لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

همه ما در طول زندگی و از زمانی که به دنیا می‌آییم در حال یادگیری مهارت‌هایی هستیم که برای بقا مهم هستند. یکی از اولین مهارت‌هایی که در کودکی می‌آموزیم صحبت کردن و بعدازآن راه رفتن است. در برخی موارد صحبت کردن افراد چه در کودکی و چه در بزرگسالی با مشکل مواجه می‌شود. یکی از مشکلاتی که ممکن از مهارت صحبت کردن را تحت‌تأثیر قرار دهد لکنت زبان است. در این مقاله قصد داریم به لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان و دلایل و علائم این بیماری بپردازیم، پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

لکنت زبانی که گاهی به آن لکنت هم می‌گویند یک اختلال گفتاری است که شامل مشکلات مختلفی را در روند بیان کلمات و گفتار فرد به وجود می‌آورد. افرادی که لکنت زبانی دارند کاملاً می‌دانند چه می‌خواهند بگویند به همین دلیل ازلحاظ مغزی مشکلی ندارند. لکنت زبان در میان کودکان و خردسالان به‌عنوان بخشی از فرایند یادگیری هم مشاهده می‌شود. این لکنت زبانی ممکن است در کودکان و خردسالان تا زمانی که مهارت‌های کلامی و زبانی آن‌ها تکامل پیدا نکرده است ادامه داشته باشد.

در برخی موارد لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان به‌صورت مزمن باقی خواهد ماند و این مشکل را فرد تا بزرگسالی با خود همراه خواهد داشت. از شکلات ثانویه‌ای که لکنت زبان برای فرد به وجود می‌آورد کاهش اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس است که او را فردی گوشه‌گیر و تنها خواهد کرد. این افراد اغلب به‌دلیل استرسی که در زمان صحبت کردن دارند مایل به صحبت کردن در جمع نبوده و از تعامل با افراد دیگر پرهیز می‌کنند.

علائم لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

این بیماری نیز مشابه بیماری دیگر علائم و نشانه‌هایی دارد. در ادامه به علائم این بیماری‌ها اشاره‌کرده‌ایم.

• مشکل یا مکث در شروع جمله یا کلمه
• طولانی کردن یا تکرار برخی حروف در کلمه‌ها
• کشیدن یا طولانی بیان کردن یک کلمه در جمله
• عدم توانایی در بیان برخی حروف در کلمه و جایگزینی آن با مکثی کوتاه یا بلند
• بیان کلمات اضافی (مثل اِم) برای ایجاد ارتباط بین کلمات در جمله
• ایجاد انقباض یا کشش در عضلات صورت یا گردن برای بیان برخی کلمات یا هجاها

 

علائم ثانویه لکنت زبانی

علاوه‌ بر علائمی که کاملاً در مهارت‌های گفتاری فرد تأثیرگذار است. رفتارها و علائم دیگری در زمانی که لکنت زبانی در کودکان یا بزرگسالان ظاهر می‌شود، به وجود می‌آید که به‌عنوان علائم ثانویه شناخته‌شده‌اند. این علائم به شرح زیر است.

• بروز اضطراب از صحبت کردن و برقراری ارتباط کلامی
• توانایی محدود برای ایجاد تعامل با افراد دیگر مخصوصاً در جمع‌های پرتعداد
• درصورتی‌که لکنت زبان در حین صحبت به وجود آید فرد شروع به سریع پلک زدن می‌کند.
• بروز لرزش لب یا فک در زمان بیان کلماتی که از مشکلاتی در بیان آن وجود دارد.
• بروز تیک‌های در عضلات صورت مثل جمع‌کردن عضلات یک سمت از گونه‌ها
• تکان دادن سر برای بیان راحت کلمات
• مشت‌های گره‌ کرده که ناشی از عدم توانایی در بیان درست و صحیح کلمات و جمله‌ها

لکنت زبانی ممکن است زمانی بیشتر شود که فرد از موضوع خاصی ترسیده باشد یا تحت عواملی هیجان‌زده، عصبی، خسته و تحت‌فشار باشد. حتی در زمان‌هایی که فرد می‌خواهد به‌صورت خودآگاه سریع صحبت کند نیز ممکن است این مشکل عود کرده و بیشتر شود. شاید برایتان عجیب برسد که لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان توسط خود فرد قابل‌کنترل است و درزمانی که فرد در حال صحبت با خودش است این مورد کمتر و به حد صفر نزدیک می‌شود.

 

انواع لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

لکنت زبان در حالت کلی به دو گروه دسته‌بندی می‌شود که این دودسته به شرح زیر است.

1. لکنت زبان رشدی: این نوع لکنت زبان رایج‌ترین نوع این بیماری است. در این نوع از لکنت زبانی بیماری از اوایل دوره کودکی و دقیقاً زمانی که کودک در حال یادگیری مهارت‌های کلامی است شروع خواهد شد. این بیماری در این کودکان با افزایش مهارت‌های گفتاری کاهش میابد. درصورتی‌که لکنت زبان با رشد کودک بهبود نیافت بهتر است برای رفع آن به پزشک مراجعه کنید.
2. لکنت زبانی اکتسابی: این لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان نسبتاً نادر است. علت اصلی بروز این بیماری در افراد ضربه به سر و در برخی موارد سکته مغزی خواهد بود. علاوه‌براین برخی داروها نیز عوارضی دارند که می‌تواند منجر به آسیب به بافت عصبی مغزی شود که لکنت زبانی را به وجود می‌آورد.

علت ایجاد لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

علل به وجود آمدن لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد. اغلب لکنت زبانی در کودکان رایج‌تر از بزرگسالان است. در ادامه ابتدا به علل به وجود آمدن این بیماری در کودکان و پس‌ازآن علل به وجود آورنده لکنت زبانی در بزرگسالان خواهیم پرداخت.

علت لکنت زبان در کودکان

تا به اینجا تحقیق‌ها و آزمایش‌های متفاوتی در ارتباط با علل به وجود آورنده لکنت زبانی در کودکان شده است.تجربه بهترین متخصص مغز و اعصاب کودکان و نتایج تحقیقات نشان‌دهنده این است که عوامل ترکیبی این بیماری را به وجود می‌آورد. طی نظر متخصصان دو عامل مهم می‌تواند ریسک ابتلاء به لکنت زبانی را در کودکان افزایش دهد که به شرح زیر است.

• ناهنجاری در کنترل حرکتی گفتار: ناهنجاری‌هایی مثل کنترل حرکتی گفتار، زمان‌بندی گفتاری و هماهنگی حسی حرکتی را شامل می‌شود.
• ژنتیک: عامل وراثت می‌تواند به‌صورت مستقیم در ابتلاء به لکنت زبانی تأثیرگذار باشد. طی تحقیقات حدود 60 درصد افراد مبتلاء به لکنت زبانی یکی از افراد درجه‌یک خانواده نیز لکنت زبانی را تجربه کرده است.

 

علت لکنت زبان در بزرگسالان

لکنت زبان در بزرگسالان دو حالت دارد. در برخی موارد لکنت زبانی از کودکی با فرد همراه است و هرچه بخش گفتاری در مغز تکامل پیدا می‌کند، نتایجی از بهبود این بیماری مشاهده نمی‌شود. متخصص مغز و اعصاب بر این باورند که احتمال دارد عدم بهبودی در لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان به‌دلیل آسیبی است که به بافت مغزی واردشده و در زمان مناسب تشخیص داده نشده است. درصورتی‌که به بافت مغزی آسیبی وارد شود حال این آسیب ناشی از عوامل خارجی مثل ضربه یا ناشی از عوامل داخلی مثل بیماری‌های خود ایمنی باشد می‌تواند لکنت زبان مزمن را ایجاد کند.

درصورتی‌که فرد در بزرگسالی ناگهان به لکنت زبان مبتلاء شود باید سریعاً به کلینیک مغز و اعصاب تهران مراجعه کند؛ چراکه این بیماری و بروز آن به‌صورت ناگهانی در بزرگسالی می‌تواند نشانه سکته مغزی، عوارض ناشی از دارو، عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر و درهرحال آسیب مغزی باشد. به همین دلیل باید سریعاً علت به وجود آمدن آن شناسایی شود.

عوامل ثانویه ایجاد لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

علاوه‌بر عوامل گفته‌شده که به‌عنوان مهم‌ترین عوامل ایجادکننده لکنت زبان در افراد به‌حساب می‌آید. عوامل دیگری نیز می‌تواند باعث ایجاد لکنت زبان به‌صورت موقت و دائم در افراد شود. این عوامل اهمیت کمتری به نسبت علل قبلی دارد، اما دانستن آن‌ها نیز می‌تواند در یافتن علت اصلی به شما کمک کند.

• قرارگیری در شرایطی که استرس فراوان فرد و روان او را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
• قرارگیری در شرایطی که ترسناک که به‌صورت بالقوه می‌تواند کودکان را در معرض ابتلاء به لکنت زبانی کند.
• ایجاد مشکلات گفتاری پس از گذراندن دوران سخت عاطفی مثل از دست دادن یکی از اعضای خانواده
• قرارگیری در شرایط که بار عصبی موجود به حدی است که به فرد آسیب‌زده و او را دچار لکنت زبانی می‌کند.

 

درمان درمان لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان

بهترین روش برای درمان لکنت زبانی می‌تواند گفتاردرمانی باشد. رویکردهای مختلفی می‌تواند در فرایند گفتاردرمانی مورد آزمایش قرار گیرد که به بهبود لکنت زبانی فرد کمک کند. یکی از تمرین‌هایی که در گفتاردرمانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد بدین‌صورت است. محیطی آرام و بدون استرس را برای فرد فراهم می‌کند پس‌ازآن در حین انجام کاری (مثلاً برای کودکان کشیدن نقاشی) با او شروع به صحبت می‌کنند. در این صورت فرد متوجه می‌شود که توانایی صحبت بدون لکنت را دارد. بدین‌صورت می‌توان لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان را درمان کرد.

البته ممکن است درمانگر به شما پیشنهادهایی برای بهبود هرچه سریع‌تر کودکانی که با لکنت زبان دست‌وپنجه نرم می‌کنند بدهند. این راهکارها می‌تواند شامل بیست زیر باشد.

• بهتر است با فرزند خود آهسته صحبت کرده و از ایجاد تنش جلوگیری کنید.
• می‌توانید او را به صحبت کردن تشویق کنید و با آرامش به حرف‌های او گوش فرا دهید. به خاطر داشته باشید که ممکن است در ابتدا این فرایند اندکی زمان‌بر باشد.
• می‌توانید با اجرای بازی‌هایی مثل تئاتر خانگی او را به صحبت کردن تشویق کنید.
• به‌هیچ‌وجه حرف فرزندتان را قطع نکنید و از حدس زدن کلماتی که می‌خواهد بگوید بپرهیزید. بهتر است اجازه دهید کودک بدون کمک شما صحبتش را تکمیل کند.

با انجام این کارها در کنار گفتاردرمانی می‌توانید شرایط لکنت زبانی را به‌صورت قابل‌لمسی بهبود بخشید.

جمع‌بندی

مغز انسان به‌صورت دائمی و از بدو تولد در حال آزمون‌وخطا و یادگیری است. یکی از مهارت‌هایی که ارتباط مستقیم با تعاملات اجتماعی انسان دارد توانایی صحبت کردن است. مغز به‌راحتی و با تمرین و تکرار این توانایی را در فرد به‌وجود می‌آورد. در برخی موارد مثل لکنت زبان ممکن است توانایی گفتاری فرد با مشکل مواجه شود. در مقاله بالا به معرفی لکنت زبانی در کودکان و بزرگسالان پرداختیم و عوامل و علل به وجود آورنده آن را نام بردیم. درصورتی‌که فردی با این مشکل مواجه شد به‌راحتی می‌تواند با پزشک مشورت کرده و روند درمان خود را شروع کند.