اختلال صوتی چیست ؟

افراد مختلف ممکن است به دلایل متعدد دچار اختلال صوتی یا تغییر در نحوه خروج صدای خود شوند. اگر اشتغال فرد به گونه‌ای باشد که رابطه مستقیم با توانایی استفاده از صدا داشته باشد، سالم نگه داشتن تارهای صوتی جزو اهداف بلند مدتی برای فرد محسوب می‌شود. بنابراین، در صورت بروز هر نوع اختلال صوتی، این موضوع از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود که چه عاملی باعث تغییر صدا شده است و بر این اساس از چه روش درمانی باید استفاده شود؟  اگر مشکلاتی در زیر و بم صدا، لحن و کیفیت آن مشاهده شود، ممکن است فرد دچار اختلال صوتی شده باشد. البته،  این مشکلات زمانی اتفاق می‌افتد که تارهای صوتی به طور معمول ارتعاش نداشته باشند. بنابراین، اگر در صدای خود و یا اطرافیانتان متوجه تغییری شده‌اید که بیش از چند هفته طول کشیده است، مطالعه مطلب زیر می‌تواند اطلاعات خوبی را در اختیار شما قرار دهد.

صوت چگونه ایجاد می‌شود؟

حنجره، از پوشش ماهیچه‌ای صاف و مناطق نرم و مرطوبی ساخته شده است که در بالای نای قرار دارد. هوا از طریق ریه‌ها، به سمت نای و حنجره حرکت می‌کند و باعث می‌شود تا تارهای صوتی به لرزه درآیند و آن‌ها را به هم نزدیک‌تر کنند. تارهای صوتی در دو طرف حنجره قرار دارند و هنگامی که هوا در آن‌ها حرکت می‌کند، ارتعاش یافته و صوت تولید می‌کنند. در واقع، صوت هنگامی تولید می‌شود که هوا با فشار از ریه‌ها خارج شود و از روی تارهای صوتی عبور کند و ارتعاش تارهای صوتی، منجر به تولید صوت و گفتار می‌شود. بنابراین، بروز هر نوع مشکل در نحوه عملکرد تارهای صوتی می‌تواند منجر به اختلال صوتی آزاردهنده در فرد شود.

اختلال صوت چیست؟

اگر تارهای صوتی متورم یا ملتهب شوند، یا اینکه نتوانند به درستی حرکت کنند، ممکن است اختلال صدا رخ دهد. اختلال صوتی، به طور واضح بر توانایی صحبت کردن فرد تأثیر می‌گذارد و معمولاً در اثر اعمال فشار بیش از حد به صدا یا مشکلات مربوط به تارهای صوتی از جمله فریاد زدن، آواز خواندن یا صرفاً صحبت کردن بیش از حد، سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت سینوسی و… ایجاد می‌شود. اختلالات صوتی پیچیده‌تر زمانی رخ می‌دهند که در ساختار ماهیچه‌ها یا تارهای صوتی مشکلاتی ایجاد شود. در نتیجه این اختلال، ممکن است کیفیت، زیر و بم یا بلندی صدا تغییر کُنَد و فرد در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شود و کیفیت زندگی او به طور جدی تحت تاثیر قرار گیرد.

علائم اختلالات صوتی چیست؟

علائم اختلال صوتی بسته به اینکه به چه علتی ایجاد شده باشند، بسیار متفاوت است. اما از جمله علائمی که ممکن است در صدای فرد مشاهده شود، شنیدن صدای خشن، کشیده، خفه، خیلی بلند یا بم و یا خیلی نرم و زیر، لرزان و یا با شکستگی صوتی است. همچنین، صدای ضعیف یا متلاطم، صداهای با تغییر گام بیش از حد بالا و یا بیش از حد پایین، احساس تنش یا درد در گلو هنگام صحبت کردن یا احساس خستگی در حنجره، احساس درد هنگام فرو بردن آب دهان یا احساس دردی که با لمس کردن قسمت بیرونی گلو همراه باشد، از جمله مهم‌ترین علائم اختلال صوتی محسوب می‌شوند.

انواع اختلالات صوتی

اختلال صوتی معمولاً در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد. اما، ممکن است این دسته‌ها با هم همپوشانی داشته باشند؛ یعنی، اختلال صوتی می‌تواند در نتیجه دو یا سه مورد از موارد زیر رخ دهد:

• عملکردی: اختلالات عملکردی معمولاً نتیجه ناتوانی در استفاده از عضلات تارهای صوتی است.
• ارگانیک: مشکلاتی که در ساختار تارهای صوتی یا ریه‌های فرد وجود دارد می‌تواند ناشی از رشد غیرطبیعی حنجره باشد و یا اینکه مربوط به اختلالات عصبی از قبیل اختلالاتی که بر اعصاب کنترل‌کننده حنجره تأثیر می‌گذارند، باشند.
• روانزا: برخی از اختلالات صوتی نادر ممکن است به دلیل استرس عاطفی یا ضربه ایجاد ‌شوند و در نتیجه اضطراب، افسردگی یا اختلال تبدیلی بروز یابند.

چه افرادی ممکن است دچار اختلالات صوتی ‌شوند؟

هر فردی ممکن است دز طول زندگی و به دلایل مختلف دچار اختلال صوتی شود، اما برخی عوامل خطر می‌تواند شانس ابتلای فرد را افزایش دهد؛ از جمله:

• سن و جنس: زنان بالای 50 سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال صوتی قرار دارند.
• سبک زندگی: سیگار کشیدن، اعتیاد به مواد مخدر یا سوء مصرف الکل می‌تواند به ریه‌ها، حنجره و تارهای صوتی آسیب وارد کند.
• شغل: معلمان، خوانندگان، بازاریاب‌های تلفنی و افرادی که به حرفه‌هایی مشغولند که لازمه آن صحبت کردن مداوم دارد، بیشتر در معرض این نوع اختلال قرار دارند.
• سایر بیماری‌ها و اختلالات: افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا بیماری ام اس  ، سرطان حنجره یا رفلاکس حنجره (LPR)، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)، بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی یا عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، افراد مبتلا به مشکلات هورمون تیروئید، جای زخم ناشی از جراحی دیسک گردن یا ضربه به جلوی گردن و… از دیگر مواردی هستند که می‌توانند فرد را در معرض خطر ابتلا به اختلال صوتی قرار دهند.
• سایر علل: جیغ زدن، خشکی گلو، استفاده نادرست یا بیش از حد از صدا، مصرف برخی داروها و قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی، می‌تواند احتمال آسیب به تارهای صوتی را افزایش دهد.

چه چیزی باعث اختلالات صوتی می‌شود؟

برای حرف زدن عادی، تارهای صوتی باید به آرامی در داخل حنجره با هم تماس داشته باشند. هر چیزی که در حرکت یا تماس تارهای صوتی مزاحمت ایجاد کند، می‌تواند باعث اختلال صوتی شود. بسیاری از اختلالات صوتی، اگر به موقع تشخیص داده شوند، قابل درمان هستند. استفاده نادرست از تارهای صوتی برای مثال تحت فشار قرار گرفتن و یا کشش زیاد تارهای صوتی هنگام صحبت کردن می‌تواند مشکلاتی را در عضلات گلو ایجاد کند و بر کیفیت صدا تأثیر بگذارد. به علاوه، آزار صوتی نیز می‌تواند باعث اختلال صدا شود از قبیل صحبت کردن، فریاد زدن، سرفه زیاد، سیگار کشیدن و…

علل مختلف اختلال صوتی

دلایل مختلفی برای گرفتگی صدا یا اختلال صوتی وجود دارد، اما برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• گرفتگی صدا، زمانی است که صدای شنیده شده تُند یا ضعیف به نظر برسد و می‌تواند به دلایل متعددی از جمله عفونت‌های ویروسی تا بیماری پارکینسون را شامل شود.
• لارنژیت، تحریک یا تورم حنجره است که معمولاً موقتی و در نتیجه آلرژی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد.
• نارسایی تنش عضلانی، زمانی رخ می‌دهد که فشار زیادی به تارهای صوتی وارد شود و ماهیچه‌ها سفت شوند.
• دیسفونی اسپاسمودیک، باعث اسپاسم در عضلات حنجره می‌شود.
• اختلال عملکرد تارهای صوتی می‌تواند مانع از باز شدن تارهای صوتی و منجر به مشکلات تنفسی شود.
• ضایعات خوش خیم (غیر سرطانی) تارهای صوتی مانند گره‌ها، پولیپ‌ها یا کیست‌ها می‌توانند بر صدای فرد تأثیر بگذارند.
• فلج یا ضعف تارهای صوتی موجب عدم کنترل عضلات حنجره می‌شود.
• تغییرات صوتی مربوط به مغز و سیستم عصبی که به عنوان نارسایی اسپاسمودیک شناخته می‌شود.
• لکه‌های سفید که به عنوان لکوپلاکیا نیز شناخته می‌شوند.

تشخیص اختلالات صوتی

متخصصان در زمینه بیماری‌های مغز و اعصاب، گوش، حلق و بینی و گفتاردرمانی قادر به تشخیص و درمان اختلالات صوتی هستند. با انجام معاینات بالینی کامل، ارزیابی علائم و سوابق پزشکی، امکان بررسی و تشخیص اختلال صوتی وجود دارد. توجه متخصصان به نحوه انجام تمرینات گفتاری و تنفسی و دقت به حرکات صورت، سر، گردن و گلو در تشخیص اختلال صوتی بسیار مهم است. بنابراین، در صورت بروز هرگونه علائم از جمله درد، خراشیدگی یا مشکلات تنفسی باید موضوع را با پزشک مطرح نمود. اگر به متخصص گفتاردرمانی مراجعه شود، معمولاً آن‌ها آزمایش‌های دقیقی را برای ارزیابی جنبه‌های مختلف صدا از جمله لحن، زیر و بم و میزان صدا انجام می‌دهند. همچنین، اکثر افراد می‌توانند با صوت درمانی بر اختلالات صوتی غلبه کنند، اگرچه برخی از آن‌ها به درمان پزشکی یا جراحی نیاز دارند.

روش‌های تشخیص اختلالات صوتی

اگر تغییر صدا یا اختلال صوتی در فردی بیش از چند هفته طول بکشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک در مورد علائم و مدت زمانی که فرد به آن مبتلا است، سوالاتی مطرح می‌کند و ممکن است تارهای صوتی و حنجره را با استفاده از آزمایشات خاصی معاینه کند. آزمایشاتی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• لارنگوسکوپی. به پزشک اجازه می‌دهد تا گلو را مشاهده کند. در لارنگوسکوپی غیرمستقیم، پزشک از آینه کوچکی استفاده می‌کند و آن را در پشت گلو نگه می‌دارد و نوری را به آن می‌تاباند. در لارنگوسکوپی فیبر نوری، از اسکوپ باریک و روشنی به نام لارنگوسکوپ استفاده می‌شود. این اسکوپ از طریق بینی در داخل گلو قرار می‌گیرد.
• الکترومیوگرافی حنجره یا EMG. با استفاده از این آزمایش، فعالیت الکتریکی عضلات گلو اندازه‌گیری می‌شود. در برخی از عضلات گردن، سوزن نازکی قرار داده می‌شود و در حالی که الکترودها سیگنال‌هایی را از ماهیچه‌ها به رایانه می‌فرستند، امکان بررسی مشکلات عصبی گلو وجود خواهد داشت.
• استروبوسکوپی. در این آزمایش، از نور و دوربین فیلمبرداری، برای مشاهده ارتعاش تارهای صوتی در حین صحبت استفاده می‌شود.
• سایر روش‌ها. متخصصان مغز و اعصاب می‌توانند با استفاده از روش‌های تصویربرداری اشعه ایکس و ام آر آی، مشکلات بافتی و احتمالی موجود در گلو را ارزیابی و بررسی نمایند.

اختلالات صوتی چگونه درمان می‌شوند؟

درمان اختلال صوتی به عامل ایجاد آن بستگی دارد. در صورتی که اختلال صوتی در کوتاه مدت و به علت گرفتگی صدا رخ داده باشد،  ممکن است با استراحت دادن به تارهای صوتی و عدم صحبت کردن بهبود یابد. همچنین، باید تا حد امکان از فریاد زدن، آواز خواندن یا اعمال فشار بر صدا خودداری شود. افراد مبتلا به اختلالات صوتی پیچیده‌تر ممکن است نیاز به صوت درمانی داشته باشند. متخصصان پزشکی معمولاً از تکنیک‌ها و تمرین‌هایی برای تنظیم صدا استفاده می‌کنند تا فرد بتواند با وضوح بیشتری با دیگران ارتباط برقرار کند. از جمله روش‌هایی که برای درمان اختلالات صوتی استفاده می‌شود، شامل موارد زیر است:

• تغییر سبک زندگی. برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به کاهش یا توقف علائم اختلال صوتی کمک کند که می‌تواند شامل فریاد نکشیدن یا بلند صحبت نکردن و استراحت منظم صدا در صورت صحبت یا آواز خواندن زیاد باشد. همچنین، انجام ورزش‌ برای شُل کردن تارهای صوتی و ماهیچه‌های اطراف آن می‌تواند در برخی موارد کمک‌کننده باشد.
• گفتار درمانی. مراجعه به متخصصان گفتاردرمانی می‌تواند به برخی از اختلالات صوتی کمک کند. روش‌های درمانی ممکن است شامل تمرینات و تغییرات در رفتارهای گفتاری باشد. برای مثال انجام تمریناتی که زمان تنفس عمیق را برای تقویت صداها تقویت کند، می‌تواند در درمان اختلال صوتی موثر باشد.
• داروها. گاهی اوقات اختلال صوتی ناشی از مشکلی است که با دارو به سادگی قابل درمان است. به عنوان مثال، داروهای ضد اسید ممکن است برای رفلاکس معده تجویز شود و یا از هورمون درمانی برای مشکلات تیروئید یا هورمون‌های زنانه استفاده شود.
• تزریقات. پزشک می‌تواند اسپاسم عضلانی گلو را با تزریق سم بوتولینوم درمان کند. در برخی موارد، پزشک می‌تواند چربی یا سایر پُرکننده‌ها را جهت بهبود عملکرد به تارهای صوتی تزریق نماید.
• عمل جراحی. پزشک می‌تواند رشد برخی از بافت‌ها یا توده‌های موجود بر تارهای صوتی را با استفاده از عمل جراحی حذف کند. اگر توده یا بافت سرطانی باشد، ممکن است به درمان‌های دیگری مانند پرتودرمانی نیاز باشد.

آیا اختلالات صوتی قابل پیشگیری هستند؟

برخی از اختلالات صوتی قابل پیشگیری نیستند، اما می‌توان با مراقبت کردن از صدا (فریاد نزدن، عدم اعمال فشار بر تارهای صوتی) ، خطر ابتلا به اختلال صوتی را تا حد زیادی کاهش داد. برای مثال: اجتناب از مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل و مصرف مقادیر زیاد آب جهت هیدراته ماندن تارهای صوتی، بسیار موثر است. همچنین، در صورتی که کار فرد به گونه‌ای است که نیاز به صحبت کردن مداوم دارد، بهتر است حتماً به صدا استراحت داده شود.

نکات کلیدی

• اختلالات صدا به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که می‌تواند به طور معمول بر توانایی صحبت کردن تأثیر گذارد.
• بهتر است متخصص گوش و حلق و بینی، متخصص مغز و اعصاب و یا متخصص گفتاردرمانی تغییرات کیفی صدا را ارزیابی کنند.
• گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که هرکدام با توجه به علت ایجاد اختلال صدا انتخاب می‌شوند.
• فریاد زدن یا صحبت کردن با صدای بلند به مدت طولانی می‌تواند به تارهای صوتی آسیب وارد کند.
• روش درمانی معمولاً با تمرکز بر روی تمریناتی انجام می‌شود که عملکرد و قدرت تارهای صوتی را بهبود می‌بخشد و همچنین امکان استراحت کافی را فراهم می‌کند.
• استراحت کردن، نوشیدن آب فراوان، عدم مصرف دخانیات و نفس کشیدن صحیح در تقویت تارهای صوتی بسیار موثر است.
• در صورت هرگونه تغییر در کیفیت صدا و یا اختلال صوتی، بهتر است به پزشک مراجعه شود.