شاید شما هم در مواردی که کودک به تب شدید مبتلا میشود، نگرانی بابت بروز تشنج دارید. اغلب افراد ابتلا به تشنج را به دلیل تب بالا میدانند و این در حالی است که تب بالا یکی از دلایل بروز تشنج است. بااینحال اگر کودک به تشنج مبتلا شد چه باید کرد؟ آیا روش درمان تشنج در کودکان کشف شده است؟ روشهای ایمنی برای کنترل این بیماری وجود دارد؟ در این مقاله قصد داریم که شما را با روشهای درمان و کنترل تشنج در کودکان آشنا کنیم؛ پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
دلیل اهمیت درمان تشنج در کودکان
ایجاد تشنج، چند دلیل عمده و مهم دارد. این دلایل به حدی قابل توجه هستند که بههیچ وجه برای درمان و کنترل بیماری نباید تعلل کرد. در ادامه این دلایل را نامبردهایم:
- برخی از تشنجها باعث آسیبهای جدی در مغز میشود.
- تشنج میتواند کودک را در معرض خطراتی مانند غرق شدن قرار دهد.
- احتمال آسیب به سر، در اثر افتادن بعد از تشنج وجود دارد.
- تشنجهای مکرر علاوه بر آسیبهای جسمی، آسیبهای اجتماعی و تحصیلی را نیز به کودک تحمیل میکنند.
جای امیدواری است که بدانید حدود 75 درصد کودکان مبتلا به تشنج با مصرف یک یا چند دارو و پیروی از دستورات متخصص مغز و اعصاب کودکان ، بهراحتی تشنج خود را کنترل یا درمان میکنند. به خاطر داشته باشید که روشهای درمان تشنج در کودکان و بزرگسالان با یکدیگر متفاوت است. پس اگر عضو بزرگسال خانواده به تشنج مبتلا است و داروی خاصی استفاده میکند، بههیچوجه از آن دارو برای کنترل تشنج در کودکان استفاده نکنید.
روشهای درمان تشنج در کودکان
عموماً 4 روش عمده برای درمان و کنترل تشنج ناشی از تب در کودکان توسط پزشک تجویز میشود. این روشها به شرح زیر است:
- استفاده از داروهای ضد تشنج و ضد صرع
- پیروی از رژیم غذایی خاص مثل رژیم کتوژنیک
- عمل جراحی تشنج
- استفاده از محرک عصبی واگ
در ادامه، به توضیح هرکدام از موارد گفتهشده میپردازیم.
داروهای رایج برای کنترل و درمان تشنج
داروهای متنوعی بسته به ماهیت تشنج برای افراد تجویز میشود. این داروها به اشکال مختلف قرص، کپسول، شربت و دوزهای تزریقی در دسترس هستند. معمولا پزشک، شروع دارودرمانی را با مقادیر کمی از دارو شروع میکند و در صورت نتیجه بخشی، دوز مصرفی را بالا میبرد و این روند تا زمان کنترل و درمان کامل بیماری ادامه خواهد داشت.
به خاطر داشته باشید که مصرف این داروها بهصورت مستقیم بر اعصاب تأثیرگذار هستند؛ پس بههیچوجه زمان و دوز مصرفی دارو دادن به فرزند خود را فراموش نکنید. علاوه بر آن در صورت مشاهده علائم بهبودی بههیچوجه ناگهانی مصرف داروی تجویزی برای درمان تشنج در کودکان را متوقف نکنید. داروهای رایج کنترل تشنج را در ادامه به شما معرفی میکنیم.
فنوباربیتال (Phenobarbital)
این دارو یکی از قدیمیترین و بیخطرترین داروهای تجویزی برای کنترل تشنج در نوزادان و کودکان نوپا است. در ابتدای مصرف، ممکن است کودک با خوابآلودگی و گیجی مواجه شود، اما با ادامه مصرف، بدن با خوابآلودگی مقابله میکند. عوارض جانبی این دارو به صورتی است که برخی از کودکان در حد فاصل چند هفته تا چند ماه پس از مصرف، به بیش فعالی، پرخاشگری و بیخوابی مبتلا میشوند.
والپروئیک اسید (دپاکن، دپاکوت) (Valproic acid (Depakene, Depakot) )
این دارو یکی از داروهای مؤثر برای اغلب اختلالات و درمان تشنج در کودکان است. این دارو، عوارض جانبی متفاوتی دارد؛ به همین دلیل بهصورت محافظهکاران تجویز میشود. علاوه بر آن ممکن است سؤالاتی در ارتباط با بیماریهای زمینهای خانوادگی و ارثی از والدین پرسیده شود. عوارض جانبی این بیماری شامل افزایش اشتها، افزایش وزن و تهوع و استفراغ است. مهمترین عارضه جانبی گزارششده از این دارو، نارسایی کبدی است.
فنی توئین (دیلانتین) (Phenytoin (Dilantin) )
این دارو بهعنوان دارو اورژانسی برای کنترل تشنجهای مداوم و جدی در کلینیک مغز و اعصاب تجویز میشود و باید بهصورت وریدی تزریق گردد. در برخی موارد نیز برای کنترل تشنجهای حاد در کنار دیگر داروها تجویز میشود. ازآنجاییکه این دارو در گروه داروهای قوی برای تشنج قرار میگیرد، ممکن است عوارض جانبی زیر را به همراه داشته باشد:
- حرکات غیرارادی چشم
- بثورات
- مشکلات تعادل
- ضعیف شدن استخوانها
- حالت تهوع و خوابآلودگی
- بروز مشکلات توجه
- رشد بیشازحد لثه
- رشد موهای تیره در صورت
- درشت شدن اجزای صورت
- و…
کاربامازپین (Carbamazepine)
یکی از مواردی که اغلب متخصص مغز و اعصاب به آن توجه میکنند، سن کودک برای تجویز داروهایی به هدف درمان تشنج در کودکان است. مثلاً برخی از داروها مشکلاتی در حوزه یادگیری را ایجاد میکنند؛ به همین دلیل برای درمان تشنج در نونهالان و کودکانی که به مدرسه میروند، مناسب نیستند.
کاربامازپین (تگرتول) یکی از داروهایی است که برای درمان تشنجهای جزئی، مناسب بهحساب میآید و برای دانش آموزان تجویز میشود. این دارو هیچ عارضهای برای تمرکز و یادگیری در دانش آموزان ایجاد نمیکند. مهمترین عارضهای که این دارو برای کودکان به وجود میآورد، کاهش شدید گلبولهای سفید خونی است. این عارضه کودک را در معرض ابتلا به عفونتهای شدید قرار میدهد؛ به همین دلیل در زمان مصرف دارو باید بهصورت دورهای و مداوم، از کودک آزمایش خونگرفته شود.
فلبامات (felbamate)
این دارو نیز یکی از داروهای قدیمی است که برای کنترل و درمان تشنج در کودکان مؤثر است. علاوه بر آن تحقیقات گستردهای بر اثر فلبامات برای کنترل تشنج در کودکان مبتلا به سندرم لنوکس-گاستوت انجامشده و همگی تأثیر مثبت آن را تائید کردهاند. همچنین این دارو برای کنترل تشنج در پسربچههای مبتلا به اوتیسم و مقاوم به دارودرمانی نیز مؤثر است.
از عوارض جانبی این دارو میتوان به حالت تهوع، یبوست، کماشتهایی، بیخوابی، خستگی و پرخاشگری اشاره کرد. در برخی موارد نادر نیز ممکن است فرد به نارسایی کبدی مبتلا شود.
لاموتریژین (Lamotrigine)
استفاده از این دارو نیز یکی از روشهای درمان تشنج در کودکان به شمار میرود و علاوه بر آن برای درمان سندرم لنوکس-گاستوت مؤثر است. از مزیتهای استفاده از این دارو میتوان به خفیف بودن عوارض جانبی آن اشاره کرد. در برخی از موارد نادر (3 درصد مصرفکنندگان) علائمی شامل راش پوستی مشاهده شده است. برخی دیگر از عوارض جانبی نیز شامل سردرد، خوابآلودگی، حرکات غیرطبیعی چشم و عدم حفظ تعادل است.
توپیرامات (Topiramate)
تأثیر این دارو بهعنوان ماده کمکی برای استفاده در کنار داروهای دیگر کنترلکننده و درمانکننده تشنج در کودکان، در سال 2000 موردبررسی قرار گرفت و اثرات آن تائید شد. تنها عاملی که ممکن است سلامت کودک را تهدید کند، ابتلا به سنگ کلیه است که با نوشیدن زیاد مایعات، این نگرانی نیز رفع میشود. از عوارض جانبی خفیف این دارو میتوان به کاهش اشتها، خستگی، سرگیجه و احساس گزگز و سوزن سوزن شدن دستوپا اشاره کرد.
رژیم غذایی کتوژنیک
علاوه بر دارودرمانی که برای کنترل و درمان تشنج در کودکان مورداستفاده قرار میگیرد، رژیم غذایی نیز در کنترل این بیماری در کودکان نقش مؤثری دارد. رژیم غذایی کتوژنیک مهمترین رژیم توصیهشده توسط پزشکان است که مشخصه اصلی آن عدم مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات به شمار میرود.
طبق تحقیقات انجام شده، زمانی که فرد مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات را محدود نماید، بدن دستهای از مواد شیمیایی با نام کتون را در خون آزاد میکند. کتونها از بروز برخی حملات تشنج جلوگیری میکنند. به خاطر داشته باشید اصول پیروی از این رژیم به صورتی است که میزان مصرف چربیها به نسبت کربوهیدرات و پروتئین باید به نسبت 4 به 1 باشد. این موضوع نشاندهنده افزایش مصرف چربی به نسبت کربوهیدرات و پروتئین است.
رعایت این رژیم مستلزم رعایت دقیق میزان مواد خوراکی است؛ به صورتی که تمامی مواد خوراکی مصرفی باید وزن شود و حتی میزان کربوهیدرات داروها نیز باید در اندازهگیری روزانه محاسبه گردد. به خاطر داشته باشید که این رژیم غذایی، حاوی فیبر بسیار کم است؛ همین عامل باعث بروز یبوست در کودک میشود. به همین دلیل برای کاهش این مشکل بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
عمل جراحی برای درمان تشنج در کودکان
عموماً کودکان کاندیدای انجام عمل جراحی به هدف درمان تشنج نیستند. در میان کودکان، آنهایی که مبتلا به صرع صعبالعلاج یا تشنجهای بسیار شدید باشند، کاندیدای این عمل خواهند بود. دلیل این موضوع نیز کاهش کیفیت زندگی و رشد این کودکان در اثر صرع و تشنج است. عملاً تشنجهایی با عمل جراحی درمان میشوند که تنها در یک بخش از مغز اتفاق میافتند و در بخشهای مختلف مغز، گسترده نیستند.
غالباً پزشک خطرات بلندمدت برداشتن بخشی از مغز را با خطرات واقعی صرع غیرقابل درمان، میسنجد و تصمیم به انجام عمل جراحی میگیرد. طی تحقیقات انجامشده، این عملها نتیجهبخشی بیشتری در نوزادان به نسبت کودکان دارند.
استفاده از محرک عصبی واگ
محرک عصبی واگ، وسیلهای الکتریکی است که با باتری کار میکند. این محرک عصبی در زیر استخوان ترقوه گذاشته میشود و با ایجاد سیگنالهای الکتریکی روی عصب واگ و پسازآن انتقال این سیگنالها به مغز، تشنج را مهار میکند. مزیت این محرک این است که فرد میتواند در صورت احساس شروع تشنج، به دستگاه اعلام حرکت کند و بدینصورت، تشنج را قطع یا کوتاه نماید.
جمع بندی و نتیجه گیری
سلامت کودکان از دغدغههای اصلی والدین به شمار میرود. یکی از بیماریهایی که ممکن است نگرانی جدی برای خانواده به وجود آورد، تشنج است. درمان تشنج در کودکان بهراحتی با دارو و برخی از دستگاههای محرک، امکانپذیر است. برای دریافت روشهای صحیح درمانی، حتماً باید به پزشک معالج مراجعه کنید.