برخی از بیماریهای عصبی مانند میگرن ، دردهایی جانکاه با خود به همراه دارند که فرد مبتلا حاضر است برای تسکین آن درد به هر دستآویزی تمسک بجوید و از هر روشی که میشنود و میخواند، استفاده کند. پیش از این برای درمان میگرن روشهای مختلفی وجود داشت که با توجه به نوع درد و شدت آن، توسط پزشکان تجویز میشد. همچنین در طب سنتی نیز توصیههای متعددی وجود دارند که بر اساس گفتههای پیشینیان، میتوانند درد میگرنی را کاهش دهند. هر چند در نهایت هیچ کدام از این روشها نتوانستهاند رضایت صددرصدی را به همراه داشته باشند و بیماران میگرنی همچنان از دردهای جانکاه شکایت میکنند. پیشرفتهترین روش برای تسکین درد میگرن، استفاده از بوتاکس برای درمان میگرن است که در این مطلب قرار است به آن بپردازیم و در صورت انجام درست مراقبت بعد از بوتاکس میگرن، این روش را میتوان یکی از بهترین روشهای تسکین درد میگرن معرفی کرد.
میگرن چیست؟
میگرن یک بیماری عصبی با علائم بسیار سخت و ملال آور است که افراد مبتلا به خود را تا حد امکان آزار میدهد و تا به امروز، هیچ درمان قطعی برای آن کشف نشده. این بیماری یکی از شایعترین بیماریهای جهان با حدود ابتلای 15 درصد از جمعیت جهان است و بسیاری از پزشکان، داروسازان و محققان در جستجوی یافتن راهی برای درمان قطعی این بیماری و یا تسکین حداکثری دردهای آن هستند. شخصی که مبتلا به میگرن باشد، با کوچکترین تحریک عصبی مانند نوشیدنیهای انرژیزا یا کافئیندار (چای، قهوه و…) ، استرس، نور شدید، در معرض باد بودن، تغییرات هورمونی (در زنان) ، تغییرات اقلیمی، کم خوابی و… دچار سردرد شدید میگرنی میشود و در این شرایط باید در فضایی تاریک به دور از نور و صدا، به تحمل درد بپردازد. دردهای میگرنی ممکن است تا 3 ساعت یا بیشتر نیز به طول بیانجامند و به همین خاطر، تلاش برای جلوگیری از تحریک اولیه و شروع سردردها، برای بیماران از اهمیت بالایی برخوردار است.
افرادی که مبتلا به میگرن هستند، معمولاً چند ساعت پیش از شروع درد، با علائمی آن را حس میکنند. این مرحله از درد میگرن که به پرودروم شهرت دارد، مرحله هشداردهنده درد میگرن است و علائم آن چیزهایی شبیه میل غذایی غیر طبیعی، پر انرژی یا کم انرژی شدن ناگهانی، تشنگی مفرط، ادرار فراوان، خوابآلودگی به همراه خمیازههای مکرر و… در برخی از مبتلایان به میگرن، مرحله دیگری موسوم به آئورا با علائم خاصی مانند دیدن نور جرقه مانند در نواحی محدوده بینایی، احساس گزگز پوست، ناتوانی در توضیح احساسات، ناتوانی در درک گفتگوی دیگران و… نیز دیده شده است. بعد از این مراحل است که حمله میگرنی آغاز میشود و فرد برای مدتی طولانی باید دردی جانکاه را تحمل کند.
بوتاکس میگرن چیست؟
در طول تاریخ روشهای مختلفی برای درمان درد میگرن یا تسکین آن استفاده شده که هر یک تا حدودی توانستهاند گره گشا باشند و در مقابل هر یک به اندازهای نیز عوارض دارند. از روشهای سنتی و استفاده از گیاهان دارویی مانند بابونه گرفته تا روشهایی مانند طب سوزنی که از گذشته تا امروز همچنان مورد استفاده قرار میگیرند و از انواع داروهای مسکن گرفته تا روشهای مدرنتری مانند تزریق بوتاکس، همه و همه تلاشهایی برای تسکین درد میگرن بودهاند. هر یک از این روشها مزایا و معایبی دارند. برخی از روشها مانند طب سوزنی از آنجایی که در زمان درد، ممکن است در دسترس نباشند، عملاً بیفایده هستند و برخی مانند استفاده از مسکنها نیز هم تاثیر قطعی ندارند و هم عوارض شدیدی برای کبد و کلیهها به همراه خواهند داشت. در میان تمامی این روشها، یکی از روشهای نسبتاً ماندگار، تاثیرگذار و با کمترین عوارض را میتوان استفاده از بوتاکس قلمداد کرد.
بوتاکس یک نوروتوکسین به وجود آمده توسط باکتریهای بوتولیسم است و در حقیقت نوعی از سم بوتولینوم است که خاصیت سمی بودن از آن گرفته شده و فعالیتهای باکتریایی آن محدود گردیده است. این مایع ژلاتینی زمانی که به زیر پوست تزریق میشود، به طور موقت میتواند انقباضات ماهیچهای را در محدوده تعیین شده کاهش دهد و به این ترتیب، میتواند چروکهای پوستی را در آن ناحیه باز کرده و پوست را شفاف کند.
تاثیر بوتاکس بر دردهای میگرنی به صورت تصادفی کشف شد. زمانی که برخی از مراجعین برای رفع چروک پوست خود به کلینیکهای زیبایی مراجعه میکردند و پس از مدتی، خبر از بهتر شدن یا از بین رفتن درد میگرن خود دادند. این مسئله باعث آغاز سلسله پژوهشهایی شد که در نهایت به ثبت روشی تایید شده از سوی FDA انجامید و امروزه بسیاری از افراد دچار درد میگرن مزمن، از این روش برای تسکین درد خود استفاده میکنند. میگرن انواع مختلفی دارد و تحقیقات نشان میدهد که فقط افراد دچار میگرن مزمن میتوانند به کمک بوتاکس، درد میگرن خود را کنترل کنند.
نحوه انجام بوتاکس میگرن
در این روش درمانی، متخصص مغز و اعصاب با استفاده از یک سرنگ بسیار نازک، مقادیر مشخصی از مایع بوتاکس را به 7 ناحیه خاص از سر تزریق میکنند؛ به طوری که در مجموع 31 تزریق در این 7 ناحیه انجام میگیرد و به این ترتیب، پایانههای عصبی که درگیر سردردهای میگرنی هستند، به کمک بوتاکس مسدود شده و از ترشح مواد شیمیایی که انتقال دهنده سیگنالهای درد میگرنی هستند جلوگیری میکند. نقاطی که بوتاکس باید تزریق شود تا دردهای میگرنی را کاهش دهد عموماً ناحیه ماشهای پیشانی، ناحیه گلابلا، بخشهای خارجی ابرو، قسمتی در گردن، قسمتی در بینی، ناحیهای در پشت سر و نواحی گیجگاهی دو طرف سر است. تاثیر این تزریق میتواند بلافاصله بعد از تزریق ملاحظه شود اما در بسیاری از افراد، ممکن است 10 الی 14 روز نیز طول بکشد تا کم شدن دردها احساس شود. از آنجایی که میگرن مزمن، به طور متوسط 14 روز در ماه به سراغ افراد میآید، بنابراین به سادگی افراد میتوانند متوجه شوند که این سردردها کاهش یافته یا دیگر به سراغشان نمیآید.
بسیاری از افراد، درباره ماندگاری درمان میگرن به کمک بوتاکس سوال میپرسند. از آنجایی که میگرن مزمن به طور مکرر به سراغ افراد میآید و بوتاکس پدیدهای با تاثیر 3 الی 6 ماهه است، بدیهی است که این روش نیاز به تزریقهای تکمیلی و ترمیم خواهد داشت. معمولاً پس از تزریق دوم و تزریق سوم، تاثیر بوتاکس بر دردهای میگرنی بیشتر میشود و درد کمتر و کمتر به سراغ فرد مبتلا خواهد آمد.
مراقبت بعد از بوتاکس میگرن
بوتاکس میگرن تنها برای افراد بالای 18 سال توصیه میشود و تاثیر آن زمانی به حداکثر میرسد که تمامی نکات و مراقبتهای پس از تزریق را رعایت کرده باشید. بسیاری از افراد نسبت به نتیجه کار ناراضی هستند در حالی که آشکارا از وجود این نکات نیز بیخبرند و نمیدانند که بوتاکس (چه به منظور زیبایی و چه به منظور درمان میگرن) تنها زمانی بهترین تاثیر خود را میگذارد که این نکات را رعایت کنند. برخی نکات مهم مراقبت بعد از بوتاکس میگرن به شرح زیر هستند:
- عدم لمس و ماساژ: بعد از انجام بوتاکس، نباید نواحی تزریق را لمس کنید یا ماساژ دهید. این کار ممکن است باعث پخش شدن مایع بوتاکس به دیگر قسمتها شود و عوارض ناگواری مانند افتادگی پلک را به همراه داشته باشد. تنها زمان تزریق بوتاکس به توصیه پزشک باید گاهی اخمهایی خفیف داشته باشید تا به جذب بیشتر مایع در ماهیچههای اطراف کمک کنید.
- شستشو و استحمام: استحمام و شستن صورت با آب گرم تا 24 ساعت پس از انجام بوتاکس ممنوع شده است. آب گرم میتواند تحریک کننده مایع تزریق شده باشد و با رقیق کردن آن، به پخش یا افزایش تاثیر آن کمک کند. از آنجایی که دوز مورد نیاز شما توسط پزشک تعیین میشود، با استفاده از آب گرم به هیچ عنوان نباید شدت تاثیر را افزایش داد.
- عدم استفاده از مواد آرایشی: توصیه میشود که یک هفته قبل از تزریق بوتاکس میگرن و یک هفته بعد از آن، از مواد آرایشی بر روی پوست خود استفاده نکنید. بخصوص عدم استفاده از کرمهای لایه بردار مانند میکرودرم به شدت تاکید میشود.
- نوع خوابیدن: بهتر است 4 الی 5 ساعت بعد از انجام بوتاکس میگرن، دراز نکشید تا مواد در نواحی تزریق تثبیت شوند. با این حال برای خواب شب نیز توصیه میشود که در صورت امکان، رو به بالا بخوابید.
- قرار نگرفتن در معرض آفتاب و اشعه UV دستگاه سولار: اگر برنامه برنزه شدن به کمک آفتاب یا دستگاه سولار را دارید، بهتر است تا 24 ساعت بعد از تزریق بوتاکس این کار را انجام ندهید. تردد در آفتاب با ماندن در آفتاب به مدت طولانی تفاوت دارد.
- سفر هوایی و رانندگی: برای کسانی که میگرن شدید دارند، توصیه میشود که تا 48 ساعت سفر هوایی یا رانندگی طولانی نداشته باشند.
- کاهش تورم و کبودی: برای کاهش تورم و کبودی احتمالی میتوانید از کمپرس سرد استفاده کنید و چنانچه کبودی ماندگاری در ناحیه ایجاد شده بود، میتوانید از آرنیکا یا ویتامین K برای رفع کبودی استفاده کنید.
- عدم فعالیتهای سنگین: تا 48 ساعت پس از تزریق بوتاکس میگرن، توصیه میشود که ورزش و فعالیتهای سنگین فیزیکی را متوقف کنید.
جمع بندی و نتیجه گیری
بوتاکس میگرن آمار رضایت بسیار بالایی در میان مبتلایان به میگرنهای مزمن و سردردهای تنشی دارد. ماندگاری بالای این روش نسبت به دیگر روشهای کنترل میگرن، باعث محبوبیت بیشتر آن میشود؛ اما با این وجود تنها زمانی میتوانید از حداکثر تاثیر بوتاکس بر روی میگرن بهرهمند شوید که نکات مراقبت بعد از بوتاکس میگرن را رعایت کنید. در این مطلب مهمترین نکات را برای شما بازگو کردیم؛ اما در نهایت آنچه مهم است، نکاتی است که پزشک شما با توجه به شرایط شما به شما توصیه میکند.