سن، سطح پایین فعالیت بدنی، سطح استرس بالا، افسردگی و شغلهای سنگین و پر خطر میتوانند احتمال ابتلا به کمر درد را تشدید کنند. البته لازم به ذکر است تقریباً همه افراد و حداقل یکبار در مقطعی از زندگی، کمر درد را تجربه خواهند کرد!
این درد که میتواند به صورت مدام، ناگهانی یا مبهم بروز کند، بسته به طول دوره درد سه نوع حاد، تحت حاد و مزمن دارد، و با توجه به علت بروز و علائم، روشهای درمان متفاوتی نیز خواهد داشت. درمانهایی از جمله فیزیوتراپی، کمپرسهای گرم و سرد، حرکات کششی ورزشی، مصرف داروهای مسکن، ضدالتهابهای غیر استروئیدی، شل کنندههای عضلانی، استراحت و جراحی کمر.
آیا طب سوزنی میتواند در درمان کمر درد مفید باشد؟
طب سوزنی در درمان کمر درد با قرار دادن سوزنهای نازک در عمق نقاط استراتژیک انجام میگیرد. تحقیقات نشان میدهد، چنانچه طب سوزنی توسط بهترین متخصص طب فیزیکی و ماهر انجام گیرد، علاوه بر نشان دادن اثرات مفید، عوارض جانبی و خطرات کمی نیز خواهد داشت. به علاوه محققان معتقد هستند کم اثرترین انواع طب سنتی، از عدم درمان کمر درد مفیدتر خواهد بود. بنابراین طب سنتی در درمان کمر درد و گردن درد، ارزش امتحان دارد. فقط در نظر داشته باشید که چنانچه پس از یک دوره دو ماهه، بهبودی در شدت و میزان درد کمر احساس نکردید، احتمال دارد طب سنتی درمان کافی و مناسبی برای شما نباشد!
انواع گردن درد ، علل و روشهای درمان
اگر روزانه زمان زیادی را صرف نشستن پشت رایانه، نگاه کردن به تبلت یا تلفن همراه و همچنین نشستن میکنید، گردن درد معضل رایجی برای این سبک زندگی خواهد بود. به عبارت دیگر، قرار گرفتن در وضعیتهای فیزیکی نامناسب، عضلات گردن را تحت فشار قرار داده و میتواند منجر به بروز دردهای مداوم یا مزمن در این ناحیه شود. در حالت کلی، گردن درد نگران کننده نیست، اما در شرایط زیر، پیشنهاد میشود که با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید:
- چنانچه این درد به قسمت پایینی بازو یا شانهها کشیده میشود.
- اگر گردن درد با بی حسی و از دست دادن قدرت و توان بازو و دست همراه است.
- چنانچه گردن درد شدید است و شبها مانع خواب راحت شما خواهد شد.
- و اگر گردن درد با سر درد یا گزگز کردن دست و پا همراه باشد.
به طور کلی درمان گردن درد به علت بروز آن بستگی خواهد داشت. بنابراین پزشک پس از معاینه فیزیکی و گرفتن شرح حال شما، از طریق یکی از روشهای تصویربرداری X-ray، سی تی اسکن، ام آر آی و یا نوار عصب و عضله علت درد را تعیین و تشخیص میدهد. سپس یکی از روشهای درمانی کمپرس سرد و گرم، مصرف دارو (مسکن، شل کننده عضلاتی یا کورتیکو استروئید) ، استفاده از گردنبند طبی، ورزشهای کششی و یا جراحی را توصیه میکند.
آیا طب سوزنی میتواند در درمان گردن درد مفید باشد؟
سالیان سال است که پزشکان طب سنتی چینی، از طب سوزنی برای مدیریت انواع درد استفاده میکنند و از نظر بسیاری افراد، این روش درمانی مانند یک معجره عمل میکند و هر نوع ناخوشی را از تهوع صبحگاهی و گرفتگی عضلات گرفته تا آلرژی و مشکلات عصبی، بهبود میبخشد. به طور کلی طب سوزنی با افزایش گردش خون، آزادسازی مواد شیمایی عصبی (مانند دوپامین و سروتونین) و همچنین کاهش التهاب باعث کاهش درد و ایجاد احساس آرامش در فرد میشود.
در پروسه استفاده از طب سوزنی برای درمان کمر درد و گردن درد، درمانگر با در نظر گرفتن علائم فرد، سابقه سلامت و همچنین میزان بهبودی در جلسات پیشین طب سوزنی، نقاطی که باید مورد تحریک قرار بگیرند را مشخص کرده و در صورت نیاز این روش درمانی را با درمانهای دیگری مانند ماساژ، فیزیوتراپی، لیزردرمانی و آروماتراپی همراه میسازد.
در سال 2020 یک متا-آنالیز، شامل شش کارآزمایی تصادفی و کنترل شده، برای بررسی اثر طب سوزنی روی گردن درد انجام گرفت و طبق نتایج آن، طب سونی به میزان قابل توجهی درد گردن را کاهش داده و هنگامی که با دیگر تکنیکهای درمانی همراه بوده، میزان کاهش فشار گردن، کاهش تنشهای عضلانی و اثر تسکینی، در مقایسه با روشهای سنتی پیشین، مشهود بوده است.
نکات مثبت و منفی طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد
به طور کلی اگر طب سوزنی در درمان گردن درد و کمر درد را با سایر روشهای درمانی رایج مانند عمل جراحی و بیهوشی عمومی مقایسه کنیم، موارد زیر قابل ملاحظه خواهند بود:
نکات مثبت روش طب سوزنی
- نیاز به تجهیزات خاص و گران قیمتی ندارد.
- نیاز به کنترل پرسنل حین انجام پروسه درمان نیست.
- نیاز به طی دوره ریکاوری بعد از عمل نیست.
- باعث بروز افسردگی فیزیولوژیک نخواهد شد.
- بیمار بیهوش نمی شود، هوشیار و قادر به برقراری ارتباط است.
- این روش درمانی کمترین میزان درد و عوارض جانبی را دارد.
- باعث ایجاد حس سرگیجه ، تهوع و فراموشی نمیشود.
- باعث افزایش اثربخشی داروهای فشارخون نخواهد شد.
- مشکلات زیبایی و ظاهری ایجاد نمیکند.
- با خطر آمبولی ریوی و آمبولی هوا، همراه نیست.
- برای بیمارانی که اعتیاد به مواد مخدر دارند یا در حال ترک هستند، جایگزین مناسبی است.
نکات منفی روش طب سوزنی
- در حدود ۱۵ درصد بیماران، به طب سوزنی پاسخ نمیدهند.
- ممکن است برای دستیابی به نتیجه بهتر نیاز به دوره درمانی طولانیتری باشد.
- احتمال خونریزی وجود دارد.
- ممکن است احساس آرامش و رضایت در ماهیچهها ایجاد نکند.
- ممکن است با عمل جراحی تداخل داشته باشد.
نتیجه گیری و جمع بندی
طب سوزنی در درمان کمر درد و گردن درد برای انواع درد در این نواحی مفید است؛ اما برای کسانی که به فلزات حساسیت دارند، بیماران مبتلا به هموفیلی و افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف میکنند، توصیه نمیشود. به علاوه در نظر داشته باشید که، با وجود اینکه طب سوزنی در دوران بارداری مشکل آفرین نخواهد بود، بهتر است پیش از آغاز پروسه درمان، پزشک خود را در جریان بگذارید.