کمردرد به عنوان یکی از مشکلات رایج در جهان شناخته شده است و طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) ، کمر درد و به ویژه دیسک کمر، دومین علت ناتوانی در بزرگسالان آمریکایی محسوب میشود. تقریباً سالانه 7 میلیون نفر در ایالات متحده، مشکلات مربوط به دیسک کمر را تجربه میکنند. لذا، همواره معرفی جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر مورد استقبال متخصصان است. اگر با این مشکل دست و پنجه نرم میکنید، احتمالاً با ناراحتیها و دردهایی که این بیماری میتواند ایجاد کند آشنایی دارید. خوشبختانه، گزینههای زیادی برای درمان فتق دیسک کمر قبل از جراحی معرفی شده است. ممکن است این سوال مطرح شود که چه روشهای درمانی برای دیسک کمر وجود دارد و یا جدیدترین روشهای درمان برای دیسک کمر چه هستند؟ در این مقاله، به بررسی این موارد میپردازیم تا بهترین راهکارهای درمانی برای دیسک کمر در افراد مختلف را معرفی کنیم.
مدیریت درمان
در بسیاری از افراد مبتلا به دیسک کمر، احتمال بهبودی خود به خودی و بدون مداخلات جراحی دیسک کمر وجود دارد و این واقعیت را باید پذیرفت که برخی افراد کاندیدای خوبی برای جراحی محسوب نمیشوند. بنابراین، از شیوههای مختلفی برای مدیریت درد ناشی از این عارضه استفاده میشود. به طورکلی حوزههای درمان دیسک کمر را میتوان به درمانهای محافظهکارانه و درمانهای تهاجمی تقسیم کرد.
درمانهای محافظهکارانه
درمان محافظهکارانه، به مجموعه روشهای دارویی و غیردارویی گفته میشود که به شیوه غیرجراحی و در کوتاه مدت، درد را تسکین میبخشند، به نحوی که تا حد امکان به بیمار جراحتی وارد نگردد. در شروع مدیریت محافظهکارانه درمان دیسک کمر، اکثر افراد ترکیبی از راهکارهای دارویی و غیردارویی را آغاز میکنند.
راهکار دارویی
راهکارهای دارویی عمدتاً با هدف کنترل علائم و تا زمان کاهش درد انجام میشوند. برخی از داروهایی که برای تسکین درد و یا درمان دیسک کمر به کار میروند شامل: استامینوفن، ترامادول، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل، سلکسیب، ناپروکسن، ایبوپروفن و آسپرین است. برای کاهش قابل توجه دردِ فتق دیسک، پزشکان ممکن است یک یا چند مورد از داروهای ضدتشنج، داروهای ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها، شُلکنندههای عضلانی مانند بنزودیازپینها را برای درمان دردهای حاد شدید و مواد مخدر مانند اپیوئیدها و کورتونها را برای کاهش التهاب دردهای متوسط تا شدید، مطابق با رویکرد گام به گام سازمان جهانی بهداشت برای مدیریت درد مزمن تجویز کنند.
راهکار غیردارویی
تقریباً 70 تا 80 درصد از افراد، در برخی مواقع کمردرد را تجربه میکنند، اما ممکن است در بسیاری از موارد، درمان دیسک کمر، نیاز به راهکار غیردارویی داشته باشد. راهکار غیردارویی شامل فیزیوتراپی ، طب سوزنی ، کایروپراکتیک یا درمانهایی مانند یوگا، تای چی و مدیتیشن است. اکثر افراد با درمانهای محافظهکارانه، به طور انحصاری یا همراه با یک رژیم چندگانه ضد درد بهبود خواهند یافت. در ادامه به چند نمونه از این موارد میپردازیم.
فیزیوتراپی
در گذشته، توصیه پزشکان برای بهبود دیسک کمر، استراحت به مدت یک تا دو هفته در رختخواب بود. اما، امروزه، پزشکان در معرفی جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر، موضع خود را تغییر دادهاند و توافق کردهاند که فعال ماندن فرد جهت بهبود توانایی بدن بسیار ضروری است. با این که استراحت کردن موضوعی قابل قبول و ضروری است؛ اما، باید سعی شود تا حد امکان بدن فعال بماند. مشاوره با فیزیوتراپیست میتواند در مورد میزان سطح فعالیت و استراحت روزانه هر فرد کمککننده باشد. فیزیوتراپی شامل تمرینات فعال و غیرفعال است.
- تمرینات فعال
تمرینات فعال مستلزم انقباض و شُل کردن مستقیم عضلات هستند تا بتوانند در درمان دیسک کمر موثر باشند. برخی از تمرینات فعالی که ممکن است با فیزیوتراپی در بهبود فتق دیسک موثر باشند عبارتند از:
- تمرینات هوازی
ورزشهای هوازی، با افزایش جریان خون در ستون فقرات و کاهش سفتی، به درمان دیسک کمر کمک میکنند. برای فتق دیسک، ورزش هوازی، بهترین گزینه است. برخی از نمونههای تمرینات هوازی برای فتق دیسک شامل شنا، دوچرخهسواری و یا پیادهروی سریع است.
- تمرینات کششی
انعطافپذیری برای موفقیت در فیزیوتراپی و درمان دیسک کمر ضروری است و به جلوگیری از سفتی عضلات کمک میکند. بنابراین، انجام تمرینات کششی، در انعطافپذیری بهتر ستون فقرات موثر واقع خواهد شد.
- تمرینات غیرفعال
تمرینات غیرفعال، ماهیچهها را از طریق نیروی بیرونی، منقبض و شُل میکنند، برای مثال:
- ماساژ بافتهای عمیق
ماساژ بافت عمیق، با انجام ضربات آهسته و سفت، موجب تحریک لایههای عمیق ماهیچهها میشود. افزایش فشار، باعث افزایش گردش خون، کاهش التهاب، کاهش اسپاسم عضلانی و درمان دیسک کمر میگردد. نوع دیگری از ماساژ که ممکن است با فیزیوتراپی تجربه شود، تحرک بافت نرم است که طیف وسیعی از فشارها، عمقها و مدت زمان را اعمال میکند.
- کشش درمانی
فیزیوتراپها از کشش درمانی برای کشش بافتهای نرم و کاهش فشار روی مفاصل یا استخوانها استفاده میکنند که برای بهبود دیسک کمر و با هدف کاهش فتق و کشش آرام نخاع انجام میشود.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
فیزیوتراپیست ها از دستگاه تحریک الکتریکی به هدف اعمال جریان الکتریکی به عضلات و اعصاب استفاده میکنند. این شیوه، شاید جزو جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر محسوب نشود، اما در برخی موارد، روشی موثر است. در این روش، جریانهای الکتریکی، اعصاب را تحریک میکنند تا اندورفین یا مسکنهای طبیعی بدن آزاد شود.
- تمرینات تقویتی
تمرینات تقویتی، موجب تقویت عضلات مرکزی و پشتی میشود. قوی بودن عضلات مرکزی و پشت، از وزن بدن و استخوانها حمایت میکند تا فشار از ستون فقرات برداشته شود و به نحوی به درمان دیسک کمر کمک گردد.
- کمپرس سرد و گرم
درمان متناوب کمپرس سرد و گرم، بر روی فتق دیسک اثر دو برابری دارد. سرما درمانی التهاب را کاهش و درد را تسکین میدهد. در مقابل، گرما درمانی گردش خون را افزایش و باعث بهبودی میشود. از آنجایی که سرد و گرم متضاد یکدیگر هستند، تأثیر هر روش درمانی بر درمان دیسک کمر نیز متفاوت است.
- درمانهای جایگزین
امروزه، درمانهای جایگزینِ مختلفی به هدف تسکین درد و بهبودی محدود فتق دیسک به عنوان جدیدترین روشهای درمانی دیسک کمر معرفی شدهاند که شامل موارد زیر است:
- طب سوزنی
طب سوزنی ریشه در پزشکی چین باستان دارد و بر این باور است که درد و بیماری با نیروی انرژی نامتعادل رخ میدهد. برخی از توضیحات در مورد نحوه عملکرد طب سوزنی شامل ترشح اندورفین و افزایش گردش خون است. برخی مطالعات، تاثیر طب سوزنی را در درمان دیسک کمر گزارش کردهاند.
مراقبتهای کایروپراکتیک
کایروپراکتیک به عنوان یکی از جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر، میتواند از طریق دستکاری ستون فقرات به فتق دیسک کمک کند و فشار روی دیسک و اعصاب را کاهش دهد.
درمانهای تهاجمی
اگر درمانهای محافظهکارانه موجب تسکین علائم نشوند، یا اگر درد به صورت متوسط تا شدید ادامه یابد، از درمانهای تهاجمیتر مانند تزریق استروئید اپیدورال استفاده میشود. البته، لزوماً انجام این روشهای تهاجمیتر موجب کاهش درد مزمن و درمان دیسک کمر در بیماران نمیشود.
کمونوکلئولیز با کیموپاپائین
کمونوکلئولیز فرآیندی است که اولین بار توسط اسمیت در سال 1964 توصیف شد. این فرآیند شامل تزریق آنزیمهای پروتئولیتیک به دیسک بین مهرهای است. آنزیم اصلی مورد استفاده برای این منظور کیموپاپائین است که از پروتئوگلیکاناز غیراختصاصی و از گیاه پاپایا مشتق شده است. اساساً، تزریق کیموپاپائین مستقیماً به دیسک بین مهرهای باعث باریک شدن دیسک میشود. البته، این روش امروزه به دلیل حساسیتهای ایمنی منسوخ شده است و در درمان دیسک کمر به کار نمیرود.
کمونوکلئولیز با کلاژناز
با توجه به نگرانی حساسیتهای ایمنی ذکر شده مرتبط با کیموپاپائین، بررسی کمونوکلئولیز با کلاژناز که فیبرهای کلاژن را تجزیه میکند، مورد مطالعه قرار گرفت. هرچند کلاژناز، واکنشهای آلرژیک مشابه کیموپاپاین را ایجاد نکرد، اما، در برخی موارد، به جای بهبودی یا درمان دیسک کمر، منجر به فرسایش صفحه انتهایی مهرههای مجاور، خونریزی و پاراپلژی (فلج دو پا) شد.
کمونوکلئولیز با ژل اتانول
اتانول خالص به عنوان جایگزین برای کیموپاپائین در درمان دیسک کمر مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج مثبتی را به همراه داشت. با این حال، به دلیل ویسکوزیته کم و متعاقب آن نشت اتانول به نواحی اطراف، از اتیل سلولز، به عنوان عامل غلیظ کننده، استفاده شد. همچنین، تنگستن، به عنوان ماده حاجب اشعه، اضافه شد تا محل صحیح قرارگیری داخل دیسکال و هرگونه نشتی قابل مشاهده باشد. مطالعات نشان داد که این شیوه، نتایج مطلوبی در درمان فتق دیسک کمر به همراه داشت.
تزریق اپیدورال
مدتهاست که تزریق گلوکوکورتیکوئید اپیدورال به عنوان اولین گام در مدیریت مداخلهای تهاجمی درمان دیسک کمر علامتدار مطرح شده است. مطالعات نشان داده است که تزریق استروئید اپیدورال چه با رویکرد اینترلامینار کمری و یا ترانسفورامینال، درد و ناتوانی را به طور عمده در کوتاه مدت (معمولاً در عرض 2 هفته) کاهش میدهد. همچنین، نیاز به مداخله جراحی را 13 تا 28 هفته به تأخیر میاندازد. بیماران ممکن است برای مدتی تسکین درد را تجربه کنند، اما احتمالاً به دنبال عود درد، به تزریقهای مکرر اضافی نیاز خواهند داشت. در حالی که اثربخشی استروئیدها در تزریقهای اپیدورال بحثبرانگیز است؛ اما، متاآنالیز کارآزماییهای تصادفی و کنترلشده از تزریق اپیدورال برای درمان دیسک کمر تایید کرد که تزریق اپیدورال بیحسکننده موضعی با یا بدون استروئید، منجر به بهبود قابل توجه درد و عملکرد و همچنین کاهش مصرف مواد مخدر میشود.
درمان با سلولهای بنیادی
یکی از جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر، استفاده از سلولهای بنیادی است. این روش، بر جایگزینی سلول و افزایش سنتز پروتئوگلیکانها و کلاژن متمرکز است که منجر به بهبود دیسکهای بین مهره ای تخریبشده میگردد. با توجه به اینکه یکی از مشخصههای دیسک در حال انحطاط، کاهش مطلق تعداد سلولها است، از منابع سلولی مختلفی برای تشویق بازسازی دیسک استفاده شده است. متأسفانه سلول درمانی به دلیل هزینههای تولید سلولی، بسیار گران است. با این حال، به نظر میرسد که گزینه جایگزین معقولی در افراد مبتلا به دیسکهای دژنراتیو باشد. در حالی که بسیاری از گزینههای جراحی موفقیت آمیز نشان داده شده است، سلول درمانی از عوارض جانبی جراحی جلوگیری میکند و به دلیل بهبود سریع درد و وضعیت عملکردی میتواند در محیط سرپایی انجام شود.
درمانهای جراحی دیسک کمر
برای فتق دیسک، پزشکان در صورت امکان، درمانهای غیرجراحی را به جراحی ترجیح میدهند. اگر لازم به جراحی باشد، با توجه به شرایط بیمار، کمتهاجمیترین روش که با بیشترین شانس موفقیت همراه باشد، انتخاب میشود. جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر با گزینه جراحی توسط جراح مغز و اعصاب شامل موارد زیر است:
· میکرودیسککتومی
میکرودیسککتومی، روش جراحی کم تهاجمی ستون فقرات در درمان دیسک کمر است که به صورت سرپایی انجام میشود و تقریباً 90 درصد از جراحیهای فتق دیسک را تشکیل میدهد. هدف از میکرودیسککتومی برداشتن قسمتی از فتق دیسک برای کاهش فشار بر اعصاب نخاعی است. اگرچه میکرودیسککتومی روشی کم تهاجمی محسوب میشود؛ اما، پزشکان به ندرت آن را در مراحل اولیه درمان به بیماران توصیه میکنند. یکی از جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر، میکرودیسککتومی همراه با تزریق ژل هیالورونیک اسید (HA) و ژل کلاژن است. ژل HA دیسک را مجدد متورم میکند و ژل کلاژن از افتادگی بیشتر جلوگیری خواهد کرد.
· لامینکتومی کمری
لامینکتومی کمری و یا لامینکتومی میکروسکوپی، یکی دیگر از جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر است که در آن بخشی از لامینا یا تمام آن، که قسمتی از استخوانهای مهرهای دیوارههای کانال نخاعی را تشکیل میدهند، برداشته میشود تا فشار روی نخاع یا ریشههای عصبی کاهش یابد. انجام این جراحی، تنها در دردهای شدید کمر و ساق پا ضروری است.
· فیوژن ستون فقرات
فیوژن ستون فقرات ، نوعی عمل جراحی برای اتصال دو یا چند استخوان در ستون فقرات است که در درمان دیسک کمر و کاهش حرکات دردناک مشکلات دیسک، موثر است؛ اما، میتواند تحرک در ستون فقرات را محدود کند. پزشکان به ندرت فیوژن ستون فقرات را در درمان فتق دیسک پیشنهاد میدهند. در صورتی که درد شدید و انجام جراحیهای کمتهاجمی برای کاهش درد بعید باشد، ممکن است انجام این نوع جراحی بررسی شود.
· تعویض دیسک مصنوعی
جراحی تعویض دیسک مصنوعی، جزو جدیدترین روشهای درمان دیسک کمر در شرایط دیسک دژنراتیو یا فتق دیسک است. این روش جراحی از سال 2004 به دنیای پزشکی معرفی شد و هنوز در حال پیشرفت است و به عنوان روش جایگزین برای فیوژن ستون فقرات محسوب میشود. در این روش، جراحان ستون فقرات، دیسک تحلیل رفته یا برآمده را با دیسک مصنوعی که از فلز یا پلاستیک ساخته شده است، جایگزین میکنند.
· فورامینوپلاستی آندوسکوپی
فورامینوپلاستی آندوسکوپی یکی از کمتهاجمیترین جراحیهای ستون فقرات برای درمان دیسک کمر است. فورامینوپلاستی آندوسکوپی میتواند درد فتق دیسک را با آزاد کردن اعصابِ داخلِ فورامن، تسکین دهد. اگر فتق دیسک، فشار قابلتوجهی بر عصب عبوری یا خروجی فورامن وارد کند، پزشک ممکن است فورامینوپلاستی آندوسکوپی را توصیه کند.