همه ما میدانیم که داشتن ازدواجی سعادتمند، نیازمند یادگیری و مراقبت دائمی است. برخی مواقع در مسیرهای پر پیچ و خم زندگی، ممکن است به دلایل متفاوتی روابط بین زن و شوهر تیره و تار شود. حال اگر این مشکلات در زمان خود حل نشوند، ممکن است بر روابط آینده این زوج نیز تأثیر بگذارد. به نظر شما راهحل چیست؟ طبق نظر متخصصین بهترین راه برای حل مشکلات، بهرهمندی از مشاورهها و زوج درمانی است. اگر شما هم بهتازگی با مشکلات عدیدهای با همسر خود مواجه شدهاید، با ما همراه باشید تا در ارتباط با این روش، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
زوج درمانی چیست ؟
زوج درمانی بهنوعی روان درمانی محسوب میشود و به افراد کمک میکند روابط آسیبدیده بین خود و همسرشان را بهبود بخشند. در صورتی که مشکلاتی حلنشده در رابطه وجود دارد، با کمک راهکارهایی که در این روش ارائه میشود، امکان بازسازی و حل مشکلات وجود دارد. طبق نظر متخصصان در کلینیک روانشناسی طبیب در این روش درمان طیف گستردهای از مسائل و مشکلات مربوط به رابطه ازجمله درگیریهای مکرر زوجها، احساس قطع ارتباط یا طلاق عاطفی، مشکلات موجود در روابط عاشقانه، مشکلات مربوط به مسائل جنسی و مشکلات مربوط به مسائل بیرون از خانه را برطرف خواهد کرد.
جالب است بدانید برخی افراد رابطه زناشویی را مثل سفر دو فضانورد در فضا میدانند! زن و شوهر بدون وجود هیچگونه گرانشی در فضا معلق هستند و این در حالی است که هرلحظه ممکن است به دلایلی از هم فاصله بگیرند. پس رابطه زناشویی به مراقبت دائمی نیاز دارد. حال در صورتی که فاصله این دو نفر زیاد شود، زوج درمانی میتوانند مانند نیروی گرانش، این دو نفر را به یکدیگر نزدیک کند.
این واقعیت کاملاً صحیح است که ما برای حل تمامی مشکلات زناشویی آموزش ندیدهایم. زندگی پدرها و مادرهایمان تفاوتهای اصولی و شباهتهای بنیادی با زندگی امروزه ما دارد. به همین دلیل کمک گرفتن از فردی متخصص که مهارت کافی برای حل مشکلات را در اختیار دارد، کاملاً هوشمندانه و راهگشا است.
زوج درمانی در یک نگاه
ممکن است رویکرد زوج درمانگر با توجه به عملکرد رفتاری زوجها متفاوت باشد، اما اغلب زوج درمانیها موارد زیر را شامل میشود:
- تمرکز و تلاش برای حل مشکلی خاص (این مشکلات میتواند شامل هرگونه اختلافنظر و مسائل زناشویی باشد)
- حل مشکل بهصورت انفرادی از طریق زن و شوهر بهصورت جداگانه
- مداخلههای مبتنی بر ارائه راهحل و تغییر مسیر مشکلات به سمت حل شدن در امتداد درمان
- مشخص کردن هدف نهایی و تلاش برای دستیابی به آن
تحقیقات آماری نشان میدهد که حدود 97 درصد از زوجهایی که از این روش درمانی استفاده کردهاند، بهصورت جدی مشکلات خود را حل کرده و روابط زناشویی آنها بهبود یافته است.
انواع زوج درمانی
رویکردهای متنوعی برای این روش درمان وجود دارد که با توجه به نوع مشکل و نوع رفتار زوجها تغییر میکند. در ادامه با روشهای اثر پخش و مفید که در این روش درمان مورداستفاده قرار میگیرد بیشتر آشنا میشویم.
درمان عاطفی متمرکز (EFT)
در این روش هدف اصلی بهبود دلبستگی و پیوند عاطفی بین زوجها است. درروش EFT درمانگر تلاش میکند رفتارها و عکسالعملهایی که منجر به جدایی عاطفی بین زن و شوهر میشود به آنها نشان دهد. علاوه بر آن نتیجه این رفتارها نیز به زوجین معرفی میکند. در برخی موارد رفتارها و عکسالعملها بهقدری بدیهی هستند که زوجها نمیدانند که این رفتار تا چه اندازه میتواند مخرب باشد. درنهایت زوجها به همراه درمانگر برای تغییر این رفتارها تلاش میکنند.
این روش درمانی مزایایی متفاوتی دارد که مهمترین مزیتهای آن به شرح زیر است:
- عملکرد عاطفی بهتر: این روش درمانی کمک میکند که زوجها وابستگی عاطفی سالمتری با یکدیگر داشته باشند. علاوه بر آن پاسخهای عاطفی بین زن و شوهر را نیز بهبود میبخشد. در این صورت زوجها یاد میگیرند که لحظات کوچک و بزرگ عاشقانه خود را ارزشمند بدانند.
- پیوندهای قویتر: این حالت مبتنی بر دلبستگی سالم به وجود میآید. دلبستگی سالم نشاندهنده آن است که افراد برای یکدیگر بهعنوان پناهگاهی امن و راهی برای به دست آوردن آسایش، امنیت و آرامش در برابر استرسها و مشکلات هستند. به خاطر داشته باشید که این حالت در هردو نفر یعنی چه زن و چه شوهر باید وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت توازن به هم میخورد.
- بهبود درک طرفین از یکدیگر: در این حالت زوجها آگاهی و درک بهتری از نیاز شریک زندگی خود به دست میآورند. مهمترین دستاورد در این بخش این است که در زمان بروز مشکل بهجای بروز رفتارهای هیجانی و پرخاشگری از موضع شنونده خوب در بحث قرار میگیرند و برای حل مشکل مشترک تلاش میکنند.
روش گاتمن
هدف اصلی روش گاتمن، تجهیز زوجها به مهارتهای حل مسئله است. غالباً زوجها زمان بروز مشکل بهجای پرداختن به روشهای رهایی از مشکل، به سراغ تعیین مقصر میروند؛ پسازآن بحثوجدل بالا میگیرد. این روش بههیچعنوان برای حل مسئله کارآمد نیست. روش گاتمن به زوجها نشان میدهد که هدف نهایی از زندگی مشترک پیشرفت زن و شوهر با یکدیگر است. این روش به صورتی است که هر مشکلی را بهعنوان مشکل شریکی در نظر میگیرد که باید هر دو نفر بدون در نظر گرفته مقصر برای حل آن تلاش کنند.
روش گاتمن یکی از روشهای زوج درمانی است که نقشهی راهی مشخص و کامل را در اختیار زوجها قرار میدهد. به همین دلیل هرلحظه که زوجها در گرداب جدایی احساسی بیفتند، میتوانند به آن مراجعه کنند. طبق نظر ایده پرداز، این روش مشکلات زناشویی به دو دسته تقسیمبندی میشوند که یا میتوان آنها را حل کرد یا آنها بهعنوان مشکلات همیشگی شناخته میشوند. روش گاتمن بهصورت تخصصی بر مشکلاتی تمرکز میکند که زوجها را بهصورت دائمی عذاب میدهد.
برخی از مسائل و مشکلاتی که ممکن است در زوج درمانی به روش گاتمن به آن پرداخته شود به شرح زیر است:
- حل درگیریها، بحثها و مشاجرههای مکرر
- بهبود شرایط برای زوجهایی که ارتباط ضعیفی با یکدیگر دارند.
- زوجهایی که از نظر عاطفی بهصورت جدی از یکدیگر فاصله گرفتهاند و در آستانه جدایی هستند.
- مشکلات خاص، دائمی و جدی مثل مشکلات جنسی، خیانت، مشکلات مالی و فرزند پروری
رویکرد الن واچتل
اغلب انسانها در زمان بروز مشکلات و مسائل عاطفی، بهجای تمرکز بر نقاط مثبت، به نقاط منفی و اشتباهات طرف مقابل تمرکز میکنند. همین موضوع باعث ایجاد مشکلات ریشهای و عمیقی در روابط زوجها میشود. برخی از این مشکلات تا مدتها خاموش میماند. دقیقاً زمانی که بحث و مشاجرهای به وجود میآید مانند سوختی بر آتش مشاجره ریخته میشود و شرایط را از کنترل هر دو نفر خارج میکند. در این میان هرکدام از طرفین تلاش میکنند حق را به خود بدهند؛ بدون توجه به اینکه اعمال و رفتارشان چه آثار مخربی بر زندگی زناشویی آنها خواهد گذاشت.
زوج درمانی با رویکرد الن واچتل بر این موضوع تمرکز دارد که راهحل مشکلات توجه و تکیه بر جنبههای مثبت طرف مقابل است. با این روش اغلب مشکلات زمینهای و ریشهای قابل بهبود یافتن است؛ چراکه به زوجها آموزش داده میشود که بهجای سرزنش طرف مقابل، بر بازتاب رفتار و گفتههای خود تمرکز کنند.
درمان روان پویایی
این روش درمانی به روش درمان روان پویشی نیز شناخته میشود و در آن به زوجها کمک خواهد شد که درک عمیقی از احساسات یکدیگر به دست آوردند. این فرایند در عین شناخت احساسات و عواطف شخصی به دست میآید. ریشه این روش درمان در روانکاوی است، اما فرایند کمتری به نسبت روانکاوی برای آن انجام میشود.
زوج درمانی به این روش اغلب با صحبتهای متقابل و در جمعی دوستانه و آرام صورت میگیرد. برای دستیابی به نتایج بهتر هرکدام از زوجها سلایق، نظرات، عوامل استرسزا، دلایل عصبانیت و هر چیزی که در مورد خود و احساساتشان میدانند، به زبان میآورند. این روش هم به خود فرد و هم به همسر او کمک میکند که درک بهتری از عواطف یکدیگر داشته باشند.
نکته قابلتوجه در این روش درمانی این است که بعد از گذراندن دوره، هرکدام از زوجها تا حدودی میدانند که شریک زندگیشان در مواجه با هر مسئله چه انتظارات و نیازهایی دارد. برخی از ما به روش خودمان به نیازهای طرف مقابل پاسخ میدهیم. این در حالی است که پاسخ به نیاز طرف مقابل باید مطابق با میل و خواسته او باشد؛ به همین دلیل این روش درمان برای شناخت و بهبود شرایط زندگی، بسیار مؤثر است.
رفتاردرمانی (BCT)
این روش بهعنوان زوج درمانی رفتاری شناخته میشود. در این نوع درمان ابتدا گارد هرکدام از زوجها برای تغییر و بهبود شرایط زندگی از بین میرود. پس از آن رفتارهای مثبت بهصورت قابل توجهی ارتقا داده شده و رفتارهای منفی با تغییر مواجه میشوند. در این بین آرامش و سلامت رابطه، تنها توضیحی است که برای رفتارهای مثبت و مخرب در رابطه وجود دارد.
نکته جالبتوجه در این روش درمانی آن است که افراد با شناخت محرکهای محیطی، رفتارهای ناخواسته و نادرست خود را شناسایی میکنند. پس از آن با شکل دادن و تناسب این رفتار ناخواسته به عملی زشت و نابخشودنی فرد تلاش میکند که انجام این رفتار را کاهش دهد. از طرف دیگر اگر عامل بروز این رفتار ناخواسته محرکی از جانب همسر اوست، متوجه میشود که باید رفتار خود را کنترل کند.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
این روش همچنین بهعنوان زوج درمانی شناختی رفتاری بهحساب میآید. در حالت کلی در این روش درمانی با شناخت الگوهای فکری که بر رفتار فرد تأثیر میگذارند، تلاش میشود رفتارهای منفی تغییر کنند یا حذف شوند.
تمرکز اصلی این روش بر تغییر افکار منفی ناخودآگاه است که میتواند باعث تشدید مشکلات عاطفی، افسردگی و اضطراب باشد. این افکار منفی بهصورت غیرارادی بر خلقوخو و رفتار افراد تأثیر مخربی میگذارند. بعد از شناخت این افکار منفی رواندرمانگر تلاش میکند این افکار را با افکار دیگری جایگزین کند.
تکنیکهای زوج درمانی
زوج درمانگر اغلب برای درمان، از روشی یکپارچه و بسته به نیاز شما استفاده میکند. به همین دلیل ممکن است تکنیکهایی از روشهای مختلف در دستور کار درمان قرار گیرد. برخی از مهمترین استراتژیهایی که زوج درمانگر ممکن است در روند درمان به کار گیرد به شرح زیر است.
- آشنایی: برای زوج درمانی، اولین مرحله ایجاد حس اعتماد بین زوج درمانگر و مراجعهکنندگان است. به همین منظور اولین گام ایجاد آشنایی و شناخت نسبی از مراجعان برای درمانگر است.
- شناخت احساسات: در این مرحله درمانگر به زوجها کمک میکند که احساسات خود و شریک زندگیشان را بشناسند و این احساسات را بهتر درک کنند.
- کاوش در گذشته: ممکن است برخی رفتارها و مشکلات میان زوجها از گذشته و اتفاقاتی که افتاده نشات بگیرد. به همین دلیل بخشی از روند زوج درمانی برای پیدا کردن عامل اصلی به وجود آورنده مشکل صرف میشود.
- تمرکز برای پیدا کردن راهحل: با شناخت کامل مشکل درمانگر به زوجها کمک میکند که بهترین راهحل را برای آن پیدا کنند. این راهحلها میتواند شامل اصلاح رفتاری، تمرکز بر جنبههای مثبت و کنترل عوامل آسیبرسان باشد.
- مهارتآموزی: علاوه بر تمامی موارد گفته شده، در زوج درمانی به افراد کمک میشود که تواناییهای بیشتری در مدیریت خشم، حل مسئله، مدیریت مشاجرات و مواردی از این قبیل داشته باشند. این فرایند به زوجها کمک میکند که با ابزارهای بیشتری آماده پستی بلندیهای آینده زندگیشان باشند و بهتر با این مشکلات مقابله کنند. یکی از مهمترین مهارتهایی که میتوان در زوج درمانی آن را فرا گرفت، مهارت خوب شنیدن است. این مهارت به شما کمک میکند که قبل از هرگونه پرخاشگری و تصمیمگیری در ارتباط با همسر، به حرفهای او بهخوبی گوش فرا دهید.
زوج درمانی چه کمکی به رابطه شما میکند؟
برای هر زوج مسائل و موضوعات متنوعی میتواند در اولویت باشد. به همین دلیل زوج درمانی برای جنبههای مختلف فردی و احساسی زوجها، یاریرسان است. مهمترین مسائلی که با کمک زوج درمانگر میتوان به آن پرداخت به شرح زیر است.
نقش در رابطه زناشویی
جامعه امروزی نقشهای متفاوتی را فارغ از زن و شوهر بودن برای هر فرد در خانواده مشخص میکند. زوج درمانی میتواند به شما کمک کند که بسته به نیاز و توان فردی، نقشهایی که در رابطه خود بازی میکنید را بهبود بخشید. علاوه بر آن کمک میکند که با انتظارات نابهجا خود مواجه شده و آنها را کاهش دهید. در این میان شما بهعنوان زن یا شوهر ممکن است مسئولیتی را به عهده گرفته باشید که انجام دادن آن از توان شما خارج باشد؛ با کمک درمانگر میتوانید در آرامش کامل با همسر خود در این رابطه صحبت کنید.
باورها و ارزشها
یکی از مهمترین دلایل تفاهم یا عدم تفاهم در میان زوجین، باورهای مذهبی و اعتقادی است. این موضوع در مراحل مختلف زندگی کمتر مورد ارزیابی قرار میگیرد، اما در بزنگاهها میتواند باعث بحثها و مشاجرههای قابل توجهی در میان همسران شود. از کمترین نتایج کمک گرفتن از درمانگر این است که بهراحتی میتوانید با همسر خود در ارتباط با عقاید، ارزشها و احساسات مذهبی خود صحبت کنید و پیامدها و جنبههای مختلف آن را در زندگی مشترکتان مورد ارزیابی قرار دهید.
امور مالی
یکی از مشکلات جامعه ماشینی امروزی، مشکلات مالی میان زوجها است. اغلب افراد بر این باورند زندگی مشترک همانگونه که شروع شده، قرار است روی یک خط صاف و بدون دغدغه پیش برود. این در حالی است که اغلب خانوادهها با روند سینوسی شرایط اقتصادی خانواده مواجه میشوند. باید بپذیرید که عوامل متنوعی بر شرایط اقتصادی خانواده تأثیرگذار است. درصورتیکه زن و شوهر بتوانند بهصورت آرام در ارتباط با نیازهای مالی و خواستههای مربوط به آن با یکدیگر صحبت کنند، اغلب مشکلات و مشاجرههایی که یکرنگی زوجین را تحت تأثیر قرار میدهد از بین میرود. زوج درمانی در مورد این موضوع نیز میتواند به همسران کمک شایانی بکند.
لذت بردن از در کنار یکدیگر بودن
متأسفانه عدم داشتن وقت کافی و ماشینی شدن زندگیهای امروزی، باعث شده است که همسران یاد نگیرند که چگونه از در کنار یکدیگر بودن لذت ببرند. باور کنید برای لذت بردن از کنار هم بودن بهاتفاق خارقالعادهای نیاز ندارید. از تکنیکهایی که در زوج درمانی میتوانید به آن دست یابید، یادگیری مهارتهایی است که چگونه در کنار یکدیگر وقت بگذرانید. علاوه بر آن این وقت گذراندن چگونه برای زن و شوهر هیجانانگیز و لذتبخش باشد. بهترین راه برای فهمیدن علایق یکدیگر، صحبت کردن در ارتباط با آن است.
فرزند آوری و روابط خانوادگی
یکی از مشکلاتی که اغلب آرامش زوجها را به هم میزند، عدم تفاهم در ارتباط با فرزند آوری و زمان آن است. مشکل دیگری که در این مورد وجود دارد، روش تربیتی فرزندان خواهد بود. زوج درمانی به همسران کمک میکند که بهراحتی در ارتباط با دغدغهها و چالشهای ذهنی خود صحبت کنند. با این روش بهراحتی میتوان اغلب عوامل استرسزا در مورد تربیت فرزندان و فرزند آوری را با کمک یکدیگر حل کرد.
جمع بندی و نتیجه گیری
حفظ روابط سالم، طولانی مدت و صمیمی، از بیرون آسان به نظر میرسد، اما اغلب زوجهای جوان برای دستیابی به این هدف با مشکل مواجه هستند. روابط زناشویی نیاز به صرف زمان، یادگیری مهارتهای متنوع و مراقبت دارد. یکی از روشهایی که به شما برای حفظ سلامت رابطه زناشوییتان کمک میکند، بهرهمندی از خدمات زوج درمانی است. در این مقاله به معرفی این روش پرداختیم و به مواردی که با استفاده از آن میتوانید زندگی بهتری داشته باشید، اشاره کردیم. به خاطر داشته باشید که آرامش شخصی شما در گرو آرامش زندگی مشترکتان است؛ پس ارزشش را دارد که برای حفظ این آرامش، هر کاری که از دستتان برمیآید انجام دهید.
