بسیاری از افراد این‌گونه تصور می‌کنند که با بروز هر گونه درد مفصلی یا استخوانی به عمل جراحی احتیاج دارند. این طرز فکر ممکن است شخص را به مرحله جراحی نزدیک کند، در صورتی که می‌توان به روش‌های دیگری از شدت درد یا التهاب کم کرد. با توجه به پیشرفتی که در حوزه علم پزشکی مشاهده می‌کنیم، امروزه متخصصان پیش از فکر کردن به عمل جراحی از روش‌های غیر تهاجمی یا روش‌هایی که شدت تهاجم کمتری دارند، برای بهبود شرایط بیمار استفاده می‌کنند. یکی از این روش‌های موثر پی آر پی PRP زانو است که در این مطلب قصد داریم به شرح مختصری درباره آن بپردازیم.
درمان زانو درد با روش PRP
یکی از جدیدترین روش‌های درمانی برای کاهش درد و التهاب در ناحیه زانو، پی آر پی است. فاکتور اصلی در این روش درمانی که به عنوان عامل موثر شناخته می‌شود، پلاکت خون یا در واقع پلاسمایی بوده که سرشار از پلاکت است. پیش از پرداختن به مبحث درمان زانودرد با پی آر پی، لازم می‌دانیم شرح کوتاهی برای پلاکت خون داشته باشیم.
درون جریان خون سلول‌هایی (گلبول سفید، گلبول قرمز و پلاکت) وجود دارند که هر کدام از بدن در برابر ابتلا به انواع بیماری‌ها، محافظت می‌کنند. پلاکت که یکی از مهمترین سلول‌های موجود در خون است، به محض مشاهده سلول‌های سرطانی برای از بین بردن آن‌ها اقدام می‌کند. به این ترتیب پلاکت‌ها نقش موثری در جلوگیری از بروز بیماری سرطان دارند. از دیگر وظایف مهم پلاکت باید به انعقاد خون اشاره کنیم. انعقاد خون از خونریزی شدید جلوگیری می‌کند. حال این سوال پیش می‌آید که چرا پلاسمای سرشار از پلاکت در روش پی آر پی PRP مورد استفاده قرار می‌گیرد. درون پلاکت، پروتئین و فاکتورهای مرتبط با رشد وجود دارد که به طور مستقیم بر روی کاهش دردهای مفصلی، عضلانی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، تاثیرگذار است.
با توجه به توضیحاتی که در مورد ماهیت پلاکت شرح دادیم، باید این گونه بیان کنیم که پی آر پی، یک روش درمانی جدید مبتنی بر تزریق پلاکت به زانو است. در واقع پلاکت مورد نیاز از خون شخص گرفته شده و به زانوی او تزریق می‌شود. با تزریق پلاسمای سرشار از پلاکت به زانو، شدت درد به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرده و همچنین در بهبود التهاب مفاصل نیز تاثیر مثبتی دارد. با توجه به وجود پروتئین و فاکتور رشد در پلاکت، در صورت نیاز بافت آسیب‌دیده، ترمیم نیز می‌شود.
در حالت کلی بروز آسیب‌دیدگی در بدن با حضور پلاکت در محل حادثه، همراه است. در واقع پلاکت به فاکتورهایی مجهز است که نقش موثری در ترمیم بافت آسیب‌دیده دارند. به همین جهت با تزریق پلاکت در روش پی آر پی، میزان غلظت پلاسمای خون افزایش پیدا کرده و روند ترمیم با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
پی آر پی PRP چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام روش درمانی پی آر پی به خون بیمار احتیاج داریم. پس از اینکه پزشک متخصص طب فیزیکی ، مقداری از خون بیمار را می‌گیرد، نمونه را در دستگاهی تحت عنوان سانتریفیوژ قرار می‌دهد. در واقع این فرایند بدین منظور انجام می‌شود که با چرخش دستگاه سانتریفیوژ، پلاکت‌های مورد نیاز از گلبول‌های قرمز جدا شده و برای تزریق، آماده شوند.
پس از اتمام این فرایند و جدا شدن گلبول‌ها از پلاکت‌ها، خون تهیه شده به زانوی بیمار تزریق می‌شود. توجه داشته باشید که انتخاب پزشک متخصص برای انجام پی آر پی، اهمیت بسیاری دارد. به این دلیل که تزریق در ناحیه اشتباه، عوارض متعددی را به همراه دارد و مهارت و تجربه متخصص در این امر نقش قابل توجهی خواهد داشت.
پس از گرفتن خون و چرخش سریع توسط دستگاه سانتریفیوژ، حدود 3 تا 6 میلی‌متر پلاسمای سرشار از پلاکت از نمونه، استخراج می‌شود. هر چه درصد پلاکت موجود در پلاسما بیشتر باشد به همان نسبت نیز در کاهش درد و التهاب و بهبود آسیب‌دیدگی، موثر واقع می‌شود.
غلظت پلاکت در تزریق PRP
طی عمل سانتریفیوژ، غلظت پلاکت خون تغییر پیدا می‌کند. تعیین مقدار غلظت پلاکت به تشخیص پزشک متخصص بستگی دارد. برخی از افراد با توجه به وضعیت آسیب‌دیدگی به غلظت بیشتری از پلاکت خون احتیاج دارند و در مقابل نیز ممکن است میزان غلظت پلاکت تا دو برابر کافی باشد.
تزریق پی آر پی چند ساعت طول می‌کشد؟
انجام این روش درمانی جدید در مطب یا کلینیک به راحتی امکان‌پذیر بوده و در مدت زمانی بین 30 تا 35 دقیقه به اتمام می‌رسد. برای تزریق پی آر پی شما نیاز به بستری شدن در بیمارستان نخواهید داشت. نکته مهم دیگر در این خصوص، تعداد جلسات تزریق است.
در حالت کلی، بهبودی بیمار با یک بار تزریق پی آر پی حاصل نشده و شخص به منظور مشاهده نتیجه بهتر باید چند جلسه دیگر را نیز در نظر بگیرد. مشخص شدن جلسات تزریق به شدت درد، التهاب و بافت آسیب‌دیده و همچنین نظر پزشک متخصص دارد. در صورتی که بیمار مطابق با نظر پزشک خود عمل کند، قطعا نتیجه مثبتی از جلسات تزریق پی آر پی خواهد داشت.
چه زمانی از تزریق پی آر پی استفاده می‌کنیم؟
هر درد ساده‌ای در ناحیه زانو به تزریق پی آر پی احتیاج ندارد. این روش درمانی زمانی به افراد توصیه می‌شود که شدت درد افزایش پیدا کرده و از دارودرمانی و فیزیوتراپی، نتیجه مثبتی حاصل نمی‌شود. توجه داشته باشید که معمولا تزریق PRP زمانی انجام می‌شود که شخص از انجام عمل جراحی خودداری کرده و ترجیح می‌دهد از این روش درمانی برای ترمیم بافت آسیب‌دیده و درد و التهاب، استفاده کند.
در مواردی که بدن شخص به تزریق داروی استروئید، پاسخ مثبت نداده است، معمولا روش درمانی پی آر پی، پیشنهاد می‌شود. در صورتی که آسیب‌دیدگی زانوی شما در مراحل اولیه بیماری باشد، انجام تزریق پی آر پی، نتیجه بهتر و موثرتری در پی خواهد داشت. حال این سوال مطرح می‌شود که چه کسانی، واجد شرایط برای انجام تزریق پی آر پی هستند. پس در ادامه با ما همراه باشید.
در چه مواردی از تزریق PRP استفاده می‌شود؟
- درد شدید در ناحیه زانو
- پارگی منیسک زانو
- دردهای مفصلی شدید
- دردهای عضلانی و کشیده شدن عضله
- درد مفصلی ناشی از آرتروز
- آسیب‌دیدگی رباط صلیبی
- آسیب‌دیدگی مفصل شانه
- گردن درد
- دردهای ناشی از بیماری‌های عضلانی
- آسیب‌دیدگی رباط و تاندون
- سندرم تونل کارپال (کانالی موجود در مچ دست)
عوامل تاثیرگذار در تزریق پی آر پی
از آنجا که در این روش درمانی، مستقیما از خون بیمار برای تزریق استفاده می‌شود، میزان سلامت جسم شخص، اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. در واقع هر چه شما جسم سالم‌تری داشته باشید، نتیجه بهتری از تزریق، دریافت خواهید کرد. همچنین مواردی نیز وجود دارند که پزشک متخصص، روش تزریق پی آر پی را به آن‌ها توصیه نمی‌کند. به عنوان مثال بیمار مبتلا به سرطان یا افرادی که درگیر بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دوم، تیروئید و… هستند، مجوز لازم برای تزریق را نخواهند داشت. همچنین انجام این تزریق به افراد مبتلا به کم‌خونی شدید، اختلالات خونی و مادران باردار نیز توصیه نمی‌شود.
به غیر از مواردی که ذکر کردیم، در حالت کلی انجام روش درمانی PRP محدودیت خاصی برای سنین مختلف نداشته و در نهایت، پزشک متخصص است که تشخیص می‌دهد، شخص واجد شرایط انجام تزریق هست یا خیر.
آیا تعداد پلاکت خون در تزریق PRP اهمیت دارد؟
بله قطعا تعداد پلاکت خون در انجام این روش درمانی، اهمیت بسیاری دارد. به این معنا که اگر شخصی دارای تعداد پلاکت خون بسیار پایینی باشد، اجازه انجام این تزریق را ندارد. پلاکت خون هر شخص باید در سطح نرمال و طبیعی باشد، در غیر این صورت امکان تزریق وجود نخواهد داشت.
عوارض روش پی آر پی
از آنجا که این روش درمانی جدید بوده و افراد بسیاری در مورد آن اطلاعات کافی ندارند، این شهبه پیش می‌آید که پی آر پی خطرناک است. این روش درمانی هیچ خطر جدی برای افراد نداشته و در صورت بروز عوارض، کمترین میزان حساسیت را برای شخص ایجاد می‌کند.
پیش از این نیز اشاره کردیم که مشاهده نتیجه بهتر و همچنین کاهش احتمال بروز عوارض، نیازمند مهارت، سابقه و تجربه پزشک متخصص است. پس اگر با اطلاعات و تحقیقات کافی، پزشک خود را انتخاب کنیم، دیگر جای نگرانی برای بروز عوارض جدی وجود نخواهد داشت.
در صورتی که تزریق به درستی انجام نشود، احتمال بروز عفونت، تحریک رشته‌های عصبی و… وجود خواهد داشت. پس از تزریق، ممکن است شما با درد در ناحیه زانو مواجه شوید که قطعا این درد شدید نبوده و پس از چند روز کاهش پیدا می‌کند. در صورتی که تزریق به شکل صحیح انجام نشود، احتمال افزایش درد و طولانی شدن آن وجود خواهد داشت.
مراقبت‌های قبل از تزریق پی آر پی
پیش از انجام تزریق PRP پزشک متخصص خود را از مصرف داروهای خاص مطلع کنید. به این دلیل که مصرف بعضی از داروها مانند داروهای استروئیدی، ضد التهاب و ضد انعقاد خون، چند روز قبل از عمل، ممنوعیت دارد. مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن نیز بر روی نتیجه تزریق، موثر هستند و به همین دلیل است که مطلع کردن پزشک از داروهای مصرفی، اهمیت بسیاری پیدا می‌کند.
همچنین مصرف بعضی از ویتامین‌ها نیز باعث رقیق شدن خون می‌شود که باید حداقل دو هفته قبل از تزریق، از مصرف آن‌ها خودداری کنید. نکته مهم دیگر جلوگیری از دهیدراته شدن بدن است. بر این اساس باید در روز تزریق، حداقل یک لیتر آب بنوشید. همچنین خالی نبودن معده در روز تزریق نیز اهمیت بسیاری دارد.
مراقبت‌های بعد از تزریق پی آر پی
پس از تزریق ممکن است در ناحیه زانو، درد یا احساس ناخوشایندی داشته باشید. برای تسکین درد به هیچ وجه از کمپرس سرد یا گرم استفاده نکنید. توجه داشته باشید استفاده از کمپرس، حداقل 72 ساعت بعد از تزریق، اشتباه محض است.
حرکت دادن پا و زانو در روزی که تزریق انجام داده‌اید، ممنوع است. دو تا سه روز پس از انجام پی آر پی نیز تنها در صورت نیاز زانوی خود را بیشتر از حد معمول، حرکت دهید. بدون مشورت با پزشک متخصص از هیچ دارویی برای تسکین درد استفاده نکنید. در صورت لزوم استفاده از داروهای خاص، حتما پزشک خود را در جریان بگذارید چون مصرف بسیاری از داروها پس از تزریق، عوارض متفاوتی برای شما به همراه خواهد داشت. به عنوان مثال مصرف مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن بر روی نتیجه تزریق و روند بهبودی، تاثیر قابل توجهی دارد. چند ساعت پس از تزریق به صورت منظم آب نوشیده و طی چند روز آتی از حمام رفتن خودداری کنید. همچنین در استفاده از سیگار، کافئین و مشروبات الکلی نیز ممنوعیت وجود دارد. حداقل دو تا سه هفته از مصرف این موارد پرهیز کنید.
مهمترین فاکتور در نتیجه بهتر تزریق
در این مطلب به تخصص، مهارت و تجربه پزشک در انجام تزریق و مشاهده نتیجه بهتر، اشاره داشتیم. عامل مهم دیگری نیز وجود دارد که به کیفیت این روش درمانی و همچنین دریافت نتیجه موثر، کمک می‌کند. این فاکتور مهم، نوع کیت مورد استفاده در استخراج پلاکت با میزان خلوص بالاست. هر چه میزان خالص بودن پلاکت بیشتر باشد به همان اندازه تزریق بهتر انجام شده و بهبودی نیز روند سریع‌تری به خود می‌گیرد.
تعداد جلسات تزریق و مدت زمان بهبودی
تعداد جلسات تزریق پی آر پی بر اساس وضعیت سلامتی بیمار و ناحیه آسیب‌دیده، تعیین می‌شود. با این حال در بیشتر موارد، حداکثر سه جلسه برای تزریق مشخص شده و بین این جلسات حداقل 20 روز و حداکثر یک ماه، فاصله وجود دارد. همانطور که اشاره داشتیم، امکان بروز درد در ناحیه تزریق وجود دارد که این درد نهایتا یک هفته طول کشیده و به پایان می‌رسد. همچنین روند تولید بافت سالم در این فرایند نیز به بازه زمانی بین 3 تا 6 ماه، احتیاج دارد.
هزینه تزریق پی آر پی
قطعا نوع کیت مصرفی در تزریق PRP بر روی هزینه نهایی آن تاثیرگذار است. همچنین ناحیه یا نواحی آسیب‌دیده و همچنین تعداد جلسات مورد نیاز برای تزریق نیز بر روی قیمت این روش درمانی تاثیر دارد.
جمع بندی
در آخر لازم می‌دانیم به این موضوع اشاره داشته باشیم که تزریق پی آر پی باید در زمان مناسب انجام شود. تزریق PRP در موقعیتی که عمل جراحی یا روش‌هایی مانند تعویض مفصل زانو، امری ضروری محسوب می‌شود، معنا و مفهومی نداشته و تاثیری در بهبود وضعیت ناحیه آسیب‌دیده نیز نخواهد داشت. بر همین اساس است که انجام این روش درمانی در پروسه شروع عارضه به افراد توصیه می‌شود. البته در نهایت شما تنها باید به نظر و تشخیص پزشک متخصص خود اکتفا کرده و در صورت نیاز این روش درمانی را انجام دهید.
بر اساس آمار و نتایج به دست آمده درصد زیادی از افراد مبتلا به آرتروز زانو، پس از انجام تزریق پی آر پی، نسبت به روند بهبود خود، اعلام رضایت داشته‌اند. توجه داشته باشید که نتیجه به وضعیت سلامت و شدت آسیب‌دیدگی ناحیه مورد نظر، بستگی دارد. پس از تزریق، شخص بدون هیچ محدودیتی از مطب یا کلینیک مرخص شده و با رعایت مراقبت‌های پس از تزریق، مشکل خاصی برای بیمار ایجاد نمی‌شود.
