میگرن و سردرد های میگرنی

میگرن از بیماری‌هایی است که افراد بسیاری در جامعه به آن دست و پنجه نرم می‌کنند. برخی از افراد به این بیماری مبتلاء هستند اما اطلاعی از آن ندارند. تأثیرات این بیماری بر افراد می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. از یک سردرد ساده و قابل تحمل تا نشانه‌هایی که بیمار را از فعالیت‌های روزمره باز می‌دارد.

میگرن چیست ؟

بیماری میگرن در درجه اول احساس درد در یک سمت از سر است. این درد ممکن است ضعیف یا بسیار شدید باشد و در برخی موارد با علائم دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ یا حساسیت به نور و صدا همراه باشد.

پزشکان متخصص مغز و اعصاب کلینیک فوق تخصصی طبیب در خدمت شما بیماران گرامی میباشند

 

میگرن در زنان بسیار شایع‌تر است به‌طوری‌که ۲۰ درصد از زنان و ۶ درصد از مردان به این بیماری مبتلاء می‌شوند. تناوب بروز حمله‌های آن در افراد گوناگون، یکسان نیست. برخی ممکن است در هفته چندبار دچار حمله شوند و در برخی دیگر بین دو حمله چند سال فاصله وجود داشته باشد.

این بیماری ممکن است از همان دوران کودکی آغاز شود یا در ابتدای بزرگسالی برای اولین‌بار آن را تجربه کنید. در کودکان ممکن است ابتدا با علائم گوارشی دیده شود و سپس سر دردها آغاز شوند. این بیماری می‌تواند در خانواده منتقل شود. اما لازم است بدانید که با سردرد معمولی تفاوت دارد.

این بیماری تنها به سردرد خلاصه نمی‌شود و ممکن است به سه صورت در بیماران دیده شود.

• می‌گرن با اورا
• می‌گرن بدون اورا
• می‌گرن اورا و بدون سردرد

اورا در میگرن چیست؟

در برخی افراد علاوه‌ بر سردرد ممکن است نشانه‌های دیگری نیز دیده شود. این نشانه‌ها معمولاً پیش از شروع درد بروز پیدا می‌کنند، به تدریج شدت می‌گیرند و ممکن است تا یک ساعت ادامه پیدا کند. اورای میگرن عمدتاً شامل اختلالاتی در بینایی و عضلات است. مانند:

• دیدن نورهای چشمک زن، لکه‌های نورانی یا نورهای متحرک به شکل‌های گوناگون و حتی کاهش یا از دست دادن بینایی
• احساس سوزن سوزن شدن دست یا پا
• احساس بی‌حسی و لمسی در دست، پا یا یک سمت از بدن
• بی‌حسی زبان یا مشکل در صحبت کردن

این علائم در اغلب افراد پیش از شروع علائم میگرن اتفاق می‌افتد. برخی افراد نیز ممکن است صرفاً این علائم را تجربه کنند و سردرد شدید در پی آن وجود نداشته باشد. اما در هر صورت این علائم ممکن است آزار دهنده باشد و فعالیت‌های عادی فرد را تحت الشعاع قرار دهد.

برخی افراد نیز یک الی دو روز پیش از آغاز حمله بیماری علائمی را در خود مشاهده کننده، این علائم می‌تواند احساس افسردگی، خستگی یا کم انرژی بودن، خمیازه کشیدن مداوم، هوس کردن یک غذای خاص، بیش فعالی، تحریک‌پذیری یا سفتی گردن باشد. معمولاً چند روز پس از مشاهده این علائم، حمله میگرنی آغاز خواهد شد.

انواع دیگری  نیز وجود دارد که افراد ممکن است با آن مواجه شوند:

میگرن دهلیزی به شرایطی گفته می‌شود که بیمار، دارای مشکلات تعادلی چون سرگیجه، تهوع، استفراغ است اما با سر درد همراه نیست. عموما افرادی که پیشتر درگیر بیماری‌های حرکتی بوده‌اند دچار این نوع می‌شوند.

میگرن همی پلژی نوعی دیگر از این بیماری است که فرد مبتلاء ضعف در یک سمت بدن، احساس بی‌حالی، گیجی و ضعف عمومی دارد و بینایی او نیز دچار اختلال می‌شود. علائم این بیماری باید جدی گرفته شود چون ممکن است ناشنه وقوع سکته مغزی باشد.

میگرن قاعدگی در برخی زنان اتفاق می‌افتد و سردردها هم زمان با شروع این دوره آغاز می‌شود.

میگرن چشمی عموماً با از بین رفتن بینایی برای مدت کوتاه به صورت کامل یا جزئی به همراه درد در پشت چشم است که می‌تواند کل سر را در بر گیرد. در نوع دیگری از آن نیز درد در اطراف چشم و حتی فلج عضلات اطراف آن وجود دارد. در این بیماران ممکن است علائمی چون افتادگی پلک و تغییرات بینایی چون دوبینی اتفاق می‌افتد.

می‌گرونوس نوع شدید از این بیماری است که ممکن است تا 72 ساعت طول بکشد. در این بیماران حالت تهوع شدید است و ممکن است نیاز به مراجعه به بیمارستان داشته باشند.

حمله‌های میگرنی چیست ؟

وضعیت حمله‌های این بیماری در افراد متفاوت است. عموماً بین 4 تا 72 ساعت ممکن است ادامه داشته باشد و تعداد دفعات این حملات نیز بسته به شدت بیماری متغیر است. ممکن است چند بار در ماه این درد را تجربه کنید یا در فواصل طولانی‌تری به سراغتان بیاید. با این حال عمده علامت این اختلال، درد در یک یا دو سمت سر، درد ضربه‌ای در سر، حساسیت به نور، صدا، بو یا حتی لمس و حالت تهوع یا استفراغ است. شدت این درد و علائم در همه‌ی افراد یکسان نیست. درد می‌گرن ممکن است در ابتدا خیلی شدید نباشد اما درصورتی که اقدام مناسبی در ارتباط با آن صورت نگیرد ممکن است شدید شود.

سردرد میگرنی معمولاً در قسمت پیشانی رخ می‌دهد. ممکن است در یک یا هر دو بخش سر احساس شود. حالت تهوع یا استفراغ نیز از از علائم دیگری است که می‌تواند همراه با سردرد آغاز شود.

پس از اینکه حمله  تمام شد و درد فروکش کرد، بیمار ممکن است حالت خستگی، گیجی یا حتی سرخوشی موقت داشته باشد. در اغلب موارد، حرکت دادن ناگهانی سر ممکن است درد را تشدید کند.

علت میگرن چیست ؟

عامل دقیق بروز میگرن شناخته شده نیست. این طور به نظر می‌رسد که تغییرات موقت در هورمون‌های مغز مانند سروتونین یا شرایط رگ‌های خونی و عصب‌های مغز می‌تواند چنین حمله‌هایی به‌وجود آورد. در بررسی‌هایی که بر روی بیماران به عمل آمده، عامل ژنتیکی در این بیماری تأثیرگذار بوده است. در برخی افراد نیز این بیماری در پی شرایط محیطی و حاشیه‌ای چون شروع دوره قائدگی در زنان، استرس شدید یا موقعیت‌های استرس‌زا، خستگی شدید و پس از مصرف غذا یا نوشیدنی‌های مشخصی رخ می‌دهد. تأثیر حضور هورمون‌ها و شرایط محیطی و وراثتی در ابتلاء به این بیماری همچنان توسط محققین در حال بررسی است.

به همین دلیل، تغییرات هورمونی در زنان در زمانهایی مانند قاعدگی، بارداری و یائسگی این سر دردهای می‌گرنی را تشدید می‌کند و زنانی که داروهای ضد بارداری هورمونی مصرف می‌کنند بیشتر از سایر زنان دچار می‌گرن می‌شوند.

طبق مطالعات، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و حاوی کافئین بالا می‌تواند میگرن را تشدید کند. مبتلایان به این بیماری، در صورت قرار گرفتن در معرض محرکها، ممکن است دچار حمله بیماری شوند. این محرکها می‌تواند شامل چراغ‌های پرنور یا چشمک زن، صداهای بلند و قوی و ادامه دار، مواد شیمیایی با بوی تند مثل بنزین، لاک ناخن، رقیق کننده‌های رنگ چون تینر می‌توانند محرک این بیماری باشند.

کم خوابی یا تغییر در الگوی خواب نیز می‌تواند احتمال حمله‌ی بیماری را تشدید کند. برای مبتلایان به این بیماری سفرهای طولانی که منجر به تغییرات زمانی شدید می‌شود می‌تواند آزار دهنده باشد. همچنین تغییرات آب و هوایی و فشار هوا در اثر تغییرات ارتفاعی نیز بر این اختلال مؤثر است. مبتلایان باید در رابطه با ورزش کوهنوردی یا تغییر ناگهانی محل زندگی خود توجه بیشتری داشته باشند.

فعالیتهای شدید بدنی مانند ورزش سنگین و خارج از عادت و فعالیت جنسی می‌تواند منجربه شروع حمله بیماری شود. همچنین مصرف داروها نیز تاثیرگذارند. داروهای ضد بارداری به دلیل ترکیبات هورمونی و داروهای گشاد کننده عروقی مثل نیتروگلیسیرین نیز ممکن است میگرن را تشدید کند.

برخی عادت‌های غذایی نیز در تشدید این بیماری اثر می‌گذارد. برای مثال غذاهای فرآوری شده، شور، کنسروی و پنیرهای قدیمی، افزودنی‌های مواد غذایی مانند نگهدارنده‌ها و شیرین کننده‌های مصنوعی چون آسپارتام و منوگلوتامات که به صورت گسترده در مواد غذایی یافت می‌شود در تشدید این بیماری تاثیرگذار است.

 

تشخیص میگرن به چه صورت است

تشخیص این بیماری عمدتاً با شرح حال‌گیری از بیمار انجام می‌شود. در این حالت از بیمار در مورد کلیه نشانه‌ها، مدت زمان حملات و دفعات تکرار آن‌ها، رژیم غذایی، سوابق خانوادگی، بیماری‌های زمینه‌ای، داروهای مورد استفاده توسط بیمار، محیط کار و زندگی، عادت‌های متداول پرسیده می‌شود. همچنین ممکن است بررسی‌های ساده‌ای از جمله فشار و قند خون نیز مورد بررسی قرار بگیرد تا از وقوع این بیماری به علت بیماری‌های دیگر اطمینان حاصل شود.

درمان میگرن

درمان قطعی میگرن برای این بیماری وجود ندارد اما با روش‌هایی می‌توان علائم آزار دهنده‌ی آن را کاهش داد. شرایط بیمار در نوع درمان‌هایی که برای او تجویز می‌شود تأثیرگذار است. مواردی همچون سن بیمار، تعداد دفعاتی که دچار حملات می‌گرنی می‌شود، نوع سردرد میگرنی و علائم همراه با آن، شدت درد، مدت زمان حمله‌ها، شرایط جسمی بیمار، ابتلا به بیماری‌های دیگر، داروهایی که مصرف می‌کند، جنسیت، شغل و میزان فعالیت فیزیکی و شرایط عمومی محیط زندگی و کار همگی از عواملی است که می‌تواند بر این بیماری تأثیرگذار باشد و درمان نیز با توجه به آن‌ها انجام می‌شود.

اولین مسئله کاهش درد است. در این شرایط برای کاهش سر درد، انواع مسکن‌ها مطابق با شدت بیماری تجویز می‌شود. همچنین ممکن است داروهایی برای کنترل هورمون‌ها یا کاهش فشار در مغز تجویز شود تا از تکرر حمله‌ها جلوگیری کند. درصورتی که بیمار در زمان حمله حالت تهوع و استفراغ داشته باشد نیز داروهایی برای تسکین این حالات به بیمار توصیه می‌شود.

درمان این بیماری منحصراً به یک شیوه امکان‌پذیر نیست و باید به‌صورت ترکیبی از مراقبت‌های خود بیمار، درمان‌های دارویی، درمان‌های پیشگیرانه، درمان حالت تهوع و استفراغ به عنوان عارضه جانبی این بیماری، درمان هورمونی برای کنترل بروز بیماری، مشاوره و درمان‌های کمک کننده مانند یوگا و مدیتیشن برای کاهش استرس و فضار باشد تا بتواند نتیجه مناسبی برای بیمار به همراه داشته باشد.

درصورت بروز حمله‌ها بهتر است اقداماتی برای کاهش تحریکات این بیماری انجام دهید. دراز کشیدن در یک اتاق تاریک و ساکت، ماساژ سر و استفاده از کمپرس سرد بر روی پیشانی یا پشت گردن می‌تواند مؤثر باشد. همچنین بهتر از عوامل ازار دهنده مانند خوراکی‌های فرآوری شده، بوی تند و نامطبوع، محیط پر سر و صدا و نور شدید دوری کنید تا علائم کاملاً برطرف شود.

در خصوص مصرف مسکن‌ها باید دقت کنید که مصرف بیش از حد این مسکن‌ها منجر به نوعی عارضه جانبی خواهد شد. معمولاً افراد مبتلاء به میگرن مسکن زیادی برای کاهش سر دردها مصرف می‌کنند که همین مصرف بیش از حد این داروها می‌تواند خود دلیل بروز سر درد شود. برای مصرف این داروها حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

 

پیشگیری از میگرن

بهترین عملکرد برای مبارزه با این بیماری، انجام اقداماتی برای پیشگیری از وقوع آن است. حداقل تأثیر چنین اقداماتی کاهش دفعات تکرار حملات است. در ابتدا سعی کنید همه چیز را موشکافی کنید. اگر به علت خاصی مشکوک شدید، آن را بررسی کنید. برای مثال ممکن است می‌گرن شما با خوردن غذای خاصی تشدید شود یا نور شدید آن را تقویت کند. در چنین شرایط با پرهیز از این شرایط می‌توانید از حملات بیماری پیشگیری کنید.

تغییر مناسبی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. خواب کافی و منظم، مصرف غذاهای سالم و فرآوری شده، ورزش سیک و منظم، نوشیدن آب به میزان زیاد، محدود کردن نوشیدنی‌ها یالکلی، دخانیات و کافئی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به شما در کنترل این بیماری کمک کند.

سردردهای نگران کننده

بسیاری از افراد به سادگی از کنار علائم میگرن می‌گذرند و آن را با یک سردرد ساده اشتباه می‌گیرند. درصورتی که علائم می‌گرن را به‌طور مکرر مشاهده می‌کنید لازم است تا در مورد آن اقدام مناسبی انجام دهید. در صورتی که سابقه سر درد دارید، اگر الگوی رخ دادن دردها تغییر کرد باید مسئله را با پزشک در میان بگذارید.

سر درد همراه با نشانه‌های شدید چون تب، سفتی گردن، تشنج، گیجی، احساس ضعف در بدن می‌تواند از نشانه‌های سکته مغزی باشد. سردردهای شدید و ناگهانی، سر درد پس از آسیب به سر، سر درد بعد از سرفه، فشار یا حرکت ناگهانی، سر دردی که بعد از 50 سالگی به سراغتان آمده، دردهای هشدار دهنده و خطرناکی است که ممکن است به دلیل می‌گرن ایجاد نشده باشند و لازم است سریعاً در مورد آن‌ها با یک پزشک متخصص صحبت کنید.

 

سخن پایانی

میگرن بیماری تقریباً شایعی به‌خصوص در میان خانم‌هاست. بسیاری از افراد دچار حمله‌های این بیماری هستند و عوارض آن را به میزان کم یا زیاد تجربه می‌کنند. در صورتی که به‌صورت مکرر و متناوب چنین علائمی را تجربه می‌کنید بهتر است با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید تا با کمک اون این علائم را کنترل کنید. سردرد و علائم حاشیه‌ای این بیماری می‌تواند در فعالیت‌های روزانه‌ی مبتلایان خلل ایجاد کند اما شناسایی عوامل تشدید آن و مصرف داروهای کاهش دهنده‌ی عوارض، می‌تواند مدت زمان حمله، دفعات تکرار و شدت نشانه‌ها را کاهش دهد.