مهرههای بالایی ستون فقرات، عضلات، رباطها و مهمتر از همه، گردن، هر روز سر حدوداً 5 کیلوگری شما را نگه میدارند! بنابراین خارج از انتظار نیست که اکثر افراد در برهههایی از زندگی، گردن درد را تجربه کنند.
اما نکته اینجاست که این نوع درد معمولاً به مرور زمان بهبود مییابد و نشانه مشکلات جدی تری نیست. هرگونه عدم تعادل، مانند وضعیت بد بدن در حالت خوابیده یا ایستاده، میتواند تأثیری در بروز درد ناحیه گردن داشته باشد؛ اما اگر گردن درد، شما را کلافه کرده یا تبدیل به دردی مزمن و همیشگی شده است، ادامه این مطلب راهنمای مفیدی خواهد بود.
گردن درد چیست ؟
گردن درد به عنوان یک اختلال اسکلتی-عضلانی شناخته میشود که با شروع حس درد در گردن و به دنبال آن گسترش درد تا یک یا هر دو شانه همراه خواهد بود. تحقیقات نشان میدهد که در حدود 67 درصد از بزرگسالان جامعه با این درد آزار دهنده سر و کار دارند و از این میان، سهم زنان، بیشتر از مردان است.
گردن درد، مشکلات فراوانی در فعالیتهای روزمره زندگی و همچنین شغل فرد ایجاد خواهد کرد و با گسترش روز افزونی که در دنیای امروزی دارد، آثار مخربی نیز بر سلامت عمومی، خانواده و به طور کلی جامعه خواهد داشت.
چه عواملی باعث گردن درد میشوند؟
عوامل متعددی میتوانند باعث بروز درد در ناحیه گردن، اندام فوقانی و شانهها شوند؛ از جمله:
- شرایط فیزیکی نامطلوب در محل کار، تحصیل یا زندگی
برخی از وضعیتهای نامناسب فیزیکی عبارتند از: خمیدگی گردن در حین فعالیتهایی مثل مطالعه و یا سایر کارهای روزمره، استفاده نادرست از کامپیوتر، موبایل و…، وضعیت بد بدن در حالت نشسته یا خوابیده، حمل کیف یا وسایل سنگین. این قبیل الگوهای غلط که برای مدت طولانی در زندگی فرد تکرار میشوند، با ایجاد فشار و کشش در عضلات ضد جاذبه و به دنبال آن ضعف عضلات پشتی گردن، باعث اختلال در عملکرد پیامهای حسی و رفلکس تنظیم تن در عضلات خواهند شد.
- مشکلات عصبی
برخی مشکلات عصبی مانند عدم رضایت شغلی، عوامل مرتبط با شرایط نامناسب روانی، استرس، عصبانیت و حرکات ناخواستهای که در پی آنها بروز میکند مانند دندون قروچه نیز تأثیر بهسزایی در بروز انواع گردن درد دارند. به طور کلی عضلات گردن و شانه تمایل بالایی در قرار گرفتن در وضعیت هایپرتونی و اسپاسم دارند، از این رو تنشهای عصبی و مشکلات مرتبط با آنها میتواند نقاط دردناکی را در اندام فوقانی و به خصوص گردن ایجاد کرده و به صورت اسپاسم در این ناحیه بروز کند.
- ضعف عضلانی
ضعف عضلات و نیروی ناکافی این گروه از عضلات با تداوم درد گردن مزمن، رابطه مستقیم دارد. به علاوه، اگر عضلات گردن قدرت کافی برای تحمل فشارهای مکانیکی وارد بر لیگامانها و همچنین کپسولهای مفصلی را نداشته باشند، گردن درد پس مدتی خم ماندن سر و گردن به سمت جلو، اجتناب ناپذیر خواهد بود.
- بیماریها
ابتلا به برخی بیماریها مانند، تومور ستون فقرات ، مننژیت ، آبسه، عفونت، سرطان، آرتروز گردن ، دیسک گردن ، تنگی کانال نخاعی گردن ، برخی بیماریهای مادرزادی و آسیبهای ناشی از ورزش، حوادثی مانند تصادفات یا صدمات شغلی، میتوانند باعث احساس گردن درد در افراد شوند. بیماریهای زمینهای مرتبط با گردن و اندام فوقانی، با تغییر شکل مهرهها، عضلات و رباطها در این نواحی، باعث احساس سفت شدن گردن، عدم توانایی در چرخش کامل گردن و به دنبال آن درد این ناحیه، همراه هستند.
- سایر موارد
به طور کلی هر گونه فشار مکانیکی، فاکتورهای روانی و اجتماعی، استرسهای ثانویه و اختلالات اسکلتی- عضلانی میتوانند باعث آسیب بافتی در سیستم اسکلتی- عصبی- عضلانی شده و علاوه بر بروز اختلال در عملکرد اندامها، به صورت واسطهای یا مستقیم در ایجاد گردن درد تأثیر بگذارند؛ مانند مصرف سیگار.
تشخیص علت گردن درد
گردن درد را براساس عوامل متعددی به چند نوع متفاوت طبقه بندی میکنند:
- براساس علت بروز درد در ناحیه گردن و اندام فوقانی
- اختصاصی: علت بروز این دردها عوامل پاتولوژیک (مثل آسیب رباطی و عضلانی، دیسک، فشردگی نخاع و…) یا تروما (ضربههای ناشی از حوادث رانندگی یا ورزشی) است.
- غیر اختصاصی: علت بروز این دردها نیز عوامل مکانیکی کم فشار اما پر تکرار مثل، کشیدگی ماهیچهها، وضعیت نامناسب بدن در هنگام ایستادن یا نشستن و یا بلند کردن وسایل یا کیف سنگین است.
- براساس ناحیه درد و میزان درگیری ایجاد شده
- محوری: این نوع گردن درد در محور عضلانی- اسکلتی بروز کرده و باعث بروز درد در ناحیه گردن یا بخش نرم آن میشود؛ مثل رگ به رگ شدن یا کشیدگی عضلات اندام فوقانی.
- میلوپاتی: درگیر شدن نخاع بر اثر وارد شدن فشار بر آن باعث بروز گردن درد میلوپاتی میشود. این نوع با حس ضعف، بی حسی و مشکلات حرکتی در دست و پا همراه خواهد بود.
- رادیلوکوپاتی: در این نوع درد، ریشههای عصبی نیز درگیر شده و علاوه بر گردن بازو نیز احساس درد خواهد داشت. رادیلوکوپاتی با بی حسی و ضعف در بازوها همراه است.
- براساس شدت و نوع درد
- مزمن: گردن درد مزمن که میتواند در هر یک از تقسیم بندیهای بالا بروز کند، به مدت طولانی (بیشتر از 3 ماه) ادامه داشته و برای درمان، نیاز به مراجعه به پزشک خواهد داشت.
- حاد: درد حاد گردن نیز، به نوع خاصی از انواع گردن درد بستگی ندارد اما مدت کمتری (یک هفته تا 10 روز) دوام دارد، به صورت ناگهانی در اثر فشار یا ضربه بروز کرده و با استراحت یا روشهای سادهای مانند مصرف مسکن و استفاده از کمپرس سرد، برطرف میشود.
علائم گردن درد
انواع گردن درد که با علائمی فیزیکی مثل:
- درد و سفتی عضلات ناحیه گردن
- احساس درد در نقطه یا نقاطی مشخص از کتف یا پشت گردن
- سردردهای تنشی که به سمت پشت سر کشیده میشوند
- و گز گز و بی حسی دست، شانه یا بازو
یا علائم حرکتی مثل:
- سوزن و ناتوانی در حرکت گردن یا کتف
- مشکل در بلند کردن بازو به سمت بالای سر
- و عدم چرخش گردن به عقب
همراه است؛ به وسیله روشهای تصویر برداری سه بعدی، رادیولوژی، ام آر آی، سی تی اسکن، میلوگرام (نوعی سی تی اسکن خاص) ، اسکن استخوان یا به کمک انواع روشهای نوار عصب و عضله ،در کلینیک مغز و اعصاب تهران تشخیص داده میشوند.
گردن درد چگونه درمان میشود؟
با وجود اینکه اغلب انواع ساده گردن درد با برطرف شدن عامل ایجاد کننده فشار و استراحت، به راحتی و ظرف چند روز بهبود مییابد، به طور کلی درد در ناحیه گردن و اندام فوقانی، با توجه به نوع، شدت و علت بروز آن، روشهای درمانی متفاوتی نیز دارد. از جمله:
- درمانهای خانگی
- درمانهای دارویی
- فیزیوتراپی و ورزش
- جراحی
توجه داشته باشید، در صورتی که گردن درد شما از نوع ساده نباشد و با درمانهای خانگی بهبود نیابد، برای تشخیص علت اصلی، و انتخاب بهترین روش درمانی، بهتر است به متخصص طب فیزیکی یا متخصص مغز و اعصاب تهران دیگر شاخههای مرتبط مراجعه نمایید و طبق نتایج آزمایشات و بررسیها و پس از شنیدن مشورت پزشک، کاربردیترین روش درمانی را انتخاب کنید.
درمان گردن درد با روشهای ساده خانگی
روشهای خانگی و سنتی، میتوانند به سادگی دردهای غیر مزمن گردن را که در اثر فشار ناگهانی، حوادث یا بلند کردن اجسام سنگین بروز کرده اند به خوبی بهبود ببخشند. از جمله این روشها میتوان موارد زیر را عنوان کرد:
- استراحت
استراحت در حالت کلی برای رفع هر گونه فشار، ایجاد آرامش و تسکین درد مفید خواهد بود. بنابراین در نظر داشته باشید که در صورت توجه به وضعیت بدن در طول روز و داشتن استراحت کافی، علاوه بر پیشگیری از بروز گردن درد مزمن، میتواند اسپاسم عضلات را در ابتدای شکل گیری بهبود بخشیده و مانع از عمیق شدن درد شود. فاصله دادن به فعالیتهای سنگین برای گردن، مثل مطالعه، استفاده از کامپیوتر، رانندگی و مانند آن، اولین کاری است که برای جلوگیری از بروز انواع گردن درد باید انجام دهید.
- کمپرس سرد
در این روش کمپرس یخ را سه بار در روز، روی محل درد قرار داده و اجازه میدهید تا با سرد کردن ناحیه دردناک، باعث گشادی عروق زیر جلدی و به دنبال آن تسکین التهاب در ناحیه اندام فوقانی شود. اگر کیسه یخ مناسب ندارید، کافی است قطعات یخ را در پلاستیک تمیز گذاشته، یک حله نرم دور آن بپیچید و به آرامیروی نقطه دردناک گردن خود، قرار دهید.
- ماساژ با روغنهای گیاهی
روغنهای نعنا، اسطوخودوس و ریحان، با داشتن خواص ضد التهابی، ضد اسپاسم، مسکن و آرام بخش میتوانند تأثیر زیادی در برطرف کردن گردن درد داشته باشند. کافی است هر یک از این روغنها یا مخلوطی از آنها را به همراه چند قطره روغن زیتون گرم، دو بار در روز، در محل مورد نظر، ماساژ دهید.
- استفاده از سرکه سیب
سرکه سیب مملو از آنتی اکسیدان و عوامل ضد التهاب است که میتواند تنشهای عضلانی را بهبود بخشیده و گردن درد را تسکین دهد. برای کسب بهترین نتیجه 3-2 بار در روز پارچه تمیزی را به سرکه سیب آغشته کرده و روی محل درد قرار داده و مدتی به آن استراحت دهید.
- استفاده از زردچوبه
زردچوبه به عنوان منبع غنی کورکومین (یک ماده ضد التهاب و آنتی اکسیدانی قوی) تأثیر فراوانی در کاهش درد گردن و رفع اسپاسم دارد. به همین دلیل هم در گذشته از ضماد زرد چوبه و زرده تخم مرغ برای کاهش گرفتی گردن و سایر عضلات استفاده میشد. علاوه بر این، میتوانید از نوشیدنی زرد چوبه، شیر ولرم و عسل نیز برای کاهش التهاب و درد ناحیه گردن لذت ببرید.
درمان گردن درد با روشهای دارویی
عموماً روشهای دارویی درمان گردن درد، به منظور تسکین درد، کاهش التهاب و کاهش شدت اسپاسم مورد استفاده قرار میگیرند، تا زمان لازم برای بهبودی سپری شود. این روشها شامل تجویز داروهای شل کننده عضلانی، مسکنها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی است. نمونههایی از این داروها عبارتند از:
- شل کننده عضلات: باسلوفن، متوکاربامول و دیازپام
- مسکن: استامینوفن، ایپوبروفن و ژلوفن
- ضد التهابهای غیر استروئیدی یا NSAIDs: آسپرین، ناپروکسن و سلکوکسیب
- ضد افسردگیهای سه حلقهای: بوپروپیون، آمیتریپتییلین و نوریتیپتیلین
- انواع پماد: دمولسنت لافارر (عصاره آرنیکا و رزماری) ، پیروکسیکام و متیل سالیسیلات
درمان گردن درد با فیزیوتراپی و ورزش
به طور کلی فیزیوتراپی، تمرین درمانی و تقویت حس عمقی (از لحاظ درد و عملکرد) در بهبود دردهای گردن، مؤثر هستند. متدهای فیزیوتراپی مورد استفاده نیز عبارتند از: کشش مکانیکی، تمرینات ثبات دهنده ستون فقرات، مانیپولیشن، اولتراسوند، لیزر درمانی، گرما درمانی، تحریکات الکتریکی و مغناطیسی، بیوفیدبک، ماساژ درمانی و طب سوزنی.
طبق تحقیقات انجام شده، تمرینات تقویتی، کششی، قدرتی، تمرینهای تسهیل عصبی عضلانی و تکنیکهای آرام سازی تأثیر قابل توجهی در درمان گردن درد، افزایش قدرت عضلانی و بهبود دامنه حرکتی مفاصل و گردن داشته اند. به علاوه، تمرینات رایج گردن و شانه، تمرینات وضعیت، عملکردی و حس عمقی نیز به عنوان درمانهای تأثیرگذار در بهبود گردن درد، پذیرفته شده اند.
سایر روشهای درمان گردن درد
در شرایط نادر، ممکن است درمانهای رایج خانگی، فیزیوتراپی یا تمرینات حرکتی ورزشی، درد گردن را برطرف نکند، در چنین مواقعی نیاز به تزریق کورتیزون یا حتی جراحی خواهد بود. به طور کلی تزریق کورتیکو استروئید، در محل مفاصل فاست مهره گردن و در نزدیکی ریشههای عصبی انجام میشود. این داروها به همراه انواع بی حس کنندههایی چون لیدوکائین، در تسکین گردن درد، تأثیر زیادی دارند.
جراحی نیز در شرایطی که بیمار با موارد زیر رو به رو باشد، تجویز میشود:
- ریشههای عصبی آزاد شده باشند.
- مهرههای گردن تحت فشار باشند.
- درمانهای محافظه کارانه مؤثر نباشد.
- علائم عصبی بیمار پیشرونده بوده و بازوها و پاها درگیر شده باشند.
- بیمار در حفظ تعادل یا راه رفتن با مشکل مواجه باشد.
- و یا درد مداوم، موجب کاهش قابل توجهی در عملکرد بیمار شده باشد.
نوع جراحی انتخابی و محل آن (از جلو یا پشت گردن) به عوامل متعددی بستگی دارد. این روشها شامل رفع فشار، جایگزینی دیسک مصنوعی و یا جراحی فیوژن ستون فقرات هستند. این راهکار از طریق تقویت و تثبیت ستون فقرات، به کاهش درد شدید (حاد) و مزمن گردن کمک خواهد کرد.
بایدها و نبایدها در زمان گردن درد
رعایت نکات زیر در زمان احساس درد گردن و اندام فوقانی، میتواند بسیار مؤثر باشد.
آنچه میتوانید انجام دهید:
- میتوانید از مسکنهایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد استفاده کنید.
- برای خواب از یک بالش کم ارتفاع و سفت استفاده کنید.
- بهتر است در هنگام خواب، ارتفاع سر با تنه برابر باشد.
- گرمای مرطوب، مثل دوش آب گرم میتواند شدت درد را کاهش دهد.
- برای کاهش گردن درد، تمرین کنید که صاف نشسته و شانه و گردن را به آرامی به سمت عقب نگه دارید.
- عادات نادرست، مثل استفاده غلط از کامپیوتر یا تلفن همراه را اصلاح کنید.
- از کیف مناسب استفاده کنید (کوله پشتیهایی که بار را به صورت موازی روی شانهها تقسیم میکنند، گزینههای خوبی هستند) .
- ورزش را به عنوان جزء مهمی در برنامه روزانه خود، داشته باشید.
آنچه نباید انجام دهید:
-
از مصرف بیش از حد مسکن بپرهیزید.
-
بدون تجویز پزشک از گردنبندهای طبی استفاده نکنید. بهتر است گردن در حالت فعال و نرمال باشد.
-
گردن خود را برای مدت طولانی، در یک وضعیت ثابت قرار ندهید.
-
در هنگام خواب و در رختخواب، زیاد گردن خود را نچرخانید.
-
به صورت دمر (روی شکم) نخوابید.
-
اگر در حرکت دادن گردن خود مشکل دارید، از رانندگی یا دوچرخه سواری پرهیز کنید.
