دسترسی سریع
دیسک گردن چیست ؟ مهره‌ها که در واقع ستون فقرات را تشکیل می‌دهند، توسط بالش‌های کوچک گردی به نام دیسک محافظت می‌شوند. این ، که دارای یک لایه بیرونی سخت (حلقه) هستند، هسته‌ای را احاطه کرده‌اند و به عنوان جاذب ضربه برای استخوان‌های ستون فقرات عمل می‌کنند.
فتق دیسک (که به آن برآمدگی، لغزش یا پارگی نیز گفته می‌شود) قطعه‌ای از هسته دیسک است که از حلقه خارج شده و از طریق جدا شدن یا پارگی حلقه به داخل کانال نخاعی رانده می‌شود. فتق ممکن است زندگی روزمره ما را دشوار و دردناک کند.
این مشکل می‌تواند در هر یک از سه بخش ستون فقرات (گردن، قفسه سینه یا کمر) رخ دهد و ما در این محتوا می‌خواهیم به معرفی دیسک گردن، علائم، درمان و سایر جزئیات مربوط به آن بپردازیم.
دیسگ گردن چیست ؟
دیسک‌ها دارای مراکز نرم و ژل مانند و لایه بیرونی محکم- مانند دونات ژله‌ای- هستند. با گذشت زمان، لایه بیرونی ضعیف شده و می‌تواند ترک بخورد. بیرون زدگی دیسک گردن زمانی اتفاق می‌افتد که ماده ژله‌ای داخلی از طریق ترک، خارج می‌شود، و این مواد نشت شده ممکن است بر اعصاب نخاعی مجاور فشار بیاورند.
موارد مختلفی از جمله: افزایش سن، وزن بیش از حد، حرکات تکراری و مداوم، فشار ناگهانی به دلیل بلندکردن اجسام سنگین و یا چرخاندن نامناسب گردن، می‌تواند منجر به پارگی دیسک شود. اختلالات دیسک گردن یا herniated discs، در علم پزشکی به سه گروه تقسیم می‌شود:
- فتق هسته پالپوسوس (HNP)
اختلال herniated nucleus pulposus (HNP) به عنوان جابجایی موضعی هسته، غضروف، متلاشی شدن استخوان آپوفیز یا بافت قطبی حلقوی خارج از فضای دیسک بین مهره‌ای تعریف می‌شود.
- بیماری دژنراتیو دیسک (DDD)
degenerative disc disease (DDD) شامل پارگی حلقوی دژنراتیو، از دست دادن ارتفاع دیسک و تخریب هسته‌ای است.
- اختلال دیسک داخلی (IDD)
Internal disc disruption (IDD) در حقیقت شکاف حلقوی دیسک، بدون تغییر شکل دیسک خارجی است. رادیکولوپاتی گردنی می‌تواند ناشی از آسیب ریشه عصب به‌دلیل فتق دیسک یا تنگی روزنه باشد، که منجر به اختلالات حسی، حرکتی یا رفلکس در ریشه عصبی آسیب‌دیده می‌شود.
از رادیوگرافی ساده ستون فقرات گردنی، برای ارزیابی تغییرات دژنراتیو مزمن، بیماری متاستاتیک، عفونت، تغییر شکل ستون فقرات و ثبات آن استفاده می‌شود؛ در حالی که تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) روش انتخابی برای ارزیابی فتق یا بیرون‌زدگی هسته پالپوسوس یا HNP است.
نشانه‌های و علائم دیسک گردن
فتق دیسک می‌تواند انواع مختلفی از درد را ایجاد کند و یا هیچگونه علامتی نداشته باشد. همچنین بسته به محل مشکل در ستون فقرات، علائم فتق دیسک متفاوت است. به‌طور کلی، این علائم با حرکت بدتر و با استراحت بهتر می‌شود.
درد ایجاد شده، می‌تواند از درد در ناحیه گردن، بازو و دست گرفته تا دردی شبیه به الکتریسیته که در همین مناطق منتشر می‌شود، را شامل شود. گاهی ممکن است حالت بی‌حسی یا ضعف دست یا بازو نیز وجود داشته باشد. البته، در حالی که بیرون‌زدگی دیسک گردن ممکن است ناشی از نوعی ضربه یا آسیب به گردن باشد، علائم آن معمولاً خود به خود شروع می‌شوند.
درد فتق گردن و علائم مربوط به آن معمولاً در یک بازو یا دست احساس می‌شود. بسته به اینکه کدام دیسک فتق کرده و کدام ریشه عصبی پیچ خورده یا ملتهب شده است، علائم ممکن است متفاوت باشد. به ندرت درد، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و یا ضعف می‌تواند در هر دو بازو یا پایین تنه ایجاد شود. از دست دادن کنترل روده و یا مثانه نیز نادر است اما گاهی نیز بروز می‌کند.
به‌طور خلاصه، نشانه‌های زیر را در تشخیص به موقع و کنترل دیسک گردن، جدی بگیرید و در صورت بروز هر یک از این پنج علامت، برای اطمینان از ابتلاء یا عدم ابتلاء به دیسک گردن با جراح دیسک گردن متخصص مشورت کنید:
- احساس درد در نزدیکی یا بین تیغه‌های شانه
- دردی که به شانه، بازو و گاهی دست و انگشتان شما منتقل می‌شود
- گردن درد، به‌ویژه در پشت و کناره‌های گردن
- دردی که هنگام خم شدن یا چرخاندن گردن شما افزایش می‌یابد
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در بازوها
چه شرایطی و چه افرادی احتمال ابتلاء به این بیماری دیسک گردن را دارند؟
دیسک می‌تواند در هر سنی ایجاد شود؛ اما به احتمال زیاد، بیشتر افراد 30 تا 50 ساله دچار فتق دیسک می‌شوند و این مشکل مردان را دو برابر زنان مبتلاء می‌کند. سایر عوامل خطر نیز عبارتند از:
- رانندگی مداوم: ترکیبی از نشستن طولانی مدت و ارتعاشات و حرکات خودرو می‌تواند به دیسک‌ها و ساختار ستون فقرات آسیب برساند.
- اضافه وزن: که می‌تواند منجر به ایجاد فشار اضافی بر کمر و گردن شود.
- شغل: افرادی که دارای مشاغل سخت و یا سرگرمی‌هایی هستند که شامل هل دادن، کشیدن یا پیچاندن می‌شود، مستعد فتق دیسک هستند.
- بلند کردن اجسام سنگین: افراد همیشه باید هنگام بلند کردن وسایل سنگین از پاها و نه از پشت، نیرو وارد کنند.
- ژنتیک: برخی خانواده‌ها بیشتر مستعد ابتلاء به فتق دیسک گردن هستند.
- خم شدن یا حرکات پیچشی مکرر برای کار، ورزش یا سرگرمی: هرگونه فعالیت مکرر که ستون فقرات را تحت فشار قرار دهد می‌تواند باعث ایجاد دیسک گردن شود.
- سبک زندگی بی‌تحرک: عدم انجام حرکات ورزشی به صورت منظم و مداوم، می‌تواند منجر به بروز دیسک گردن شود.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن نیز با کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک‌ها، ممکن است منجر به خرد شدن بافت شود.
تشخیص دیسک گردن
متخصص مغز و اعصاب ابتدا یک معاینه کامل انجام داده؛ سپس در حین انجام تمرینات فیزیکی، درد، رفلکس‌های عضلانی، احساس و قدرت عضلات شما را ارزیابی می‌کند. او همچنین ممکن است آزمایش‌هایی مانند موارد زیر را نیز درخواست کند:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
رایج‌ترین و دقیق‌ترین تصویربرداری برای تشخیص احتمال ابتلاء به فتق دیسک، MRI است.
- اشعه ایکس
تصویربرداری اشعه ایکس، به رد سایر علل درد کمر یا گردن کمک می‌کند.
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
سی تی اسکن، وضعیت استخوان‌های ستون فقرات شما را نشان می‌دهد؛ زیرا دیسک‌های پاره شده می‌توانند به سمت فضای اطراف نخاع و اعصاب شما حرکت کرده و آن‌ها را تحت فشار قرار دهند.
- میلوگرام (Myelogram)
میلوگرام شامل تزریق رنگ به ستون فقرات با استفاده از اشعه ایکس، برای سی تی اسکن است. این رنگ می‌تواند تنگی کانال نخاعی (تنگی نخاع) و محل فتق دیسک شما را نشان دهد.
- الکترومیوگرافی (Electromyogram)
این آزمایش شامل قرار دادن سوزن‌های کوچک در ماهیچه‌های مختلف و ارزیابی عملکرد اعصاب است. نوار عصب و عضله کمک می‌کند تا مشخص شود که فتق دیسک گردن بر کدام رشته عصبی تأثیر گذاشته است.
درمان دیسک گردن
در بیشتر موارد، درد فتق دیسک می‌تواند پس از مدتی از بین برود، اما برای کاهش درد هنگام بهبود دیسک، می‌توانید از روش‌های زیر نیز کمک گرفت:
- اگر درد شدید است، یک تا سه روز استراحت کنید. البته برای جلوگیری از سفتی عضلات، اجتناب از استراحت طولانی مدت در رختخواب بسیار مهم است.
- از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
- برای قسمت رویی ناحیه آسیب دیده، از کمپرس گرم یا یخ استفاده کنید.
در صورتی که علائم شما بهبود پیدا نکند، نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تر خواهید داشت. به عنوان مثال:
مصرف دارو: ارائه‌دهنده شما ممکن است یک مسکن ضد التهاب یا شل کننده عضلات تجویز کند.
فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپ به شما یک برنامه ورزشی می‌آموزد که به کاهش فشار بر اعصاب شما کمک می‌کند. ورزش ماهیچه‌های سفت را شل کرده و گردش خون را بهبود می‌بخشد.
تزریق ستون فقرات: تزریق ستون فقرات که به عنوان اپیدورال یا انسداد عصبی نیز نامی‌ده می‌شود، در واقع تزریق یک داروی استروئیدی، مستقیم به ستون فقرات شما است. این دارو تورم و التهاب عصب ناشی از فتق دیسک را کاهش داده و به بدن شما اجازه می‌دهد تا سریع‌تر بهبود یابد و به فعالیت باز گردد.
جراحی دیسک گردن: در موارد نادری، فتق دیسک بزرگ، ممکن است به اعصاب مثانه یا روده آسیب برساند. که در این شرایط نیاز به جراحی اورژانسی خواهد داشت. برای موارد غیر فوری نیز، در مواردی که سایر درمان‌ها شکست بخورند، جراحی خود یک گزینه است. روش‌های مختلفی برای انجام عمل جراحی فشرده‌سازی ستون فقرات وجود دارد، اما هدف همگی این روش‌ها، کاهش فشار بر عصب است.
آیا دیسک گردن قابل پیشگیری است؟
Herniated discs همیشه قابل پیشگیری نیست؛ اما ریسک ابتلاء، با در نظر داشتن موارد زیر کاهش خواهد یافت:
- استفاده از تکنیک‌های مناسب، برای بلند کردن اجسام سنگین
برای بلند کردن اجسام، از ناحیه کمر خم نشوید؛ بلکه در حالی که پشت خود را صاف نگه داشته‌اید، زانوها را خم کرده و از عضلات ساق پای خود برای کمک به تحمل بار استفاده کنید.
- حفظ وزن سالم
اضافه وزن باعث افزایش فشار روی کمر و گردن شما می‌شود.
- تمرین وضعیت بدنی خوب
بیاموزید که چگونه روش راه رفتن، نشستن، ایستادن و خوابیدن خود را بهبود ببخشید. وضعیت مناسب بدن، فشار بر ستون فقرات را کاهش خواهد داد.
- کشش
اگر اغلب به مدت طولانی می‌نشینید، انجام حرکات کششی در زمان استراحت بسیار مهم است.
- از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند خودداری کنید.
این نوع کفش، ستون فقرات شما را از وضعیت همترازی خارج می‌کند.
- ورزش منظم
بر تمریناتی تمرکز کنید که ماهیچه‌های پشت و شکم شما را تقویت می‌کند. این حرکات ستون فقرات شما را حمایت خواهد کرد.
- ترک سیگار
سیگار کشیدن می‌تواند دیسک‌ها را ضعیف کرده و آن‌ها را در معرض پارگی قرار دهد. بنابراین، ترک سیگار را در نیز حتماً در نظر داشته باشید.
پاسخ به چند سوال مهم:
- چه زمانی مراجعه به یک پزشک متخصص الزامی است؟
در ابتدای حس کردن علائم، می‌توانید فتق دیسک را در خانه درمان کنید. اما در موارد زیر باید به بهترین مختصص مغز و اعصاب خود مراجعه کنید:
- اگر شدت درد زندگی روزمره را مختل کند؛ مانند رفتن به محل کار.
- اگر علائم بعد از چهار تا شش هفته بهتر نشده باشد.
- اگر شدت علائم بیشتر می‌شوند.
- زمانی که کنترل مثانه یا روده خود را از دست داده باشید.
- و زمانی که متوجه سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا از دست دادن قدرت در بازوها، دست‌ها، یا پاهای خود می‌شوید.
- و در نهایت زمانی که در ایستادن یا راه رفتن مشکل دارید.
- چه کسانی نیاز به جراحی ستون فقرات خواهند داشت؟
Herniated discs به خودی خود یا با درمان‌های غیر جراحی، برای 9 نفر از 10 نفر بهبود می‌یابند. اما اگر درمان‌های دیگر علائم شما را تسکین ندهد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. چندین تکنیک جراحی برای کاهش فشار روی نخاع و اعصاب وجود دارد، از جمله: دیسکتومی یا Diskectomy (برای حذف فتق گردن) ، لامینکتومی یا Laminectomy (برای برداشتن قسمتی از استخوان اطراف فتق دیسک گردن و گسترش کانال نخاعی) ، جراحی دیسک مصنوعی (برای جایگزینی فتق دیسک گردن آسیب دیده با دیسک مصنوعی) و فیوژن ستون فقرات (به‌طور مستقیم دو یا چند مهره را به هم متصل می‌کنند تا ستون فقرات پایدارتر شود) .
- آیا فتق دیسک گردن، می‌تواند به مرور شدید‌تر شود؟
فتق دیسک گردن درمان نشده، می‌تواند بدتر شود. این امر به‌ویژه در صورت ادامه فعالیت‌هایی که باعث ایجاد آن شده‌اند صادق است. به‌عنوان مثال، اگر به دلیل نوع کار شما ایجاد شده باشد. بدتر شدن پارگی دیسک ممکن است باعث درد مزمن (مداوم) و از دست دادن کنترل یا حس در ناحیه آسیب دیده شود. به خاطر داشته باشید که در صورت بروز علائم بعد از چهار تا شش هفته مراقبت محافظه کارانه، به پزشک خود مراجعه کنید!
- آیا دیسک گردن با فیزیوتراپی درمان می‌شوند؟
فیزیوتراپی می‌تواند با کاهش فشاری که بر اعصاب نخاعی شما وارد می‌شود، به بهبود علائم دیسک گردن کمک کند. همچنین می‌تواند باعث افزایش قدرت و افزایش انعطاف‌پذیری در ماهیچه‌هایی شود که از ناحیه آسیب‌دیده ستون فقرات شما حمایت می‌کنند.
