تومورهای ستون فقرات چیست ؟ هرآنچه باید بدانید!

ستون فقرات به‌ عنوان یکی از مهم‌ ترین بخش‌ های ساختاری بدن، نه‌ تنها نقش اساسی در پشتیبانی از وزن بدن و حرکت دارد، بلکه محافظی حیاتی برای نخاع محسوب می‌شود. با این حال، تومورهای ستون فقرات به‌عنوان یکی از مشکلات پزشکی جدی و در عین حال کمتر شناخته‌ شده، می‌توانند تأثیرات عمیقی بر سلامت فرد داشته باشند. این تومورها که ممکن است از نوع خوش‌ خیم یا بدخیم باشند، می‌توانند بر استخوان‌ ها، مهره‌ها و گاه اعصاب محیطی فشار آورده و منجر به درد، محدودیت حرکتی یا حتی اختلالات عصبی شوند.

تومور ستون فقرات چیست ؟

تومور ستون فقرات نوعی رشد غیرطبیعی سلول‌ ها در مهره‌ ها یا سایر بافت‌ های ستون فقرات است که می‌تواند خوش‌ خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشد. این تومورها ممکن است به‌صورت اولیه در خود استخوان‌ ها یا بافت‌های ستون فقرات ایجاد شوند یا به دلیل متاستاز، از سرطان‌های دیگر بدن مانند پستان، ریه یا پروستات به ستون فقرات گسترش یابند. برخلاف تومورهای نخاعی که بافت‌ های داخل کانال نخاع را درگیر می‌کنند، تومورهای ستون فقرات مستقیماً در ساختار های استخوانی یا بافت نرم اطراف نخاع شکل می‌گیرند.

علت ایجاد تومورهای ستون فقرات چیست ؟

تومورهای ستون فقرات می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند که بر اساس نوع تومور (اولیه یا متاستاتیک) متفاوت هستند. تومور های اولیه ستون فقرات، که از بافت‌های خود ستون فقرات مانند استخوان یا غضروف منشأ می‌گیرند، اغلب به دلایل ژنتیکی یا تغییرات سلولی غیرطبیعی ایجاد می‌شوند. جهش‌ های ژنتیکی ممکن است منجر به رشد کنترل‌ نشده سلول‌ها و ایجاد تومورهای خوش‌خیم مانند استئوما یا بدخیم مانند استئوسارکوما شوند. برخی از این تومورها نیز ممکن است به دلیل بیماری‌های ژنتیکی خاص یا شرایط التهابی مزمن در ستون فقرات شکل بگیرند.

در مقابل، تومورهای متاستاتیک ستون فقرات معمولاً به دلیل گسترش سرطان از سایر بخش‌ های بدن به ستون فقرات ایجاد می‌شوند. سرطان‌های پستان، ریه، کلیه و پروستات شایع‌ ترین منابع متاستاز به ستون فقرات هستند. این نوع تومورها از طریق خون یا سیستم لنفاوی به ستون فقرات منتقل می‌شوند و اغلب با درد شدید و علائم عصبی همراه هستند.

عوامل خطر دیگری نیز ممکن است احتمال ابتلا به تومورهای ستون فقرات را افزایش دهند. این عوامل شامل سابقه خانوادگی سرطان، قرارگیری طولانی‌ مدت در معرض مواد سرطان‌ زا، ضعف سیستم ایمنی (مانند ایدز یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی) و برخی عفونت‌ های مزمن هستند. همچنین، سن بالا و وجود سرطان‌های پیشرفته در دیگر اندام‌ها می‌تواند خطر گسترش متاستاز به ستون فقرات را افزایش دهد.

درک دقیق علل ایجاد این تومورها برای تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر آنها ضروری است. مراجعه به پزشک متخصص در صورت بروز علائم مشکوک می‌تواند به شناسایی عوامل زمینه‌ای و شروع درمان مناسب کمک کند.

علائم تومورهای ستون فقرات چیست ؟

تومورهای ستون فقرات می‌توانند طیف گسترده‌ای از علائم را ایجاد کنند که شدت و نوع آن‌ها به موقعیت، اندازه، نوع تومور و تأثیر آن بر اعصاب یا بافت‌های اطراف بستگی دارد. یکی از شایع‌ ترین علائم، درد مزمن و مداوم در ناحیه ستون فقرات است که با فعالیت کاهش نمی‌یابد و معمولاً در شب‌ ها تشدید می‌شود. این درد می‌تواند به سایر نقاط بدن مانند شانه‌ ها، بازوها یا پاها گسترش یابد و گاهی به‌ عنوان “درد انتشاری” شناخته می‌شود.

ضعف عضلانی و بی‌حسی نیز از علائم شایع هستند، به‌ویژه هنگامی که تومور بر روی نخاع یا اعصاب محیطی فشار وارد کند. این ضعف ممکن است در اندام‌ های فوقانی یا تحتانی رخ دهد و به تدریج پیشرفت کند. در موارد شدیدتر، بیماران ممکن است دچار فلج جزئی یا کامل در یک یا چند اندام شوند.

یکی دیگر از علائم مهم، اختلال در عملکرد مثانه یا روده است. بیمار ممکن است کنترل دفع ادرار یا مدفوع خود را از دست بدهد، که نشان‌دهنده فشار شدید بر نخاع یا اعصاب کنترل‌کننده این عملکردها است. همچنین، بیماران گاهی اوقات با مشکلات تعادلی یا مشکل در راه رفتن روبه‌رو می‌شوند.

در برخی موارد، کاهش وزن غیرعادی، تب‌ های بی‌دلیل و خستگی مفرط نیز می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومورهای بدخیم باشد.

انواع تومورهای ستون فقرات

تومورهای ستون فقرات بر اساس منشأ و نوع سلولی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: تومورهای اولیه و تومور های متاستاتیک. هر کدام از این دو دسته ویژگی‌ ها و تأثیرات متفاوتی بر سلامت فرد دارند.

تومور های اولیه ستون فقرات، از خود بافت‌های ستون فقرات مانند استخوان، غضروف یا سایر بافت‌های حمایتی منشأ می‌گیرند. این تومورها می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. از جمله تومورهای خوش‌خیم اولیه می‌توان به استئوما (تومور استخوانی کوچک)، کندروما (تومور غضروفی)، و همانژیوم استخوانی اشاره کرد که معمولاً علائم شدیدی ایجاد نمی‌کنند. تومورهای بدخیم اولیه مانند استئوسارکوما و کندروسارکوما نادرتر هستند اما می‌توانند با تخریب بافت استخوانی و ایجاد درد شدید همراه باشند. همچنین، کوردوما که از بقایای طناب عصبی جنینی منشأ می‌گیرد، از تومورهای نادر و جدی محسوب می‌شود.

در مقابل، تومورهای متاستاتیک ستون فقرات بسیار شایع‌ تر هستند و از گسترش سرطان‌های دیگر بدن به ستون فقرات ایجاد می‌شوند. سرطان‌های پستان، ریه، پروستات و کلیه از جمله شایع‌ترین منابع این متاستازها هستند. این تومورها معمولاً بدخیم‌اند و به دلیل فشار بر نخاع و اعصاب محیطی، علائم شدیدی مانند درد، بی‌حسی و ضعف عضلانی ایجاد می‌کنند.

علاوه بر این، تومورها ممکن است بر اساس محل قرارگیری در ستون فقرات به تومورهای مهره‌ ای (در استخوان مهره‌ها) و تومور های اپی‌دورال (در بافت نرم اطراف نخاع) طبقه‌بندی شوند.

شناخت انواع تومورهای ستون فقرات برای تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب بسیار اهمیت دارد. مراجعه به پزشک متخصص و استفاده از تصویربرداری‌های پیشرفته نقش کلیدی در مدیریت این بیماری دارد.

تشخیص تومور های ستون فقرات چگونه انجام میشود ؟

تشخیص تومور های ستون فقرات فرآیندی چند مرحله‌ای است که نیاز به ارزیابی دقیق بالینی و استفاده از روش‌ های تصویربرداری پیشرفته دارد. این فرآیند با معاینه بالینی توسط پزشک متخصص آغاز می‌شود، که طی آن علائم بیمار، شامل درد مداوم، ضعف عضلانی، بی‌حسی و اختلالات حرکتی، به دقت بررسی می‌شود. پزشک همچنین سابقه پزشکی بیمار، از جمله وجود سرطان‌های قبلی یا عوامل خطر مرتبط، را مورد توجه قرار می‌دهد.

در مرحله بعد، از تصویربرداری پزشکی برای تأیید و تعیین نوع و محل دقیق تومور استفاده می‌شود. ام آر آی معمولاً به‌ عنوان ابزار اصلی به کار می‌رود، زیرا این روش امکان مشاهده جزئیات بافت‌های نرم و نخاع را فراهم می‌کند. برای بررسی ساختار استخوانی ستون فقرات، از سی تی اسکن یا رادیوگرافی ساده استفاده می‌شود. این تکنیک‌ ها به شناسایی تومور های مهره‌ ای و تعیین تغییرات استخوانی کمک می‌کنند. در موارد خاص، اسکن استخوان (Bone Scan) برای تشخیص متاستاز های گسترده یا تومورهای بدخیم اولیه تجویز می‌شود.

برای تشخیص دقیق نوع تومور، انجام بیوپسی ضروری است. در این روش، نمونه‌ای از بافت تومور با استفاده از یک سوزن ظریف یا در طول جراحی گرفته و تحت میکروسکوپ بررسی می‌شود. همچنین، آزمایش‌های خون ممکن است برای بررسی مارکرهای توموری خاص یا رد عفونت‌ها انجام شوند.

درمان تومور ستون فقرات به چه روش هایی انجام میشود ؟

درمان تومور های ستون فقرات به نوع، محل، اندازه، و خوش‌خیم یا بدخیم بودن تومور بستگی دارد و هدف اصلی آن کاهش علائم، حفظ عملکرد نخاع و کنترل رشد تومور است. روش‌ های درمانی شامل جراحی، رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و درمان‌های دارویی می‌شود که گاهی به صورت ترکیبی استفاده می‌شوند.

جراحی تومور ستون فقرات

جراحی یکی از روش‌ های اصلی درمان است که برای برداشتن تومور یا کاهش فشار آن بر نخاع و اعصاب استفاده می‌شود. در موارد خوش‌ خیم، جراحی می‌تواند تومور را به‌طور کامل بردارد. در تومور های بدخیم یا متاستاتیک، جراحی اغلب به‌صورت تسکینی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود. روش‌ های جراحی شامل لامینکتومی، رزکسیون تومور یا تثبیت ستون فقرات با پیچ و پلیت است.

رادیوتراپی

این روش برای کنترل رشد تومورهای بدخیم یا متاستاتیک و تسکین درد استفاده می‌شود. رادیوتراپی دقیق (Stereotactic Radiotherapy) می‌تواند آسیب به بافت‌های سالم را کاهش دهد.

 شیمی‌ درمانی

درمان‌های دارویی ضدسرطان معمولاً برای تومورهای بدخیم و متاستاتیک استفاده می‌شوند و به کنترل گسترش بیماری کمک می‌کنند. شیمی‌درمانی به تنهایی یا همراه با سایر روش‌ها به کار می‌رود.

درمان دارویی و تسکینی

برای مدیریت درد و تقویت استخوان‌های آسیب‌دیده، داروهایی مانند بیس‌فسفونات‌ ها و مسکن‌ های قوی تجویز می‌شوند. همچنین، درمان‌های تسکینی بر بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم تمرکز دارند.

در برخی موارد، ایمنی‌ درمانی و تکنولوژی‌ های پیشرفته مانند درمان هدفمند (Targeted Therapy) نیز به کار گرفته می‌شوند. انتخاب روش درمانی به شرایط فردی بیمار بستگی دارد و نیازمند مشاوره با تیم متخصصان مغز و اعصاب و انکولوژی است.