به مجموعه‌ای از مهره‌های استخوانی که در قسمت کمر بر روی هم قرار گرفته‌اند، ستون فقرات می‌گویند. همه ما برای یک بار در ناحیه کمر و ستون فقرات احساس درد و سوزش کرده‌ایم. این درد علت‌های مختلفی داشته و در صورت تکرار و تشدید درد، مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب ضرورت دارد. امروزه از روش‌های متفاوتی برای درمان عارضه‌های مربوط به دیسک کمر استفاده می‌شود که این راهکارهای درمانی به دو دسته جراحی دیسک کمر و درمان غیر جراحی دیسک کمر دسته‌بندی می‌شود.
دیسک کمر چیست؟
اگر مهره‌های قرار گرفته در ستون فقرات مورد محافظت قرار نگیرند، به مرور زمان مشکلات بسیاری در ناحیه کمر ایجاد شده و افراد توانایی انجام دادن ساده‌ترین کارها را نیز نخواهند داشت. میان مهره‌های ستون فقرات عضوی به نام دیسک وجود دارد که وظیفه محافظت از مهره را بر عهده دارد. به طور کلی 24 مهره در ستون فقرات بدن انسان وجود دارد که به سه ناحیه تقسیم‌بندی می‌شود. در ناحیه مهره‌های گردنی، 12 مهره و در ناحیه قفسه سینه 5 مهره و همچنین در ناحیه انتهایی ستون فقرات نیز 5 مهره قرار دارد.
احتمال بروز دیسک کمر در مردان بسیار بیشتر از زنان بوده و معمولا افراد بین سنین 32 تا 52 سال به این عارضه مبتلا می‌شوند. شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که دیسک کمر از چه اجزایی تشکیل شده و چرا باعث بروز درد در ناحیه کمر می‌شود. در ستون فقرات چندین دیسک کمر وجود دارد که هر کدام از آن‌ها به دو بخش نرم و سفت تقسیم می‌شود. بخش نرم، قسمت داخلی دیسک کمر بوده که در صورت بروز آسیب از جای اصلی خود خارج شده و عوارضی مانند احساس درد را در این ناحیه ایجاد می‌کند.
دیسک کمر چه علائمی دارد؟
علائم دیسک کمر در افراد مختلف، به صورت کاملا متفاوت ظاهر می‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم در ستون فقرات چندین دیسک قرار دارد و احساس درد ممکن است در هر کدام از قسمت‌ها ایجاد شود. همچنین شدت درد به میزان فشار وارده به رشته‌های عصبی نیز بستگی دارد. توجه داشته باشید که این امکان نیز وجود دارد که فرد در ناحیه دیسک کمر دچار آسیب شده اما هیچ علائمی را در بدن خود مشاهده نکند. به همین جهت متخصصین توصیه می‌کنند با احساس کمترین درد یا ضعف در این ناحیه به متخصص مراجعه کرده و اقدامات لازم را انجام دهید.
از رایج‌ترین علائمی که افراد معمولا با آن‌ها درگیر هستند، می‌توانیم به ضعف عضلانی، بی‌حس شدن عضله‌های کمر، احساس گز گز یا سوزن سوزن شدن، احساس درد در ناحیه کمر، دنبالچه، پا و باسن، اشاره کنیم. در صورتی که هر کدام از این علائم در بدن ایجاد شده و با گذشت زمان به مرحله بهبود نرسد، شخص باید در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کرده و با انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری MRI مشکل ایجاد شده را مورد بررسی قرار دهد.
روش‌های درمانی دیسک کمر
آخرین راهکار برای درمان دیسک کمر، جراحی است اما معمولا پزشکان حاذق پیش از تصمیم‌گیری برای جراحی، درمان غیر جراحی دیسک کمر را پیشنهاد می‌کنند. در این مطلب قصد داریم به راهکارهای مختلفی که به عنوان درمان غیر جراحی دیسک کمر شناخته می‌شوند، اشاره کوتاهی داشته باشیم. اگر شما هم در ناحیه کمر، ستون فقرات، پا و… احساس درد دارید، برای آشنایی بیشتر با راهکارهای درمانی با ما همراه باشید.
درمان غیر جراحی دیسک کمر
دارودرمانی
اولین راهکاری که به ذهن بیشتر متخصصین می‌رسد، تجویز نسخه‌ای شامل داروهای کاهش‌دهنده درد است. معمولا برای دردهای ناشی از دیسک کمر داروهایی مانند ناپروکسن، ایبوپروفن و استامینوفن تجویز می‌شود. همچنین بخش دیگری از داروها مانند گاباپنتین، دولوکستین، نلافاکسین، گابالین و… مناسب دردهای نوروپاتی هستند. در صورت گرفتگی عضلات نیز پزشکان داروهای شل کننده عضله را به مراجعین پیشنهاد می‌کنند. از داروهای شل کننده عضلات می‌توانیم به باکلوفن، تیزانیدین، متوکاربامول و… اشاره کنیم.
جلسات فیزیوتراپی
یکی دیگر از راهکارهای اولیه در درمان غیر جراحی دیسک کمر، رفتن به جلسات فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی به افراد آسیب‌دیده کمک می‌کند تا توانایی از دست رفته خود در راه رفتن، نشستن، بلند شدن و… را دوباره به دست آورده و تقویت عضلات خود را مشاهده کنند.
استفاده از داروهای ضد التهابی استروئیدی
استروئید به دو شکل خوراکی و تزریقی برای بیماران تجویز می‌شود. معمولا این نوع دارو به افرادی پیشنهاد می‌شود که در ناحیه رشته‌های عصبی دچار التهاب و تورم شده‌اند. در صورتی که بیمار به تزریق استروئید نیاز داشته باشد، این روش در ناحیه اپیدورال ستون فقرات انجام خواهد شد. تجویز داروی استروئید و تزریق آن معمولا برای بیمارانی انجام می‌شود که از دردهای شدید در ناحیه کمر و ستون فقرات رنج می‌برند.
این روش درمانی در مدت زمانی کوتاه درد را کاهش داده و احساسی از آرامش در شخص ایجاد می‌کند. این داروها خاصیت ضد التهابی داشته و در صورت وجود هر گونه تورم و التهاب برای افراد آسیب‌دیده تجویز می‌شوند. شخص زمانی به تزریق در فضای اپیدورال احتیاج پیدا می‌کند که از روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی نتیجه مثبتی دریافت نمی‌شود.
کمپرس گرم و سرد
یکی از روش‌های درمان غیر جراحی دیسک کمر که نوعی روش سنتی محسوب می‌شود، استفاده از کمپرس گرم و سرد است. البته امروزه کمپرس گرم به کمک اشعه مادون قرمز یا ماوراء بنفش تحت عنوان روش گرما درمانی برای افراد آسیب‌دیده در ناحیه کمر انجام می‌شود. برای کمپرس گرم می‌توانید از کیسه‌های آب کرم نیز استفاده کنید.
در روش کمپرس سرد نیز به منظور کاهش التهاب و دردهای عضلانی از کیسه‌های یخ استفاده می‌شود. نکته مهمی که در روش سرما درمانی باید به آن توجه داشته باشید، خودداری از قرار دادن مستقیم یخ بر روی ناحیه آسیب‌دیده است.
طب سنتی
یکی دیگر از روش‌های درمان غیر جراحی دیسک کمر، طب سنتی است. متخصص طب فیزیکی در این حوزه از طب سوزنی برای کاهش درد دیسک کمر استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که برای بهره‌مندی از مزایای طب سنتی باید پزشک متخصص خود را در جریان این امر قرار داده و بدون پیشنهاد پزشک از این روش استفاده نکنید.
ماساژ درمانی
افرادی که درد یا التهاب شدیدی در ناحیه کمر و ستون فقرات احساس نکرده اما برای کاهش درد خود دنبال راه چاره هستند، می‌توانند از روش ماساژ درمانی استفاده کنند. با انجام ماساژ میزان گردش جریان خون کیفیت بهتری پیدا کرده و عضلاتی که دچار اسپاسم شده‌اند در وضعیت راحت‌تری قرار می‌گیرند.
استفاده از ابزار و تجهیزات پزشکی
در صنعت پزشکی، ابزار و تجهیزاتی طراحی و تولید می‌شود که از آن‌ها برای کاهش درد و درمان نسبی بسیاری از عارضه‌ها و بیماری‌ها استفاده می‌شود. بیماران مبتلا به دیسک کمر برای درمان غیر جراحی دیسک کمر می‌توانند از ابزار درمانی مانند کمربند طبی استفاده کنند. همراه با بستن کمربند طبی، دامنه حرکات بدن کنترل شده و در صورت استفاده منظم و اصولی، درد در ناحیه کمر کاهش پیدا می‌کند.
کاهش درد با لیزر
استفاده از اشعه لیزر، روش مؤثری برای کاهش دردهای ناشی از دیسک کمر بوده که با ایجاد سوراخ بین مهره‌ها انجام می‌شود. این سوراخ توسط اشعه لیزر ایجاد شده و به کاهش فشار داخل دیسک کمک می‌کند. هر کدام از روش‌های درمان غیر جراحی دیسک کمر تنها تحت نظر پزشک امکان‌پذیر بوده و افراد بدون مشورت با متخصص و عدم آگاهی نباید از راهکارهای موجود برای کاهش درد خود استفاده کنند.
روش‌های تشخیص دیسک کمر
پیش از شروع فرایند درمان غیر جراحی دیسک کمر، افراد باید برای تشخیص دقیق عارضه ایجاد شده از روش‌های تشخیص رایج در این زمینه استفاده کنند. در ادامه به بعضی از این روش‌ها اشاره خواهیم داشت:
- تصویربرداری MRI
- سی تی اسکن
- تشخیص با اشعه ایکس
- آزمایش عصبی جهت بررسی و سنجش میزان فعالیت الکتریکی عضلات (نوار عصب و عضله)
درمان بر اساس شرایط فیزیکی بیمار
متخصصان برای پیدا کردن روش درمان مناسب (جراحی یا درمان غیر جراحی دیسک کمر) نیاز به شرح حال کامل و جامعی از وضعیت سلامتی بیمار دارند. پزشکان با در اختیار داشتن نتایج حاصل از شرایط فیزیکی شخص، می‌توانند روش درمان مناسبی انتخاب کرده و در تسریع روند بهبودی بیماران نقش مؤثری داشته باشند. این فرایند به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کوتاهی خواهیم داشت.
عوامل مؤثر در انتخاب روش درمان
بررسی علائم
انتخاب روش جراحی یا درمان غیر جراحی دیسک کمر، به بررسی علائم ایجاد شده در افراد مختلف بستگی دارد. به عنوان مثال اگر بیماری به مرحله حاد رسیده و هیچ کدام از روش‌های غیر جراحی در بهبود شخص، تأثیر مثبتی ایجاد نکند، پزشکان مجبور به انتخاب روش جراحی هستند. همچنین زمان دقیق ایجاد علائم و تشدید یا کاهش آن‌ها در بازه زمانی 2 تا 3 ماه نیز روش درمانی مفید را تعیین می‌کند.
وضعیت پارگی دیسک کمر
تعداد پارگی‌های دیسک کمر از دیگر عواملی است که در انتخاب روش جراحی یا درمان غیر جراحی دیسک کمر مؤثر واقع می‌شود. هر چه تعداد دیسک‌های پاره شده کمتر باشد، فرایند درمان روند آسان‌تری خواهد داشت.
شرایط کلی سلامتی بدن
وجود عارضه‌ها و بیماری‌های دیگر همراه با دیسک کمر، مشکلات متعددی برای افراد ایجاد می‌کند. به همین جهت پیش از انتخاب روش جراحی یا درمان غیر جراحی دیسک کمر، پزشکان باید اطلاعات کافی در ارتباط با وضعیت عمومی بدن بیمار جمع‌آوری کنند. به عنوان مثال در صورت ابتلای شخص به بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید، شرایط درمان و بهبود سخت‌تر انجام خواهد شد. همچنین درگیر شدن اندام‌های دیگر بدن مانند کانال نخاعی در این عارضه نیز بر روی روند درمان و انتخاب روش جراحی یا درمانی غیر جراحی دیسک کمر تأثیرگذار است. در نهایت نیز شدت بیماری نقش تعیین‌کننده‌ای در استفاده از داروها و انتخاب راهکارهای درمانی مؤثر دارد.
نتیجه گیری و جمع بندی
طرز صحیح نشستن، برخاستن، ایستادن، بلند کردن اجسام و… همگی از فاکتورهای مهمی هستند که در کنار هم از ستون فقرات شما محافظت می‌کنند. همچنین پیاده‌روی، فعالیت‌های ورزشی سبک و منظم، کنترل وزن و پیشگیری از اضافه‌وزن نیز به شما کمک می‌کند تا بدن خود را در برابر آسیب‌های احتمالی در ناحیه کمر و ستون فقرات، ایمن نگه دارید.
