آیا تا به حال نام فلج بل به گوش شما خورده است؟ نامی که بر اساس اسم دانشمندی کالبد شناس به نام چارلز بل به موجب این که او توصیههایی برای معرفی و درمان این بیماری ارائه داده بود، انتخاب شده است. در بیماری فلج بل، بر اساس اختلالی که در اعصاب یک طرف صورت اتفاق افتاده است، حس حرکت عضلات در آن طرف صورت از بین رفته و کج شدن اندامهایی از جمله چشم، دهان و پلکها در آن ناحیه صورت میگیرد. برای این بیماری بازه سنی خاصی (که بین 30 تا 60 سالگی است) در نظر گرفته شده است اما همواره مواردی خارج از این بازه نیز مشاهده شده اند. در ادامه این نوشتار برآنیم تا اطلاعات دقیقتری از این بیماری، دلایل ایجاد آن، نشانهها و راههای درمان آن را در اختیار شما قرار دهیم. پس اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با بیماری فلج بل هستید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
فلج بل چیست و چه زمانی اتفاق میافتد؟
اساسیترین سؤالی که در زمینه این بیماری ایجاد میشود این است که چه زمانی و به چه دلیل ممکن است یک فرد به این بیماری دچار شود؟ در اکثر مواقع بر اساس ایجاد سرماخوردگیهای شدید یا عفونتهای ایجاد شده در چشم و یا گوش، ممکن است این بیماری در فرد پدیدار شود. علائمی که بر اثر ایجاد بیماری بل در فرد رخ میدهد در اکثر مواقع به صورت کاملاً ناگهانی رخ داده و بعد از بیدار شدن از خواب و یا در هنگام خوردن و یا آشامیدن ظاهر میشوند. فلج شدن و از کار افتادن عضلات در فلج بل در یک سمت صورت اتفاق میافتد؛ اما در هر حال موارد نادری هم وجود دارد که در دو طرف نشانههایی از فلج شدگی ظاهر میشود.
علائم فلج بل چیست ؟
در ادامه نشانههایی را برای شما یادآور میشویم که در اکثر مواقع پیش از وقوع این بیماری در فرد رخ میدهند اما در هر حال لازم به ذکر است که بگوییم ممکن است هیچ گونه اثری از این بیماری خاص بعد از این نشانهها نباشد. توصیه ما به شما این است که اگر هر کدام از این نشانهها را بدون هیچ دلیل دیگری در خود مشاهده کردید حتماً با پزشک متخصص مغز و اعصاب در کلینیک مغز و اعصاب طبیب در این زمینه مشورت کنید. چندی از این نشانهها عبارتند از:
- سر دردهای شدید و بی دلیل
- عدم توانایی کامل برای خوردن و یا نوشیدن
- ناتوانی در تکان دادن عضلات صورت برای لبخند و یا اخم
- دردناک بودن و حس ضعف در عضلات صورت
- عدم توانایی در کنترل آب دهان
- احساس خشکی بیش از حد معمول در دهان و یا در چشم
فلج بل و احتمال حضور ویروس!
این که دقیقاً چه چیزی موجب ایجاد فلج بل در افراد میشود موضوعی است که هنوز هم مورد تردید و شک پزشکان و متخصصان است. اما آن چه تمام پزشکان بر آن باور دارند این است که به احتمال خیلی زیاد، پای یک ویروس در میان است! این ویروس که ناشی از وجود عفونت در بدن است، عصب هفتم جمجمهای صورت را دچار التهاب و فشردگی کرده و فلج را موجب میشود. تمامی ویروسهایی که بیماریهایی از جمله ایدز، تبخال تناسلی، بیماریهای التهابی و دیگر بیماریهای عفونی را ایجاد میکنند میتوانند دلیلی برای ایجاد فلج بل باشند. البته ناگفته نماند که افرادی با بیماریهای زمینهای چون دیابت، فشار خون بالا و تومورها، بیشتر در معرض دچار شدن به این بیماری خواهند بود.
تشخیص پزشک در هنگام بروز بیماری
از آن جایی که علائم این بیماری خیلی خاص و منحصر به فرد نیستند، تشخیص پزشک در این زمینه اهمیت فراوانی پیدا میکند. بنابراین پیشنهاد میشود که در صورت بروز هر کدام از علائم ذکر شده در بالا، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کرده و تحت هر شرایطی از هر گونه خود درمانی پرهیز کنید. در هنگام مراجعه به پزشک، او بعد از گرفتن شرح حال از شما ممکن است تستهایی مانند فشار خون و یا حتی ام آر آی و اسکن مغز را انجام دهد تا از وضعیت عصبها مطلع شده و اگر ویروس و یا باکتری مشکوک در بدن شما باشد، بتواند آن را به موقع تشخیص دهد.
روشهای درمان فلج بل
به طور کلی و با عدم در نظر گرفتن موارد خاص، میتوان گفت که بیماری فلج بل خیلی خطرناک نبوده و علائمی که در اثر آن ایجاد میشوند بعد از گذشت مدت زمانی مشخص (که البته بستگی فراوانی به میزان درگیری اعصاب دارد) از بین رفته و فرد سلامتی خود را به طور کامل به دست میآورد. تشخیص پزشک در این مرحله تعیین میکند که چه نوع درمانی برای فرد بیمار تجویز شود. در برخی از مواقع ممکن است ترکیبی از روشهای درمانی متفاوت برای فرد بیمار توصیه شود. در ادامه به برخی از رایجترین روشهای درمانی این بیماری اشاره میکنیم. فقط در نظر داشته باشید همان طور که پیشتر نیز اشاره کردیم، این که کدام روش درمانی باید برای فرد بیمار در نظر گرفته شود، به طور کامل به نظر پزشک متخصص و بر اساس میزان شدت بیماری در فرد دچار شده خواهد بود.
داروهای شیمیایی
همان طور که در بالا اشاره کردیم، عامل اصلی این بیماری فلج بل بر اساس باور خیلی از متخصصین، ویروس و یا باکتری است. بنابراین داروهایی که برای رفع انواع ویروس و التهاب مورد استفاده قرار میگیرند میتوانند در درمان این بیماری نیز تجویز شوند. داروهایی مانند آسیکلوویر و یا انواع داروهای ضد التهاب توسط متخصصین مربوطه برای رفع این بیماری تجویز میشوند.
ماساژ و گرما درمانی
این فلج بر اساس التهاب و گرفتگی عضلات صورت ایجاد میشود، بنابراین گرم کردن عضلات میتواند به از بین رفتن گرفتگی و کشیدگی در آنها کمک کند. پدها و کیسههای آب گرم و یا ماساژهای تخصصی که برای از بین رفتن گرفتگی عضلات انجام میشوند، همگی برای درمان این بیماری میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند. در صورت تشخیص پزشک میتوانید به مراکز معتبر و تخصصی ماساژ مراجعه کرده و طی چند نوبت، به طور کلی علائم از صورت شما محو خواهد شد.
طب سوزنی
طب سوزنی که یک روش درمانی چینی است، از گذشته تا کنون برای درمان خیلی از بیماریها و به خصوص بیماریهایی که به طور مستقیم با درگیری اعصاب در ارتباط هستند، به کار برده شده است. برای بیماری فلج بل نیز میتوان به متخصص طب فیزیکی مراجعه کرد و با قرار گیری سوزنها بر روی صورت شما، اعصاب تحریک شده و گرفتگی آنها رفع خواهد شد. نکته قابل تأمل در این زمینه این است که برای طب سوزنی حتماً باید به فرد متخصص و با تجربه در این زمینه مراجعه بفرمایید.
درمان الکتریکی
در درمان الکتریکی، جریان الکتریسیته توسط الکترودهایی خاص به اعصاب شما وارد شده و در واقع باعث میشود فعالیت آنها دوباره آغاز شود و گرفتگیها از بین رود. این روش درمانی در واقع یک روش کمکی در فیزیوتراپی (که در ادامه به آن میپردازیم) است. بسته به میزان و شدت بیماری، ممکن است درمان الکتریکی نیز توسط پزشک متخصص تجویز شود.
فیزیوتراپی
انواع ماساژهای صورت در درمان فیزیوتراپی میتواند برای از بین بردن گرفتگی عضلات در این بیماری مفید واقع شود. پزشک متخصص با توجه به شدت بیماری، تصمیم میگیرد که چه تعداد جلسه فیزیوتراپی برای شما لازم است تا التهابها و گرفتگی به طور کامل رفع شوند.
رطوبت درمانی چشم
همان طور که پیشتر نیز اعلام کردیم، در این بیماری، چشمها و دهان به شدت خشک شده و این قضیه میتواند به خصوص برای چشمها بسیار آسیب زننده باشد. به همین دلیل توصیه میشود که در هنگام بروز بیماری، حتماً رطوبت چشمها حفظ شود. پزشک متخصص قطرههایی مخصوص را برای شما تجویز خواهد کرد که باید در مدت زمانهای تعیین شده حتماً در داخل چشمان خود بچکانید تا از این طریق موجب عدم وارد شدن هر گونه آسیب به چشمان خود شوید.
چه افرادی بیشتر در معرض بیماری فلج بل قرار میگیرند؟
پیشتر اعلام کردیم که برای افرادی با بیماریهای زمینه ای، احتمال وقوع فلج بل میتواند خیلی بیشتر باشد. در این جا یادآور میشویم که زنان باردار، افراد با بیماریهای مربوط به فشار و غلظت خون، افراد مبتلا به انواع دیابت و افرادی که دارای هر گونه عفونت به خصوص عفونتهای ریوی هستند، میتوانند در خظر بیشتری از ابتلا به این فلج باشند. بنابراین ظهور هر کدام از علائمی که در بالا از آنها یاد کردیم در این افراد باید جدی گرفته شده و در اسرع وقت به پزشک مربوطه مراجعه شود. البته باید این نکته را نیز در نظر بگیرد که سابقه خانوادگی نیز میتواند در ایجاد این بیماری مؤثر واقع شود.
عوارض بیماری فلج بل
به طور کلی و در بیشتر موارد، این بیماری بعد از گذشت چند ماه و در صورت قرار گرفتن تحت درمانهای مناسب، به موقع و منظم، از بین رفته و عوارضی از خود به جای نمیگذارد. اما در برخی از افراد نیز متأسفانه اختلالاتی ناشی از این بیماری برای مدتهای خیلی طولانی و گاهی تا آخر عمر، بر جای میماند. برخی از این عوارض عبارتند از:
- آسیب و اختلال همیشگی اعصاب صورت، به گونهای که برای همیشه فلج مانده و نمیتوان قسمتهایی از صورت را حرکت داد.
- خشکی بیش از اندازه چشم و کور شدن کامل و یا قسمتی از آن که به دلیل خشک شدن بیش از حد قرنیه چشم است.
- ایجاد اختلال در برخی از عضلات که بر اساس انقباض عضلات دیگر به وجود آمده و باعث میشود تا آنها نتوانند درست عمل کنند. برای مثال در هنگام خنده، یکی از چشمان شما ممکن است نتواند درست عمل کند و به دلیل اختلال، بسته شود.
پیشگیری از بیماری فلج بل
متأسفانه تا کنون هیچ روش مؤثری برای پیشگیری از بیماری فلج بل ارائه نشده است. شاید بهترین راه برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت و خطرناک این بیماری، مراجعه سریع به پزشک متخصص باشد. پیش از این هم اشاره کردیم که در صورت بروز هر کدام از علائم ذکر شده، بدون فوت وقت به متخصص مربوطه مراجعه بفرمایید.
جمع بندی و نتیجه گیری
آن چه در این نوشتار به آن پرداختیم بررسی بیماری فلج بل، علائم و نشانهها، دلایل بروز و راههای درمان آن بود. همان طور که ذکر کردیم، این بیماری بر اساس ایجاد اختلال در اعصاب مربوط به صورت و ایجاد التهاب در آنها به وجود میآید. بهترین کار، مراجعه به موقع به پزشک متخصص است تا بر اساس تشخیص وی، درمان مناسب به سرعت شروع شود. این بیماری همان طور که در این نوشتار ذکر کردیم، ممکن است به دلایل موروثی نیز به وجود بیاید. به طور کلی اگر فرد بیمار به موقع تحت درمان مناسب قرار بگیرد، خطری او را تهدید نکرده و عوارض ناشی از بیماری، بعد از مدتی از بین خواهند رفت.