نشت مایع مغزی نخاعی از بینی، بیماری نادر اما خطرناک

نشت مایع مغزی نخاعی از بینی، که به اختصار csf رینوره نامیده می‌شود، یکی از پدیده‌ های نادر اما جدی در علم پزشکی است که اغلب با علائم ظاهری غیرقابل پیش‌بینی مانند آبریزش بی‌رنگ از بینی خود را نشان می‌دهد. مایع مغزی نخاعی (CSF) نقش حیاتی در حفاظت از مغز و نخاع دارد و نشت آن از ساختار های محافظتی جمجمه، می‌تواند پیامدهای خطرناکی همچون عفونت‌ های جدی نظیر مننژیت به همراه داشته باشد. این اختلال ممکن است بر اثر عواملی همچون ضربه‌ های مغزی، جراحی‌ های پیچیده مانند جراحی تومور مغزی یا حتی به طور خود به خودی رخ دهد. اهمیت تشخیص به موقع و درمان این وضعیت نه تنها در پیشگیری از عوارض وخیم، بلکه در بهبود کیفیت زندگی بیمار نقشی اساسی دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق علل، علائم و روش‌های درمان نشت مایع مغزی نخاعی از بینی خواهیم پرداخت تا به درک بهتری از این اختلال مهم و روش‌های نوین مدیریت آن برسیم.

مایع مغزی نخاعی چیست ؟

مایع مغزی نخاعی (Cerebrospinal Fluid یا CSF) یک مایع شفاف و بی‌ رنگ است که در مغز و نخاع جریان دارد. این مایع نقش حیاتی در حفاظت از سیستم عصبی مرکزی ایفا می‌کند. CSF به عنوان یک لایه محافظ عمل کرده و مغز و نخاع را در برابر ضربات و آسیب‌های فیزیکی محافظت می‌کند. علاوه بر این، مایع مغزی نخاعی نقش مهمی در تامین مواد مغذی و اکسیژن به سلول‌های عصبی دارد و به دفع مواد زائد و سمی از مغز کمک می‌کند. تولید مداوم این مایع در بطن‌های مغزی صورت می‌گیرد و سپس از طریق کانال‌های ویژه در سراسر سیستم عصبی توزیع می‌شود. حجم مایع مغزی نخاعی در بدن به طور معمول حدود 150 میلی‌لیتر است و به طور مرتب جذب و جایگزین می‌شود تا تعادل حفظ شود. اختلال در تولید، جذب یا نشت این مایع می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند افزایش فشار داخل جمجمه، نشت CSF از بینی و مننژیت شود. بنابراین، حفظ تعادل در تولید و جریان مایع مغزی نخاعی از اهمیت بالایی برخوردار است و هر گونه اختلال در آن نیازمند توجه فوری پزشکی است.

نشت مایع مغزی نخاعی از بینی چیست ؟

نشت مایع مغزی نخاعی از بینی یک وضعیت نادر ولی جدی است که در آن مایع مغزی نخاعی (CSF) از طریق سوراخ یا شکاف در جمجمه به داخل حفره بینی نشت می‌کند. این مایع که به طور معمول در اطراف مغز و نخاع جریان دارد و آن‌ها را از آسیب‌ها محافظت می‌کند، در شرایط نشت به بیرون از مسیر طبیعی خود خارج می‌شود. یکی از علائم اصلی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی، آبریزش بی‌ رنگ و مداوم از یک یا هر دو طرف بینی است که اغلب با تغییر وضعیت بدن (مثل خم شدن) بدتر می‌شود. این نشت ممکن است به دلیل آسیب‌های تروماتیک به سر، جراحی‌ های مغزی یا حتی به صورت خود به خودی به دلیل ضعف در ساختارهای جمجمه رخ دهد. از آنجایی که مایع مغزی نخاعی به عنوان یک سد محافظ بین مغز و محیط خارجی عمل می‌کند، نشت آن می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های جدی مانند مننژیت را افزایش دهد. تشخیص و درمان به موقع این وضعیت اهمیت بالایی دارد تا از عوارض شدید جلوگیری شود و فرد به زندگی عادی بازگردد.

علت های نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

نشت مایع مغزی نخاعی از بینی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها به آسیب‌های فیزیکی و برخی دیگر به وضعیت‌های پزشکی خاص مرتبط هستند. یکی از شایع‌ترین علل نشت مایع مغزی نخاعی، آسیب‌ های تروماتیک است. ضربات شدید به سر، شکستگی‌های جمجمه، یا تصادفات می‌تواند به آسیب در بافت‌ها و غشاهای محافظ مغز منجر شود و در نتیجه مایع مغزی نخاعی از بینی نشت کند. این نوع نشت به طور معمول بلافاصله پس از حادثه رخ می‌دهد و نیاز به درمان فوری دارد.

علاوه بر ضربه، جراحی‌ های مغزی یا سینوسی نیز می‌توانند علت نشت CSF باشند. در برخی موارد، پس از جراحی‌های پیچیده‌ای مانند برداشتن تومور مغزی یا ترمیم شکستگی‌ های صورت و جمجمه و یا جراحی زیبایی بینی ممکن است به‌طور ناخواسته به غشا های اطراف مغز آسیب وارد شود که منجر به نشت مایع مغزی نخاعی به بینی می‌گردد.

یکی دیگر از علل،ئنشت خود به خودی یا ایدیوپاتیک است که بدون هیچ علت مشخص یا ضربه‌ای رخ می‌دهد. این وضعیت معمولاً به دلیل ضعف یا نقص در ساختار استخوان‌های جمجمه یا غشای محافظ مغز به وجود می‌آید. برخی شرایط پزشکی مانند فشار داخل جمجمه‌ای نیز می‌تواند خطر نشت خود به خودی مایع مغزی نخاعی را افزایش دهد.

در نهایت عفونت‌ها یا تومورهای مغزی نیز می‌توانند به طور غیرمستقیم موجب نشت مایع مغزی نخاعی شوند. این وضعیت‌ها باعث تخریب یا آسیب به بافت‌های اطراف مغز می‌شوند که نتیجه آن می‌تواند نشت CSF به بینی باشد. در هر صورت، تشخیص دقیق علت نشت از طریق معاینات بالینی و تصویربرداری ضروری است تا برنامه درمانی مناسب تعیین شود.

علائم نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

نشت مایع مغزی نخاعی از بینی معمولاً با مجموعه‌ ای از علائم مشخص ظاهر می‌شود که تشخیص سریع آن برای جلوگیری از عوارض جدی اهمیت دارد. یکی از علائم اصلی این وضعیت، آبریزش بی‌رنگ، رقیق و مداوم از یک یا هر دو سمت بینی است. این آبریزش به‌طور خاص با خم شدن، نشستن یا تغییر وضعیت بدنی تشدید می‌شود و معمولاً با علائم سرماخوردگی یا آلرژی اشتباه گرفته می‌شود، اما تفاوت اصلی در مداومت و شفاف بودن ترشحات است.

سردرد های شدید و ناگهانی نیز از دیگر علائم شایع نشت مایع مغزی نخاعی است. این نوع سردردها معمولاً در ناحیه پشت سر و گردن احساس می‌شود و با تغییر وضعیت یا نشستن طولانی مدت بدتر می‌شود. برخی از افراد نیز دچار احساس فشار در جمجمه می‌شوند که ممکن است به‌طور مزمن ادامه یابد.

تغییرات بینایی و شنوایی نیز می‌توانند به عنوان نشانه‌هایی از نشت CSF مطرح شوند. تاری دید، دوبینی، و احساس صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) از علائمی هستند که ممکن است در این افراد مشاهده شود.

حساسیت به نور و تهوع و سرگیجه نیز در برخی موارد همراه با نشت مایع مغزی نخاعی بروز می‌کنند. از دیگر علائم می‌توان به خشکی مزمن گلو و احساس مزه شور در دهان اشاره کرد که نتیجه نشت مایع مغزی نخاعی به حلق است.

در نهایت، خطر ابتلا به مننژیت به دلیل از دست رفتن مایع محافظ مغز و ورود عوامل عفونی از محیط، از علائم هشدار دهنده است که نیاز به درمان فوری دارد. تشخیص زودهنگام و درمان این وضعیت از اهمیت بالایی برخوردار است تا از عوارض خطرناک جلوگیری شود.

تشخیص نشت مایع مغزی نخاعی از بینی چگونه است ؟

تشخیص نشت مایع مغزی نخاعی از بینی یکی از مراحل حیاتی در جلوگیری از عوارض جدی این وضعیت است. به دلیل شباهت علائم این نشت با مشکلات معمول مانند آبریزش بینی ناشی از آلرژی یا سرماخوردگی، تشخیص دقیق آن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اولین قدم در فرآیند تشخیص، بررسی شرح حال بیمار است.جراح مغز و اعصاب از بیمار درباره علائمی مانند آبریزش بی‌رنگ و شفاف از بینی، سردرد های شدید، و دیگر نشانه‌های مرتبط سوال می‌پرسد. ترشح مایع معمولاً هنگام خم شدن یا تغییر وضعیت تشدید می‌شود و این یک علامت کلیدی برای پزشکان است.

یکی از روش‌های اولیه تشخیصی، بررسی فیزیکی و معاینه بالینی است. پزشک از بینی و سینوس‌های بیمار برای مشاهده ترشحات و وجود احتمالی هرگونه ضایعه یا تغییرات ساختاری در جمجمه استفاده می‌کند. اگر نشت مایع واضح نباشد، ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای تایید تشخیص لازم باشد.

تست β2-ترانسفرین یکی از آزمایش‌ های شیمیایی رایج برای تایید وجود نشت مایع مغزی نخاعی است. β2-ترانسفرین یک پروتئین خاص است که تنها در مایع مغزی نخاعی وجود دارد و در ترشحات معمولی بینی یافت نمی‌شود. نمونه‌گیری از ترشحات بینی و بررسی این پروتئین می‌تواند به تشخیص دقیق کمک کند.

برای تأیید بیشتر، تصویربرداری پزشکی نیز ضروری است. سی‌ تی اسکن (CT Scan) و ام‌ آر آی (MRI) از جمجمه و سینوس‌ها به پزشک امکان می‌دهند تا هرگونه شکستگی، سوراخ یا نقص در استخوان‌ها و بافت‌های محافظ مغز را مشاهده کند. در برخی موارد، از سیسترنوگرافی استفاده می‌شود که یک تکنیک تصویربرداری تخصصی است که با استفاده از ماده حاجب رادیواکتیو انجام می‌شود. این ماده به جریان CSF تزریق می‌شود تا محل دقیق نشت مشخص شود.

در مواردی که تشخیص همچنان دشوار باشد، اندوسکوپی تشخیصی بینی می‌تواند به پزشکان در دیدن مستقیم محل نشت کمک کند. این روش به ویژه زمانی مفید است که نشت به دلیل آسیب‌دیدگی‌های کوچک یا نقص‌های ساختاری غیرمشهود در اسکن‌های تصویری باشد.

در نهایت، ترکیبی از شرح حال دقیق بیمار، معاینه بالینی، تست‌های شیمیایی و تصویربرداری‌های پیشرفته، می‌تواند به پزشکان در تشخیص دقیق نشت مایع مغزی نخاعی از بینی کمک کند. تشخیص زودهنگام و دقیق این وضعیت از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوان اقدامات درمانی مناسب را به موقع آغاز کرد و از بروز عوارض خطرناک مانند مننژیت جلوگیری کرد.

درمان نشت مایع مغزی نخاعی

نشت مایع مغزی نخاعی در بسیاری از موارد نیاز به درمان خاصی ندارد؛ چرا که با استراحت و گذشت زمان متوقف شده و درمان می‌گردد. ولی در برخی موارد این اتفاق نمی‌افتد و نشت متوقف نمی‌گردد، در این گونه شرایط نیاز به اقدام است. در این وضعیت متخصصان با راهکارهایی سعی در متوقف کردن نشتی می‌کنند. با بستن و به اصطلاح درزگیری و مهر و موم کردن محل نشت یا جلوگیری از شدت یافتن آن، یا در مواردی که توقف آن ممکن نباشد مانند وجود برخی سندرم‌ها، علائم متوقف و برطرف می‌گردند. در ادامه روش‌هایی که به عنوان درمان به کار می‌روند را معرفی می‌کنیم.

روش های درمان‌ نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

درمان نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) از بینی یا همان رینورِهِ مایع مغزی نخاعی، چالش‌ های خاصی را به همراه دارد و نیازمند توجه ویژه‌ای از نظر تشخیصی و درمانی است

یکی از روش‌های اولیه درمانی برای نشت مایع مغزی نخاعی استراحت مطلق است که به کاهش فشار داخلی جمجمه کمک کرده و فرصت بیشتری برای بهبودی طبیعی به بدن می‌دهد. همراه با استراحت، استفاده از داروهایی مانند استروئید‌ها ممکن است به کاهش التهاب و تسریع در بهبود کمک کند. در مواردی که نشت به خودی خود متوقف نمی‌شود، مداخلات جراحی ممکن است ضروری شود. در جراحی آندوسکوپی، جراح از طریق بینی و با ابزارهای مخصوص به محل نشت دسترسی پیدا کرده و آن را با چسب‌ های بیولوژیکی می‌بندد. این روش به طور کلی کم‌ تهاجمی‌ تر از جراحی‌های باز است و زمان بهبودی کوتاه‌تری دارد.

یکی دیگر از روش‌های درمانی، تزریق خون خود بیمار به اطراف محل نشت است، روشی که به عنوان پلاست خون‌گیری معروف است. در این روش، خون بیمار برای تحریک روند طبیعی لخته شدن و بستن محل نشت استفاده می‌شود. این تکنیک به ویژه در مواردی که جراحی برای بیمار مناسب نیست، می‌تواند موثر واقع شود.

مراقبت‌های بعد از درمان بسیار مهم است و شامل مانیتورینگ دقیق بیمار برای اطمینان از عدم عود نشت و مدیریت هرگونه عوارض احتمالی می‌شود. به بیماران توصیه می‌شود از فعالیت‌های سنگین و شرایطی که فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهند، خودداری کنند. همچنین رعایت دقیق دستورات پزشک در مورد مصرف دارو‌ها و ادامه روند درمانی الزامی است. در نهایت، همکاری نزدیک با متخصصان مربوطه بهترین نتیجه را برای بیمار تضمین می‌کند و می‌تواند به بازگشت سریع‌ تر به زندگی عادی کمک کند. این ترکیب از راهکار های دقیق تشخیص، مداخلات درمانی هدفمند و مراقبت‌های پس از درمان، چارچوبی جامع برای مدیریت موثر نشت مایع مغزی نخاعی از بینی فراهم می‌آورد.

درمان محافظه‌ کارانه یا غیر جراحی نشت مایع مغزی نخاعی

در درمان نشت مایع مغزی نخاعی از بینی نوعی درمان که محافظه‌ کارانه نامیده می‌شود بیشتر شکل استراحت دارد. در این روش از فرد خواسته می‌شود که استراحت کرده و در عین حال آب کافی دریافت نماید و از داروهای ضد التهابی و شاید مسکن استفاده می‌شود. حتی ممکن است استفاده بیشتر از نمک و کافئین توصیه شود تا نشت مایع جبران شود. اگر بعد از مدت زمانی حدود 2 هفته شرایط عادی نشد، متخصص درمان‌های مستقیم را شروع می‌کند.

دارو درمانی برای نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

در درمان نشتی CFS متخصصان از دارو نیز استفاده می‌کنند. برخی داروها برای کاهش فشار مایع مغزی نخاعی در جمجمه به کار می‌روند و برخی دیگر به عنوان مسکن و ضد التهاب تجویز می‌شوند. همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها نیز برای درمان به کار می‌روند؛ چرا که ممکن است در محل نشت و در غشاء‌ها، باکتری‌ها سبب بروز عفونت شوند و بیمار دچار مننژیت و یا آنسفالیت گردد.

استفاده از گرفت خونی

در این روش که برای نشت مایع مغزی نخاعی از نخاع به کار می‌رود، مقداری از خون بیمار به محل نشتی تزریق می‌شود و با ایجاد لخته در محل، از ادامۀ نشتی جلوگیری می‌شود.

جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی یکی از روش‌های مؤثر برای درمان رینوره مایع مغزی نخاعی است که زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی مانند استراحت و مصرف داروها موفق به توقف نشت نشده باشند. این نوع جراحی به طور معمول با تکنیک آندوسکوپی از طریق بینی انجام می‌شود. در این روش، جراح از طریق حفره‌ های بینی و بدون نیاز به برش‌ های وسیع خارجی به محل نشت دسترسی پیدا می‌کند. با استفاده از ابزارهای پیشرفته و تکنیک‌های نوین، جراح قادر است محل ترک خوردگی یا سوراخ در غشای سخت مغز (دورا) را پیدا کرده و آن را با استفاده از  چسب‌ های بیولوژیکی، گرافت‌های چربی یا فاسیا ببندد.

یکی از مزایای این روش کم‌ تهاجمی بودن آن است، به این معنی که بیمار زمان بهبودی کوتاه‌تری را تجربه می‌کند و خطر عوارض پس از جراحی کاهش می‌یابد. علاوه بر این، استفاده از آندوسکوپی باعث می‌شود که جراحی با دقت بیشتری انجام شود و خطر آسیب به بافت‌ های مجاور به حداقل برسد. جراحی نشت مایع مغزی نخاعی به ویژه در مواردی که نشت به دلیل تروما یا جراحی‌های قبلی به وجود آمده، مؤثر است و اغلب نتایج خوبی برای بیماران به همراه دارد.

پس از جراحی، مراقبت‌ های پس از عمل شامل استراحت و اجتناب از فعالیت‌های سنگین است تا بهبودی کامل حاصل شود. همچنین، بیماران باید تحت نظر پزشک قرار گیرند تا از عدم بازگشت نشت اطمینان حاصل شود. به‌طور کلی، جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی یکی از راهکارهای مؤثر و ایمن برای درمان این وضعیت به شمار می‌رود و می‌تواند به بازگشت بیمار به زندگی عادی کمک کند.

عوارض جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی، هرچند به عنوان یک روش مؤثر برای درمان این مشکل شناخته می‌شود، اما مانند هر عمل جراحی دیگر، ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد. یکی از مهم‌ترین عوارض احتمالی این جراحی، عفونت است. از آنجا که جراحی در ناحیه‌ای نزدیک به مغز انجام می‌شود، خطر ابتلا به عفونت‌ هایی مانند مننژیت وجود دارد که نیازمند مراقبت و درمان سریع است. برای کاهش این خطر، معمولاً آنتی‌بیوتیک‌ های پیشگیرانه قبل و بعد از جراحی تجویز می‌شوند.

از دیگر عوارض ممکن، بازگشت نشت مایع مغزی نخاعی است. اگر جراحی به طور کامل محل نشت را ترمیم نکند، احتمال نشت مجدد وجود دارد که ممکن است نیاز به تکرار جراحی یا استفاده از روش‌های دیگر داشته باشد. همچنین، بیمار ممکن است پس از جراحی دچار سردردهای شدید و مداوم شود که به دلیل تغییر فشار داخل جمجمه یا تحریک بافت‌های جراحی شده است.

یکی دیگر از عوارض احتمالی، آسیب به بافت‌ ها یا اعصاب مجاور است که ممکن است باعث مشکلاتی مانند کاهش حس بویایی، مشکلات تنفسی یا آسیب به سینوس‌ها شود. با این حال، استفاده از تکنیک‌ های آندوسکوپی مدرن باعث کاهش خطر آسیب به بافت‌های مجاور شده است.

در نهایت، برخی بیماران ممکن است دچار نشت مایع به قسمت‌های دیگر مانند گوش یا دهان شوند، که این امر نیز نیازمند پیگیری و درمان مجدد است. به‌طور کلی، هرچند که عوارض جراحی نشت مایع مغزی نخاعی نادر هستند، اما آگاهی از آن‌ها و پیگیری دقیق توصیه‌های پزشک پس از عمل می‌تواند به کاهش خطرات و بهبودی سریع‌تر بیمار کمک کند.

مراقبت های بعد از جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی

مراقبت‌ های بعد از جراحی نشت مایع مغزی نخاعی از بینی برای تضمین بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض احتمالی بسیار حائز اهمیت است. یکی از اولین توصیه‌ ها پس از جراحی، استراحت مطلق است. بیمار باید از انجام فعالیت‌ های سنگین و هرگونه حرکتی که ممکن است فشار داخل جمجمه را افزایش دهد، خودداری کند. این شامل بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن یا حتی عطسه‌های شدید است. به بیماران همچنین توصیه می‌شود که از فین کردن بینی یا ایجاد هرگونه فشاری روی آن بپرهیزند تا از بروز نشت مجدد جلوگیری شود.

پزشک ممکن است داروهایی از جمله آنتی‌ بیوتیک‌ ها را برای پیشگیری از عفونت‌ های احتمالی، به ویژه مننژیت، تجویز کند. مصرف این داروها باید طبق دستور پزشک و به صورت منظم انجام شود. همچنین، بیمار باید به طور دقیق علائم عفونت مانند تب، سردرد شدید، یا تهوع را تحت نظر داشته باشد و در صورت مشاهده هر یک از این علائم فوراً با پزشک خود تماس بگیرد.

در مواردی که نشت مجدد یا علائم غیرعادی مانند سردردهای مداوم یا کاهش حس بویایی پس از جراحی دیده شود، پیگیری‌های بیشتر ممکن است لازم باشد. جلسات منظم با پزشک برای ارزیابی وضعیت بهبودی و اطمینان از عدم بازگشت نشت نیز توصیه می‌شود. در برخی موارد، انجام آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI یا CT اسکن برای بررسی روند بهبود و عدم وجود نشت ضروری است.

در نهایت، بیماران باید از محیط‌هایی که ممکن است خطر عفونت را افزایش دهند، مانند فضاهای شلوغ یا آلوده، دوری کنند و بهداشت شخصی خود را رعایت نمایند. رعایت دقیق این دستورالعمل‌ها می‌تواند به تسریع روند بهبودی کمک کرده و خطر عوارض پس از جراحی را به حداقل برساند.

توصیه‌های لازم جهت بیماران مبتلا به نشت مایع مغزی نخاعی

1. درمان‌ها و روش‌هایی که برای درمان نشت مایع مغزی نخاعی به کار می‌روند، ممکن است عوارضی ایجاد کنند که مانند تمام درمان‌های دیگر در همۀ افراد یکسان نیستند و به شدت و محل نشت بستگی دارند.
2. در تشخیص و درمان نشت مایع مغزی نخاعی ، خود فرد یا اطرافیان او قادر نیستند نظر قطعی بدهند، بنابراین بهتر است زمانی که مشکوک به چنین رخدادی شدید به کلینیک هیپوفیز و قاعده جمجمه مراجعه نموده و خوددرمانی ننمایید.
3. برخی افراد با رعایت توصیه‌های پزشک و به اصطلاح استفاده از درمان‌های محافظه‌کارانه، بعد از گذشت مدتی کوتاه بهبود می‌یابند، در صورتی که برخی دیگر می‌بایست از روش‌های جدی‌تر استفاده کنند. بنابراین نمی‌توان در مورد شدت بیماری، تأثیر درمان و سپری شدن دورۀ بهبودی نظر قطعی و یکسان داد.
4. اگر قصد دارید تا از بروز نشتی مایع مغزی نخاعی جلوگیری نمایید، بهتر است بدانید کنترلی در این زمینه نخواهید داشت و این وضعیت قابل پیشگیری نیست. اما می‌توانید با محافظت از سر و گردن، صورت و ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های وارده به این اندام‌ها و رعایت اصول ایمنی لازم در حین کار و فعالیت از بروز صدمات و آسیب‌های وارده جلوگیری و پیشگیری نمایید.
5. اگر با وجود رعایت نکات لازم و اصول ایمنی، این مشکل به هر دلیلی رخ دهد، در اکثر موارد قابل درمان و توقف است و مشکل جدی و حاد وجود ندارد. اما بسته به شدت و محل آسیب و وجود نشتی، ممکن است توقف و درمان روزها، هفته‌ها و یا حتی در برخی موارد چند ماه به طول بیانجامد.
6. اگر چه ممکن است در ابتدا این تصور پیش بیاید که این مشکل یک بیماری یا معضل جدی است و فرد مبتلا دچار نگرانی شود، اما خوب است بدانید که طبق آمار در 98% موارد این مشکل برطرف می‌گردد و نشت مایع مغزی نخاعی از بینی بهبود می‌یابد.