اختلال خواب چیست ؟

درصورتی که به هر دلیل و صورتی در روند و الگوی خواب یک فرد اختلال و تغییر نادرستی ایجاد شود، می‌توان گفت که شخص دچار اختلال خواب شده است. ایجاد این تغییرات ممکن است به‌دلیل بیماری جسمانی یا مسائل روانی به وجود آمده باشد. مسئله حائز اهمیت درمورد این اختلال در ابتدا کشف وجود اختلال و سپس یافتن علت آن است تا بتوان از آسیب‌های ثانویه این مشکل جلوگیری کرد. چون اختلال خواب می‌تواند مشکلات بسیاری در زندگی و شرایط جسمانی فرد ایجاد کند.

آیا من دچار اختلال خواب هستم ؟

نشانه‌های گوناگونی وجود دارند که به شما می‌گویند دچار اختلال خواب شده‌اید. در این صورت فرد ممکن است به سختی به خواب رود یا در حین خواب بیدار شود و در خواب ماندن برای او سخت باشد. فرد دچار اختلال خواب، به‌دلیل اینکه در شب خواب کافی و عمیق نداشته، طی روز احساس خستگی می‌کند و مدام تمایل به چرت زدن دارد. این امر باعث کاهش تمرکز وی شده و حتی ممکن است حالت تحریک پذیری، اضطراب و حتی افسردگی برای وی به همراه داشته باشد.

دلیل ابتلا به اختلال خواب چیست ؟

علت ایجاد این مسئله می‌تواند ناشی از فشارهای روحی یا مشکلات جسمی‌باشد. به همین دلیل برای رفع آن باید به دنبال علائم دیگر در جسم و سبک زندگیمان باشیم.

مشکلات تنفسی

بیماری‌های گوناگونی مانند سرما خوردگی، آلرژی و آسم سیستم تنفسی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به همین دلیل در هنگام خواب، مجاری‌ تنفسی فرد بسته شده و به‌راحتی نمی‌تواند نفس بکشد. این مسئله می‌تواند خوابیدن را برای فرد دشوار کند.

بیماری‌های مجاری ادراری

بیماری‌های مجاری ادراری که به واسطه آن‌ها شخص مجبور به دفع ادرار به صورت مکرر است می‌تواند در روند خواب وی ایجاد اختلال کنند چون در طی خواب بارها مجبورند از خواب بیدار شوند و الگوی خواب فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

درد

افرادی که به دلایل گوناگون دچار دردهای جسمی هستند، ممکن است نتوانند خواب عمیقی داشته باشند و طی شب بارها از خواب بیدار می‌شوند. کنترل این دردها می‌تواند در بهبود روند خواب مؤثر باشد.

فشارهای روحی

افرادی که به دلایل گوناگون تحت فشارند و دوران پرتنش و اضطرابی را سپری می‌کنند ممکن است در طی خواب دچار کابوس شوند یا فشار مسائل گوناگون و مشغله فکری آن‌ها را از خوابیدن در شب دور نگه دارد.

وقفه تنفسی

یکی از بیماری‌های متداول مرتبط با خواب، وقفه تنفسی است. در این بیماری فرد به دلایل گوناگون ممکن است دچار قطع تنفس مکرر در خواب شده و بیدار شود. اینگونه افراد دچار خروپف شدید در خواب هستند که خروپف با صدای شدیدی قطع شده و بیمار از خواب بیدار می‌شود. این بیدار شدن‌های مکرر می‌تواند روند خواب شخص را دچار اختلال کند.

سندروم پای بی‌قرار

فرد مبتلا به این سندروم به‌طور غیر ارادی تمایل به تکان دادن پای خود دارد. این حرکت ممکن است در حین خواب نیز اتفاق بیفتد که بیمار را از خواب بیدار می‌کند. سندروم پای بی‌قرار به دلایل گوناگونی مانند پارکینسون، وقفه تنفسی، یا دلایل گوناگون اتفاق می‌افتد.

سایر مشکلات اختلال خواب

اختلال خواب ممکن است به نخوابیدن منتهی نشود و شخص رفتارهای دیگری نیز از خود بروز دهد. این مسائل می‌تواند شامل حرف زدن در خواب، راه رفتن در خواب، کابوس دیدن، ادرار کردن در خواب یا دندان قروچه باشد.

دلایل دیگری نیز برای اختلال خواب وجوددارد که می‌تواند شامل جت لگ به دلیل سفرهای مسیر دور، مشکلات هورمونی و یا مشکلات گوارشی باشد.

بی‌خوابی ممکن است موقت باشد و چند شب در یک بازه زمانی اتفاق بیفتد؛ یابه صورت دوره‌ای تکرار شود و یا در نوع مزمن، به طور منظم در یک بازه حدودا یک ماهه اتفاق بیفتد.

حمله خواب

اتفاق بسیار نادری چون حمله خواب یک مورد عصبی است که در آن فرد پس از بیدار شدن قادر به حرکت نیست و یا در طی روز به طور ناگهانی احساس خستگی کرده و به خواب می‌رود. این اختلال بسیار نادر است.

اختلال خواب چه آسیبی به فرد می‌زند؟

افرادی که دچار اختلال خواب می‌شوند، به دلیل اینکه خواب کافی و عمیق نداشته‌اند دچار عوارضی می‌شوند که می‌تواند روند عادی زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. از جمله این مشکلات، احساس خستگی و بی‌حالی مداوم، عدم تمرکز و فراموشی، افزایش امکان خطا در کار و تصادف، کاهش عملکرد صحیح در تحصیل و محل کار، تغییرات خلقی و مشکلات در روابط اجتماعی و عاطفی، کاهش انرژی و انگیزه برای شروع کارها و اهداف جدید هستند که زندگی شخص را تحت تاثیر قرار می‌دهند. هرچه شدت و طول دوره این مشکل بیشتر باشد، تاثیراتیکه بر عملکرد و روند زندگی عادی شخص بر جای می‌گذارد جدی‌تر خواهد بود.

نحوه تشخیص اختلال خواب

برای بررسی مشکل اختلال خواب ابتدا لازم است به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه نموده و مشکل خود را مطرح کنید. پزشک شما ابتدا یک شرح حال از شما می‌گیرد تا همه علائم و مشکلات شما را بررسی کند. اگر لازم باشد ممکن است آزمایش‌هایی را برای شما تجویز کند تا مشکلات را با جزئیات بیشتری بررسی کند.

یکی از این آزمایش‌ها تست خواب است. برای انجام این تست، بیمار یک شب را در مرکز درمانی سپری می‌کند تا تنفس، نوسانات مغزی، ضربان قلب، فشار خون و سایر فاکتورهای وی مورد بررسی قرار گیرد.

پزشک ممکن است درخواست تصویر برداری از بینی و مجاری تنفسی دهد تا ساختار بینی و حلق بیمار برای وجود هرگونه انسدادی بررسی شود. آزمایش خون نیز ممکن است برای بررسی‌های دیگر چون مسائل ژنتیکی تحویز شود.

برای داشتن نتیجه و تشخیص بهتر، توصیه می‌شود که یک رزومه خواب برای خود تهیه کنید و ساعات شروع و پایان خواب، فاصله زمانی اقدام به خوابیدن تا به خواب رفتن، تعداد دفعاتی که طی شب از خواب بیدار می‌شوید و مدت زمانی که لازم است تا مجدد بخوابید، غذا و نوشیدنی‌هایی که پیش از خواب مصرف کرده‌اید و کارهایی که معمولاً پیش از خواب انجام می‌دهید، احساس شما پس از بیدار شدن در صبح روز بعد، وضعیتتان طی روز و اختلالاتی که ممکن است تجربه کنید، خروپف و بیدار شدن پس از خروپف و احساس خفگی همراه با آن و داروهایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید را در جایی ثبت کنید تا پزشکتان بتواند راحت‌تر درمورد وضعیتتان نتیجه گیری کند.

درمان اختلال خواب

درمان این اختلال بیش از هرچیز به علت آن بستگی دارد. درصورتی که اختلال خواب به دلیل مشکلات جسمی اتفاق افتاده باشد، با درمان بیماری، بیمار خوابی آسوده خواهد داشت. اما اگر مسائل روحی منجربه این مشکل شده باشد، لازم است تا جلسات مشاوره و روان درمانی برای بیمار توسط بهترین روانپزشک تهران  برگزار شود.

یکی از ابتدایی ‌ترین درمان‌ها برای رفع این اختلال، استفاده از قرص خواب است. درصورتی که درد جسمانی مانع خواب راحت بیمار شود، استفاده از مسکن‌ها و داروهای ضد التهاب به بیمار کمک خواهد کرد. برای افرادی که دچار انسداد مجاری تنفسی هستند، استفاده تز داروهای ضد آلرژی مؤثر است.

درصورتی که بیمار دچار بیماری آپنه یا وقفه تنفسی باشد، استفاده از دستگاه‌هایی مانند CPAP می‌تواند بیمار را در کنترل تنفس در هنگام خواب کمک کند. البته درصورتی که این مشکل ناشی از اختلال ساختار دستگاه تنفسی باشد، عمل جراحی برای اصلاح این مشکل توصیه می‌شود.

درصورتی که دلیل اختلال خواب استرس باشد لازم است برنامه صحیحی برای مدیریت استرس خود داشته باشید. کلینیک روانپزشکی ممکن است مدیریت استرس شناختی رفتاری یا CBSM را برای درمان این مسئله پیشنهاد کند. در این روش پزشک سعی می‌کند در جلسات مشاوره فردی، برروی افکار و باورها و نحوه تعامل با محیط بیرونی و مشکلات فرد تمرکز کند تا بتواند بر این استرس غلبه کند.

بهبود سبک زندگی و شرایط خواب

مسئله مهم برای داشتن خواب آسوده، اصلاح سبک زندگی است. اضطراب و فشارهای روحی می‌تواند خواب را برهم زند و منجر به کابوس دیدن شود. مراجعه به روانشناس می‌تواند تا حدودی بیمار را در کنترل فشارها و مدیریت مشکلات زندگی کمک کند تا از اضطراب و استرس روزانه او بکاهد. در مواقعی نیز مصرف داروهای آرامبخش از سوی پزشک تجویز می‌شود.

خود بیمار نیز با بهبود سبک زندگی می‌تواند تا حدودی به کاهش اختلال خواب کمک کند.مصرف غذاهایی چون ماهی، مغزها، میوه‌ها و سبزیجات و وعده‌های شام سبک و کاهش میزان کربوهیدرات آن می‌تواند به خواب بهتر شما کمک کند. ورزش سبک و خوددرای از مصرف کافئین در ساعات پایانی روز و خودداری از نوشیدن الکل بسیار مؤثر است. سعی کنید برنامه منظمی‌برای خواب داشته باشید، پیش از خواب استفاده از فیلم و سریال و شبکه‌های اجتماعی را محدود نموده و خواندن کتاب و محتوای آرامش‌بخش را جایگزین آن کنید. قبل از خواب کمتر آب بنوشید و سعی کنید از تکنیک‌های مدیتیشن برای آرامش و تمرکز بیشتر کمک بگیرید.

سعی کنید محل مناسبی را برای خوابیدن انتخاب کنید. تشک خود را بررسی کنید و درصورت راحت نبودن آن را تعویض کنید. در محیط ساکت و تاریک بخوابید. اگر سر و صدای محیط زیاد است می‌توانید از وسایل مختلفی برای پوشاندن گوش‌هایتان استفاده کنید و درصورت تاریک نبودن محیط از چشم‌بند استفاده نمایید. در هنگام خواب لباس راحت بپوشید و دمای محیط را به صورت مطلوبی تنظیم کنید.

اختلال خواب ممکن است مشکل آزاردهنده‎ای باشد و زندگی عادی شما را تحت تاثیر قراردهد. اما با توجه به آن و کمک گرفتن از پزشک متخصص می‌توانید علت آن را یافته و شرایط خود را بهبود دهید.