دسترسی سریع
همان‌طور که بزرگسالان به سردرد مبتلا می‌شوند امکان ابتلا این بیماری در کودکان نیز وجود دارد. انواع مختلفی از سردرد در کودکان شایع است که تفاوت آن‌ها در عوامل به وجود آورنده آن است.
ازآنجایی‌که حجم فعالیت روزانه کودکان بسیار بالا است، سردردها می‌تواند ناشی از ضربه‌ای باشد که به سر واردشده باشد. عوامل دیگر می‌تواند کم‌خوابی، عفونت مغزی و میگرن نیز باشد. در این مقاله قصد داریم شما را با سردرد و میگرن در کودکان در کودکان بیشتر آشنا کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
معرفی سردرد و میگرن در کودکان
سردرد علامتی از درد در ناحیه سر و گردن است. سردرد می‌تواند ناشی از عوامل زیادی باشد اکثر سردردها در کودکان به دلیل مشکلات اساسی به وجود نمی‌آید و به‌صورت خود به خودی نیز رفع می‌شود. درصورتی‌که سردردهای کودک به‌صورت مداوم تکرار می‌شود یا شدت آن به حدی است که توان انجام هیچ کاری را ندارد ممکن است به سردرد میگرنی مبتلا شده باشد.
سردرد و میگرن در کودکان دقیقاً مشابه میگرن در بزرگسالان است با این تفاوت که مدت زمانی که درد در ناحیه سر وجود دارد بسیار کمتر از بزرگسالان حس می‌شود. به میگرن سردرد عودکننده نیز گفته می‌شود، به همین علت درصورتی‌که فرزند شما سردردهای متوالی را تجربه می‌کند بهتر است برای درمان نزد فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان بروید.
انواع میگرن در کودکان و نوجوانان
دو نوع رایج میگرن در کودکان و نوجوانان وجود دارد؛ که شامل میگرن بدون علائم قبلی و میگرن با علائم قبلی است. میگرن بدون نشانه نوع شایع‌تری از این بیماری است که حدود تا 85 درصد کودکانی که به میگرن مبتلا می‌شوند از این نوع بیماری رنج می‌برند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید میگرن در کودکان خردسال غالباً در اواخر بعدازظهر عود می‌کند و با بزرگ‌تر شدن کودکان زمان عود کردن به صبح زود تغییر حالت می‌دهد.
میگرن با علائم قبلی
این علائم می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای برای شروع میگرن تلقی شود. این نشانه‌ها حدود 30 دقیقه قبل از اینکه سردرد و میگرن در کودکان عود کند ظاهر می‌شوند. رایج‌ترین نشانه‌ها اکثراً به‌صورت بصری نمایان می‌شوند که شامل تاری دید، وجود نقاط کور در دید یا دیدن چراغ‌های چشمک‌زن است. نشانه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توان به تغییر در توانایی صحبت کردن، حرکت کردن، حس بویایی، چشیدن یا لمس کردن اشاره کرد.
تفاوت سردرد و میگرن در کودکان چیست؟
میگرن معمولاً شدیدتر از سردرد معمولی است. اغلب میگرن به همراه ضربان در یک‌طرف سر است و درصورتی‌که کودک فعالیت بدنی داشته باشد این ضربان بیشتر می‌شود. علائم دیگری که سردردهای میگرنی دارند شامل حالت تهوع، استفراغ، مشکلات بینایی، حساسیت به نور و گزگز گوش است.
معرفی انواع دیگری از میگرن در کودکان
انواع نادرتری از میگرن نیز وجود دارد که به آن میگرن پیچیده گفته می‌شود که با علائم عصبی همراه است که به دسته‌های زیر گروه‌بندی می‌شود:
- میگرنی که منجر به فلج شدن یا ضعف عضلات چشم می‌شود. به این نوع میگرن چشمی‌گفته می‌شد.
- میگرن همی پلژیک؛ این میگرن باعث ایجاد ضعف در یک‌طرف بدن می‌شود.
- میگرن بازیلار؛ این نوع میگرن باعث درد در قسمت پایینی جمجمه و همچنین بی‌حسی، گزگز و تغییراتی در بینایی خواهد شد.
- میگرن گیج‌کننده؛ این نیز نوع دیگری از سردرد و میگرن در کودکان است که گیجی و مشکلات گفتاری را به همراه دارد. در برخی موارد این میگرن پس از آسیب جزئی به سر شروع می‌شود.
در برخی موارد خاص کودکان در سنین پایین به میگرن مبتلا نمی‌شوند، اما این بیماری به‌صورت نهفته در بدن آن‌ها وجود دارد. عامل اصلی این سابقه خانوادگی است. اغلب کودکان زمانی که بزرگ می‌شوند یا در سنین بلوغ این میگرنها خودشان را نشان می‌دهند. این مدل از میگرنها به شرح زیر است:
- سرگیجه پاروکسیسمال؛ این نوع سرگیجه را در گروه بیماری میگرن قرار می‌دهند چون به‌صورت متوالی و عودکننده اتفاق میافتد. درزمانی که این میگرن عود می‌کند فرد سرگیجه ناگهانی و شدید را حس خواهد کرد.
- تورتیکولی حمله‌ای؛ این بیماری را نیز در گروه میگرن دسته‌بندی می‌کنند. به صورتی که با انقباض ناگهانی عضلات یک‌طرف گردن سر به یک‌طرف کج می‌شود.
- میگرن شکمی؛ این بیماری نیز در دسته میگرنها قرار می‌گیرد و باعث ایجاد درد در ناحیه شکم و نزدیکی ناف می‌شود که معمولاً بین 1 تا 2 ساعت تنش‌های دردی باقی می‌مانند.
چه چیزی دردهای میگرنی را به وجود می‌آورد
تا چند سال پیش تصور می‌شد که سردرد و میگرن در کودکان به دلیل تغییر در اندازه رگ‌های خونی مغز به وجود می‌آید. تصور بر این بود که تغییرات به وجود آمده میزان خون را افزایش یا کاهش می‌دهند که این تغییر مشکلات دیگری را به همراه دارد.
این نظریه چند سال پیش رد و امروزه تصور می‌شود که به دلیل اختلالات به وجود آمده در عملکرد مغز نمایان می‌شود. این اختلال غالباً بر مغز و اعصاب تأثیر می‌گذارد، اما رگ‌های خونی نیز از آن در امان نیستند. برخی از محققان بر این عقیده‌اند که اختلالات به وجود آمده ناشی از انتشار مواد شیمیایی در مغز است. یکی از مواد شیمیایی که در مغز منتشر می‌شود سرتونین است که باعث التهاب جزئی در بافت مغزی خواهد شد.
نکته قابل‌توجهی که باید بدانید این است که میگرن ژنتیکی است. حدود 60 تا 70 درصد کودکانی که به میگرن مبتلا هستند یکی از اعضا درجه‌یک خانواده (پدر، مادر، خواهر و برادر) نیز به میگرن مبتلا هستند. خوشبختانه طی تحقیقات انجام‌شده محققان متوجه شده‌اند که سردرد و میگرن در کودکان آسیبی به بدن آن‌ها وارد نمی‌کند. علاوه بر آن این دردها با دردهای مربوط به تومور و سرطان متفاوت است.
علائم سردرد و میگرن در کودکان
لازم به ذکر است که دردها و علائم میگرن در هر کودک با کودک دیگر متفاوت است. در حالت کلی علائم جانبی میگرن به شرح زیر است:
- سردرد و میگرن در کودکان با بزرگسالان متفاوت است. در کودکان سردرد به همراه نبض در قسمت جلو سر همراه است و درد هر دو طرف سر را در بر می‌گیرد. این در حالی است که در بزرگسالان درد تنها در یک‌طرف سر قرار دارد.
- تغییر رنگ پوست و کمرنگ شدن آن علائم دیگر میگرن در کودکان است.
- بدخلق بودن و تحریکی پذیری
- حساسیت شدید به نور و صدا
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع، دل‌پیچه و استفراغ
این محرک‌ها می‌تواند باعث عود کردن میگرن شود
همان‌طور که میدانید میگرن به‌صورت دوره‌ای عود می‌کند، اما برخی محرک‌های بیرونی می‌تواند باعث عود کردن میگرن شود. این محرک‌ها به شرح زیر است:
- استرس؛ استرس عاملی است که باعث انتشار بیش‌ازاندازه مواد شیمیایی در مغز می‌شود. بهتر است عوامل اصلی استرس‌زا را شناسایی کرده و برای رفع آن‌ها تلاش کنید یا با کودک در ارتباط با کاهش اهمیت موارد استرس‌زا صحبت کنید.
- کمبود خواب؛ خوابیدن به از بین رفتن و کاهش مواد شیمیایی در مغز منجر می‌شود. درصورتی‌که کودک از خواب کافی بهره‌مند نباشد، این مواد شیمیایی به‌درستی دفع نمی‌شود و باعث ایجاد سردرد خواهد شد.
- تغییر در الگو غذایی؛ درصورتی‌که تغییر در الگوی غذایی کودک به وجود آید و وعده‌های غذایی به‌جای برخورداری از مواد طبیعی با فست فودها و مواد غذایی پرچرب پر شود، ریسک عود میگرن نیز به همان اندازه بالا می‌رود.
- مصرف کافئین؛ هر ماده غذایی که کافئین دارد می‌تواند اعتیادآور باشد. با شناخت میزان مجاز مصرف کافئین در کودکان از مصرف بیش‌ازاندازه این ماده محرک جلوگیری کنید. دلیل این مورد این است که درصورتی‌که کودک بخواهد کافئین کمتری به نسبت معمول مصرف کند ممکن است میزان دفعات سردرد در او بیشتر شود.
- تغییرات آب و هوایی؛ تغییر در فشار و دمای هوا می‌تواند عامل دیگری برای ابتلا به سردرد و میگرن در کودکان باشد.
- داروها؛ ممکن است کودک شما به دارویی خاص حساسیت داشته باشد و با مصرف آن بیشتر دردهای میگرنی را تجربه کند، پس بهتر است نظارت دقیقی بر نحوه تأثیر داروها بر شرایط فرزند خود داشته باشید.
- سفر؛ علاوه بر تغییر در آب‌وهوا سفر با ماشین و وسایل نقلیه دیگر به دلیل تکان‌هایی که فرد در آن‌ها تجربه می‌کند می‌تواند عامل محرک دیگر برای شروع میگرن در کودکان باشد.
روش تشخیص میگرن در کودکان
بهتر است قبل از اینکه به بهترین متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تمامی جزئیات سردردها و حالات فرزند خود را به‌دقت ببینید؛ چراکه این اطلاعات کلید تشخیص صحیح توسط پزشک است. پزشک از شما و کودکتان سؤالاتی در ارتباط با سردردها، دفعات اتفاق افتادن آن‌ها در هفته و ماه و سؤالاتی از این قبیل خواهد پرسید. پزشک برای تشخیص به شرح‌حالی کامل احتیاج دارد. این شرح‌حال شامل نشانه‌های سردردهای فعلی و قبلی، احساس قبل، حین و بعد از سردرد و میگرن در کودکان، اطلاعاتی در مورد زمان ادامه دارد بودن سردردها و احیاناً داروهایی که برای درمان بیماری دیگر کودک در حال مصرف آن است.
درصورتی‌که برای درمان میگرن کودک را نزد پزشک دیگری برده‌اید و نتیجه درمان برای شما رضایت‌بخش نبوده نیز باید این موضوع را نیز به کلینیک مغز و اعصاب تهران بگویید. دلیل این موضوع این است که شاید پزشک بخواهد روش درمان و داروهای مصرف‌شده قبلی را نیز بداند.
پس از گرفتن شرح‌حال پزشک معاینه فیزیکی و عصبی را شروع می‌کند. در برخی موارد طبق صلاح‌دید پزشک ممکن است آزمایش سی‌تی‌اسکن و ام آر آی نیز موردنیاز باشد.
درصورتی‌که کودک به میگرن پیچیده مبتلا باشد ممکن است نیاز به آزمایش MRA و MRI باشد. البته جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد اغلب کودکانی که به میگرن پیچیده مبتلا هستند به‌صورت کامل با روش‌های درمانی بهبود می‌یابند.
روش‌های درمان سردرد و میگرن در کودکان و نوجوانان
با توجه به آزمایش‌هایی که پزشک انجام می‌دهد می‌توانید محرک‌های ایجاد و شروع میگرن را بشناسید. تغییر در سبک زندگی به‌صورت قابل‌توجهی می‌تواند به کاهش عود کردن سردرد و میگرن در کودکان منجر شود. روش دیگری که پزشک به شما پیشنهاد می‌دهد کاهش استرس است. استرس محرکی قدرتمند برای شروع میگرن است. درصورتی‌که شما و فرزندتان بیاموزید که با چه روش‌هایی می‌توانید استرس را کنترل کنید، به‌راحتی می‌توانید میگرن را نیز کنترل کنید.
ممکن است پزشک داروهایی را برای آرام‌تر شدن و کاهش تأثیر عوامل تنش‌زا و استرس تجویز کند. این داروها نیز نقش مؤثری برای کنترل میگرن دارد. البته روش‌های دیگری نیز برای کنترل استرس وجود دارد که شامل دریافت مشاوره، ورزش و یوگا است.
برخی از پزشکان تأثیرات جالبی از مصرف ویتامین‌ها، املاح معدنی و مصرف محصولات طبیعی و ارگانیک در بیماران خود گزارش کرده‌اند. البته مصرف مواد غذایی سالم نیز بخشی از تغییر در سبک زندگی به‌حساب می‌آید.
روش‌های درمانی با استفاده از دارو
داروها شامل سه دسته می‌شوند که شامل داروهای کاهش تأثیر محرک‌ها، درمان برای زمان عود کردن میگرن و داروهایی با تأثیر پیشگیرانه است. البته داروها زمانی مؤثر خواهند بود که با تغییر در سبک زندگی همراه باشند.
داروهای کاهش تأثیر عوامل محرک شامل داروهای آرام‌بخش و فعال‌کننده است که تأثیر استرس و عوامل محیطی را بر اعصاب کم می‌کند. داروهای کاهنده عوامل میگرنی شامل داروهایی است که علاوه بر کاهش سردرد علائم دیگر آن مثل حالت تهوع را نیز کاهش می‌دهد. این داروها شامل داروهای ضدالتهابی مثل ایبوپروفن و ناپروکسن، استامینوفن و داروهای تخصصی‌تر است که اغلب با نسخه پزشک قابل دریافت است.
داروهای پیشگیرانه را کودک باید به‌صورت روزانه مصرف کند که تعداد دفعات عود کردن میگرن و مدت‌زمان درد را کاهش دهد. این داروها شامل داروهای ضدافسردگی، مانند آمی تریپتیلین، آنتی هیستامین‌ها مانند سیپروهپتادین، داروهای ضد تشنج، مانند توپیرامات، مسدودکننده‌های بتا مانند پروپرانولول و مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند وراپامیل است.
آیا میگرن در کودکان بهبود میابد؟
باید به شما بگوییم بله حدود درصد کودکانی که به میگرن مبتلا هستند ظرف مدت ماه از مصرف داروها بهبودی کامل پیدا می‌کنند و دیگر کودکان نیز درصورتی‌که به‌صورت منظم داروها را مصرف کنند کاملاً از این سردردهای آزاد دهنده رهایی میابند.
روشی که به شما و فرزندتان کمک می‌کند که روش‌های درمان پاسخ‌دهی سریع‌تری داشته باشند. داشتن سبک زندگی سالم، ورزش کردن و دور بودن از تنش‌های زیاد است.
جمع‌بندی
زندگی شهرنشینی استرس‌ها و تنش‌های زیادی را به زندگی افراد وارد کرده است. علاوه بر آن عدم تحرک کافی، خوردن غذاهای ناسالم و استفاده بیش‌ازاندازه از لوازم الکترونیک تأثیر جیران ناپذیری را بر سلامت کودکان وارد می‌کند. یکی از بیماری‌هایی که این روزها رایج شده سردرد و میگرن در کودکان است. در مقاله بالا به معرفی این بیماری و روش‌های کنترل و درمان آن پرداخته‌ایم. به یاد داشته باشید کودکان توانایی مقابله با این حجم از استرس زندگی شهرنشینی را مشابه بزرگسالان ندارند.
