سردرد می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله استرس و اضطراب، میگرن ، افسردگی ، مشکلات آب و هوایی، آسیب‌های فیزیکی، فشار خون بالا، حساسیت و… بروز کند، و این نوع درد به قدری رایج است که می‌توان با اطمینان گفت اکثر افراد بارها در طول زندگی خود با آن مواجه خواهند شد. سردرد در صورت تکرار یا شدت بالا می‌تواند اثرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. از این رو تشخیص علت و نوع این درد، در کنار اقدامات لازم برای کاهش یا جلوگیری از بروز آن و البته درمان سردرد، اهمیت به‌سزایی داشته و از آثار سوء بر زندگی فرد می‌کاهد.
انواع سردرد را بشناسید
سردرد براساس منطقه درد، علت ایجاد و شرایط فیزیکی وابسته به آن به 10 نوع متداول زیر تقسیم می‌شود:
- سردرد ناشی از میگرن
دردی ضربانی، همراه با احساس سبکی سر و حساسیت به نور و صدا که با حالت تهوع و استفراغ بروز کرده و معمولاً در یک طرف سر حس می‌شود، سومین بیماری شایع جهان، یعنی سردرد میگرنی است. این نوع سردرد که در هر دوره در حدود 4 تا 72 ساعت طول می‌کشد، تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد دارد.
- سردرد برگشتی
این نوع سردرد که با عنوان سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو نیز شناخته می‌شود، در افرادی که به اختلالات اولیه سردرد مانند میگرن دچار هستند و برای درمان درد، خودسرانه داروهایی از نوع کدئین یا مورفین مصرف می‌کنند، رخ می‌دهد. در واقع دارو به جای کاهش درد باعث افزایش شدت و دفعات سردرد خواهد شد. علائمی مانند بی قراری، درد گردن ، کاهش کیفیت خواب و گرفتگی بینی نیز از دیگر نشانه‌های این نوع سردرد هستند.
- سردرد خوشه ای
دردهای خوشه‌ای که اغلب در یک زمان مشخص از شبانه روز احساس می‌شوند، در دوره‌ای 12-4 هفته‌ای و در حدود 8-1 بار در روز بروز می‌کنند؛ هر بار در محدوده زمانی 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می‌کشند و سپس برای مدتی ناپدید می‌شوند. سردرد خوشه‌ای که به صورت دردی کوتاه اما شدید، در یک طرف سر احساس شده و به سایر قسمت‌های سر نیز سرایت می‌کند، معمولاً با قرمزی چشم، التهاب پلک، عرق پیشانی و آبریزش یا گرفتگی بینی همراه است.
- سردرد رعد و برقی
سردرد‌های شدید و ناگهانی، که در عرض 60-30 ثانیه به حداکثر شدت خود می‌رسند و پس از گذشت چند ساعت ناپدید می‌شوند، سردرد رعد و برقی نامی‌ده شده و می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت خطرناک مانند مننژیت، خونریزی مغزی، لخته خون در مغز و… باشد. در صورتی که به چنین دردی دچار شدید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید!
- سردرد هورمونی
میگرن قاعدگی یا سردرد‌های ناشی از تغییرات هورمونی (استروژن) ، نوعی از سردرد در زنان است که به کمک طب سوزنی، یوگا، رژیم غذایی سالم و در نهایت مصرف داروهایی مانند ناپروکسن و فرواتریپتان قابل کنترل خواهد بود.
- سردرد تنشی
سردرد تنشی معمولاً با احساس کسالت و درد سرتاسری سر تشخیص داده می‌شود. این نوع سردرد ضربان ندارد و بیشتر تحت تأثیر استرس یا عوامل عصبی بروز می‌کند. سردرد تنشی اغلب باعث سرایت احساس درد به ناحیه گردن، پیشانی، عضلات شانه و پشت سر نیز خواهد شد.
- سردرد ناشی از کافئین
مصرف بیش از حد، یا عدم مصرف کافئین برای افرادی که به آن عادت کرده اند، هر دو می‌تواند عامل بروز سردرد باشد. زیرا کافئین بر ترکیب شیمیایی مغز اثر می‌گذارد و می‌تواند باعث تغییراتی در آن شود. نکته قابل توجه در مورد کافئین این است که بر شدت سردرد‌های میگرنی اثر منفی خواهد داشت!
- سردرد حرکتی
سردرد حرکتی، یا سردرد ناشی از فعالیت‌های فیزیکی شدید، مانند وزنه برداری یا دو، با افزایش جریان خون در جمجمه، باعث بروز نوعی سردرد ضربان دار در هر دو طرف سر خواهد شد. این نوع سردرد معمولاً طولانی نخواهد بود و ظرف مدت چند دقیقه تا چند ساعت، برطرف می‌شود.
- سردرد ناشی از فشار خون بالا
سردرد ناشی از فشار خون بالا، نوعی علامت اورژانسی و نشان دهنده افزایش خطرناک فشار خون است. این نوع درد که معمولاً ضربان دار است، در هر دو سمت سر احساس شده و با هر فعالیتی نیز بدتر خواهد شد. سردرد ناشی از فشار خون بالا زمانی با خطر بیشتری همراه است که علائمی مانند تغییر در بینایی، درد قفسه سینه، تنگی نفس، بی حسی، سوزن سوزن شدن دست و پا و خونریزی بینی را نیز ایجاد کند. در چنین شرایطی فوراً به اورژانس مراجعه کنید!
- پس از سانحه
به دنبال هر نوع ضربه، آسیب سر یا سانحه منتهی به این موارد، احتمال بروز سردرد‌های شبه میگرنی یا تنشی وجود دارد. این نوع سردرد که می‌تواند حتی تا مدت 12 ماه پس از ضربه نیز ادامه یابد، ممکن است به مرور زمان مزمن نیز بشود. بنابراین لازم است، هر گونه ضربه به سر یا نواحی حساس بدن خود را جدی بگیرید!
درمان سردرد در منزل
سردرد نوع رایجی از درد است که می‌تواند بسیار آزاردهنده بوده کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. اما در زمان مواجهه با چنین دردی، می‌توان بدون نیاز به مصرف مسکن و تنها با رعایت چند دستور العمل ساده خانگی، مشکل را تا حد زیادی بر طرف کرد.
- کم آبی بدن، دلیل اصلی بسیاری از انواع سردرد!
اگرچه برخی افراد معتقدند نوشیدن آب نقشی در کاهش سردرد ندارد، اما از آنجا که کم آبی حتی به میزان خفیف، تأثیر به‌سزایی بر رفتار، اخلاق و تفکر فرد خواهد داشت، مصرف مقدار کافی آب در طول روز باعث ایجاد احساس بهتر و البته آرامش عصبی خواهد شد. علاوه بر نوشیدن معمول آب، مصرف غذاهای آبکی مانند سوپ، میوه‌ها و دمنوش‌ها نیز می‌تواند به تأمین آب بدن کمک کند. به عنوان مثال برخی تحقیقات نشان داده است که دمنوش زنجبیل تأثیر بسیاری در تسکین و درمان سردرد‌های میگرنی دارد.
- کمپرس سرد یا گرم، راه حلی ساده و در دسترس
قرار دادن کیسه یخ یا هر ماده سرد دیری روی سر یا گردن، با انقباض رگ‌های خونی، باعث کاهش التهاب و در نتیجه تسکین موقت سردرد خواهد شد. به طوری که برخی متخصصان توصیه می‌کنند برای کاهش درد میگرن، کیسه یخ را به مدت حدود 30 دقیقه روی گردن خود قرار دهید.
در مواقعی که سردرد ناشی از میگرن نبوده و از انواع تنشی یا عصبی باشد نیز، کمپرس گرم با شل کردن ماهیچه‌ها در نواحی دردناک به تسکین درد کمک می‌کند. دوش آب گرم، استفاده از یک حوله گرم یا کیسه آب گرم، همگی تأثیر مورد نظر از کمپرس گرم را به همراه خواهند داشت.
- عوامل بروز سردرد را بر طرف کنید
برخی مواقع سردرد به دلیل فشار ناشی از هدبند، کلاه یا حتی بستن موها برای مدت طولانی بروز می‌کند. در چنین مواقعی کافی است عامل فشار را بر طرف کنید. به خاطر داشته باشید که گاهی اوقات نیز حساسیت‌های غذایی می‌تواند منجر به بروز سردرد شود. یکی از راهکار‌های مفید برای رفع این عوامل، تهیه لیستی از مواد غذایی مصرفی روزانه است، این لیست به شما کمک می‌کند پس از گذشت چند روز، عامل حساسیت خود را پیدا کنید!
- استراحت به خصوص در نور کم
کم خوابی یا خواب بی کیفیت می‌تواند یکی از عوامل ایجاد سردرد باشد. از این رو، خوابه شبانه 9-7 ساعته برای بزرگسالان ضروری دانسته می‌شود. توجه داشته باشید که برخی افراد در زمان سردرد نسبت به نور حساس می‌شوند، بنابراین بهتر است در هنگام بروز علائم در یک اتاق نسبتاً تاریک استراحت کنید و توجه داشته باشید که نور تلفن‌های هوشمند نیز می‌تواند درد شما را تشدید کند!
- کیفیت زندگی خود را بهبود دهید
برای افزایش سطح کیفی زندگی، راه حل‌های ساده‌ای وجود دارد. به عنوان مثال فعالیت‌های فیزیکی سبک مانند پیاده‌روی یا دوچرخه سواری را امتحان کنید. ورزش در حد متوسط هم می‌تواند با بهبود گردش خون و حفظ سلامت بدن، به تسکین چنین درد‌هایی کمک کنند.
علاوه بر این، رعایت یک رژیم غذایی سالم که سرشار از منیزیم و همچنین ویتامین‌های گروه B و E باشد، می‌تواند تأثیر زیادی بر کاهش دفعات ابتلا به سردرد و به‌خصوص تسکین علائم سردرد‌های میگرنی داشته باشد.
- از درمان‌های سنتی غافل نشوید!
یکی از روش‌های سنتی درمان سردرد، طب سوزنی است. در این روش سوزن‌های کوچکی برای تحریک انرژی درونی بدن، به سطح پوست فرو می‌شوند و به این ترتیب، به تسکین دردهای میگرنی یا سردرد‌های تنشی کمک خواهند کرد.
علاوه بر این ماساژ نقاط فشار نیز می‌تواند منجر به کاهش تنش و کاهش سردرد شود. شقیقه‌ها، فک، بین ابروها و گردن از جمله این نقاط حساس هستند. برخی افراد برای افزایش اثر این نوع ماساژ از روغن‌هایی مانند روغن نعنا یا عصاره اسطوخودوس استفاده می‌کنند!
- با کمی دقت، راه حل مناسب برای رفع سردرد خود را بیابید!
توجه داشته باشید که عوامل دیگری مانند اجتناب از مصرف مشروبات الکی، عدم قرار گرفتن در معرض بوها و عطر‌های تند، همچنین دوری از شرایط و محیط‌های محرک، همگی می‌توانند روش‌های ساده‌ای به عنوان جایگزین مناسب درمان سردرد باشند. با کمی توجه به عادت‌های روزانه، رژیم غذایی و محیط‌هایی که معمولاً در آن رفت و آمد خواهید داشت، می‌توانید عوامل محیطی بروز سردرد خود را یافته و مانع ایجاد این حس دردناک شوید.
درمان دارویی سردرد
انواع مختلف داروهای شیمیایی با نسخه و بدون نسخه نیز برای درمان سردرد شناخته شده اند. از این میان می‌توان مسکن‌هایی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن، داروهای ترکیبی مانند فیونرال (ترکیب آسپرین، بوتالبیتال و کافئین) یا فیورست (ترکیب استامینوفن، بوتالبتال و کافئین) و همچنین تریپتان‌ها را نام برد؛ پیشنهاد می‌شود به جای مصرف خودسرانه دارو، در صورت تکرار سردرد، با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید!
