آرتروز گردن چیست ؟

آرتروز گردن یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به ستون فقرات در ناحیه گردن است. علت اصلی این بیماری تضعیف دیسک‌های بین مهره‌‌ها و غضروف‌‌های مفاصل ‌است. آرتروز گردن می‌تواند به مهره‌های ستون فقرات هم آسیب وارد کند و در برخی موارد بسیار دردناک بوده و حرکات گردن را دچار اختلال‌ می‌کند. این بیماری، در دسته بیماری‌های مزمن قرار دارد که معمولا به تدریج و در طی سال‌ها پیشرفت می‌کند و نشانه‌های آن نیز به مرور زمان بیشتر شده و شدیدتر‌ می‌شوند. به طوری که در مراحل اولیه بیماری، بسیاری از افراد هیچ ‌علائمی را تجربه نمی‌کنند. این مشکل می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما بیشتر مربوط به میان سالان و سالمندان ‌است. همچنین افرادی که به دلیل شرایط شغلی و یا عادت‌های رفتاری نامناسب، گردن خود را در حالت نادرست قرار‌ می‌‌دهند، مستعد ابتلا به آرتروز در ناحیه گردن هستند. در ادامه قصد داریم به بررسی این بیماری، دلایل ابتلا، روش‌‌های درمان و پیشگیری از آن بپردازیم.

آرتروز گردن چیست؟

 

ستون فقرات از چند قطعه استخوان به نام مهره تشکیل شده و بین مهره‌ها مواد ژله‌ای مانندی به نام دیسک وجود دارد. به مهره‌های ابتدای ستون فقرات، ستون فقرات گردنی گفته می‌شود که آرتروز گردن این مهره‌ها را درگیر‌ می‌کند. در این بیماری، مفاصل، دیسک‌ها و مهره‌ها در قسمت ستون فقرات گردنی تحلیل رفته و دچار تخریب یا فرسایش‌ می‌شوند. این امر می‌تواند موجب بروز مشکلات مختلفی شود که در ادامه به بررسی‌ آن‌ها می‌پردازیم.

اگر دیسک یا همان ماده ژله‌ای بین مهره‌ها از بین برود و یا نازک شود، ممکن است مهره‌ها دچار اصطکاک شوند. این اصطکاک‌ می‌تواند سبب شکسته شدن قطعات ریز استخوان و شناور شدن‌ آن‌ها در مایع مفصلی شود. مایع مفصلی به مایع غلیظی گفته می‌شود که وظیفه روان کاوی مفاصل را به عهده دارد تا بتوانند به راحتی حرکت کنند.

 

در برخی موارد این بیماری منجر به رشد برآمدگی‌های استخوانی به نام خار استخوان یا استئوفیت‌ می‌شود. همچنین، با نازک شدن دیسک‌ها، مهره‌ها به هم نزدیک‌تر شده و در نتیجه فضای کمتری برای عصب‌های ستون فقرات باقی‌ می‌ماند.

 

فرق بین آرتروز گردن با دیسک گردن چیست؟

آرتروز گردن و دیسک گردن دارای علائم مشابهی هستند اما ناشی از عوامل مختلفی بوده و پیامدهای متفاوتی نیز دارند. دیسک گردن بر اثر عوامل مختلف به وجود‌ می‌آید که در آن دیسک‌های بین مهره‌ها، دچار بیرون زدگی شده و به عصب‌ها فشار وارد‌ می‌کند. گردن درد یکی از نشانه‌های رایج دیسک گردن است. دیسک گردن می‌تواند منجر به آرتروز گردن شود.

آرتروز گردن چه علائمی دارد؟

در مراحل اولیه بیماری و برخی از موارد ممکن است فرد هیچ علائمی را تجربه نکند. علائم این بیماری معمولا هنگام بیدار شدن از خواب و اواخر شب، شدیدتر است. بعضی افراد با درد ناحیه گردن در یک سمت کتف و پشت سر مواجه هستند. برخی از شایع‌ترین ‌علائم آرتروز گردن شامل موارد زیر است:

 

• احساس درد، سفتی و گرفتگی در ناحیه گردن به سمت شانه‌ها
• شنیدن صدای تق تق کردن در هنگام حرک دادن گردن
• محدود شدن دامنه حرکت گردن (فرد نمی‌تواند به راحتی گردن خود را بچرخاند و یا به جلو و عقب خم کند)
• خشکی گردن
• سر درد و سر گیجه
• درد بازوها و یا شانه‌ها
• اختلال در شنوایی و بینایی

در برخی موارد ممکن است آرتروز گردن منجر به ایجاد فشار روی نخاع شود. این مشکل که به تنگی کانال نخاعی گردن معروف است، معمولا با ‌علائم زیر همراه خواهد بود:

• مور مور شدن در بازوها، دست‌ها، پاها
• عدم تعادل و عدم هماهنگی بین عضلات بدن
• دشواری در راه رفتن
• گرفتگی عضلانی
• بی اختیاری ادرار و مدفوع
• بی حسی، ضعف و تیر کشیدن در ناحیه گردن، شانه، دست ها، بازوها و پاها

 

دلایل ابتلا به آرتروز گردن چیست؟

دیسک‌ها و مفاصل گردن با افزایش سن دچار کهولت و فرسودگی‌ می‌شوند. بسیاری از افراد بالای 60 سال به آرتروز گردن مبتلا‌ می‌شوند. علت اصلی بروز این بیماری این است که با بالا رفتن سن، دیسک‌ها آب خود را از دست می‌دهند و شروع به جمع شدن‌ می‌کنند که این امر می‌تواند باعث تماس بیشتر استخوان‌ها در بین مهره‌ها و در نتیجه فرسایش‌ آن‌ها گردد. همچنین رباط‌ها که استخوان‌ها را به هم وصل می‌کنند هم به مرور زمان سفت‌تر شده که می‌تواند موجب کاهش انعطاف پذیری گردن شود.

علاوه بر این، تحلیل رفتن دیسک‌ها ممکن است منجر به ایجاد استخوان اضافی برای تقویت ستون فقرات گردد که این استخوان اضافی می‌تواند به کانال نخاعی فشار وارد کند. البته این مشکل به دلیل آسیب دیدگی و عوامل دیگر هم رخ می‌دهد. تغییر وضعیت ناگهانی و شدید سر و گردن در سوانح رانندگی، انجام دادن کارهای سخت و سنگین، اختلالات مادر زادی و غیره می‌تواند منجر به بروز مشکل آرتروز در ناحیه گردن شود. عوامل ژنتیکی هم می‌تواند در بروز این بیماری دخیل باشد و آرتروز گردن در یک خانواده شایع باشد.

کار مداوم با کامپیوتر و یا مطالعه زیاد در طول روز، همچنین خم نگه داشتن سر و گردن برای ساعت‌های طولانی می‌تواند سبب ایجاد فشار بر روی مهره‌های گردن شود؛ از این رو، کارمندان، دانش آموزان و دانشجویان بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

تشخیص آرتروز گردن

برای تشخیص آرتروز گردن ابتدا بیمار توسط متخصص مغز و اعصاب تهران معاینه شده و شرح حال او شامل زمان بروز ‌علائم، وضعیت جسمانی و دیگر موارد گرفته می‌شود. سپس میزان درد و دامنه حرکتی در ناحیه گردن و شانه و نیروی عضلانی دست‌ها و پاها مورد بررسی قرار‌ می‌گیرد. همچنین، باید بررسی شود که آیا به اعصاب یا نخاع فشار وارد شده است یا خیر که این کار از طریق آزمایش‌های احساسی و واکنشی بیمار انجام می‌گردد.

علاوه بر این، برای بررسی وضعیت مهره ها، دیسک، مفاصل و میزان تحت فشار قرار گرفتن نخاع از روش‌های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی (MRI) استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، این بیماری پس از عکس برداری مشخص‌ می‌‌شود؛ حتی در شرایطی که فرد ‌علائم ناراحت کننده ‌کمی دارد و یا حتی هیچ گونه ‌علائمی ندارد.

 

درمان آرتروز گردن

برای درمان آرتروز گردن از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. روش درمان با توجه به وضعیت بیمار و میزان پیشرفت بیماری انتخاب می‌گردد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین روش‌های درمانی این بیماری‌ می‌پردازیم.

 

لیزر درمانی

امروزه روش‌های درمانی مبتنی بر لیزر کاربرد زیادی در فرآیند درمان و کنترل درد آرتروز گردن دارند. لیزر تمام بخش‌های ستون فقرات گردنی شامل عضلات، غضروف، عصب و غیره را تحریک می‌کند. انجام لیزر با تمرکز بر بافت هدف و با قدرت مناسب که توسط پزشک در کلینیک مغز و اعصاب و ستون فقرات طبیب تعیین می‌گردد، ‌ می‌تواند التهاب ناشی از آرتروز گردن را از بین برده و درد را کاهش دهد؛ همچنین فرآیند ترمیم بافتی را تسریع نماید.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از مرسوم‌ترین روش‌های درمانی برای کاهش درد و گرفتگی عضلانی در بیماری آرتروز گردن است. تمرینات فیزیوتراپی با تمرکز بر روی تقویت عضلات پشت و گردن انجام می‌شود. با تقویت عضلات ضعیف یا کشیده شده، فشار کمتری بر ستون فقرات گردنی وارد می‌شود. همچنین، فیزیوتراپی سبب افزایش انعطاف ‌پذیری شده و دامنه حرکت گردن را بهبود‌ می‌بخشد. در فیزیوتراپی ترکیبی از روش‌‌های غیر فعال مانند یخ، گرما، اولترا سوند و غیره و حرکت‌های اصلاحی استفاده‌ می‌شود. تعداد جلسات و برنامه‌های تمرینی با توجه به شرایط بیمار تعیین می‌گردد.

گردن ‌بند طبی

استفاده از گردنبند طبی به منظور محدود کردن میزان حرکت گردن، مرسوم است. گردن ‌بند طبی به شکل یک حلقه دور گردن را احاطه می‌کند. توجه داشته باشید، استفاده از گردن ‌بندهای طبی تنها باید با تجویز پزشک انجام گیرد؛ چرا که استفاده طولانی مدت از آن‌ می‌‌تواند سبب ضعیف شدن ماهیچه‌های گردن شود.

دارو درمانی

معمولا برای کاهش درد و التهاب ناشی از آرتروز گردن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن تجویز می‌شود. مصرف داروهای شل کننده‌های عضلانی هم برای رفع سفتی و درد عضلات توصیه می‌شود. این داروها به ویژه در آرتروز حاد، گردن درد را تسکین می‌دهند.

استفاده از تزریق داخل ستون فقرات

آرتروز گردن و یا تنگی کانال نخاعی ناشی از آن می‌تواند سبب ایجاد التهاب در اطراف اعصاب گردن گردد که تزریق استروئید اپیدورال گردنی برای کاهش درد آن انجام می‌شود.

جراحی

معمولا جراحی آخرین گزینه درمانی برای درمان آرتروز گردن است. جراحی برای بیمارانی استفاده می‌شود که با روش‌های درمانی دیگر بهبود نیافته اند و درد بسیار شدیدی دارند. معمولا اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، با روش‌های دارویی یا فیزیوتراپی قابل درمان است؛ اما در غیر این صورت، ممکن است نیاز به جراحی شود. انتخاب روش جراحی با توجه به مشکل بیمار صورت‌ می‌گیرد. برخی از روش‌‌های جراحی آرتروز گردن شامل موارد زیر است:

• لامینکتومی: بر روی عصب‌های ستون فقرات، استخوانی به نام لامینا وجود دارد که با برداشتن بخش‌هایی از آن، می‌توان فشار وارد بر ستون فقرات را کاهش داد.
• دیسککتومی: به دلیل ضعف عضلانی در این بیماری ممکن است دیسک مهره‌های گردن دچار برآمدگی شود که می‌تواند به عصب‌های ناحیه ستوان فقرات فشار کند. یکی از راه‌های رفع این مشکل، برداشتن دیسک ‌است.
• هم جوشی ستون فقرات: از این روش می‌توان برای تثبیت ستون فقرات پس از برداشتن دیسک آسیب دیده استفاده کرد. این عمل جراحی شامل برداشتن دیسک بین دو مهره و قرار دادن استخوان در فضای ایجاد شده است.

 

چی کار کنیم که به آرتروز گردن مبتلا نشویم؟

• در هنگام کار، موقعیت خود را جوری تنظیم کنید که فشار کمتری به گردن تان وارد شود. صفحه نمایش کامپیوتر یا گوشی تلفن همراه را مستقیما در برابر چشمان خود قرار دهید تا از فشار پیوسته و رو به پایین به گردن خود اجتناب کنید. ساعت‌های طولانی به کار نپردازید و استراحت و انجام حرکات کششی عضلات گردن و شانه‌ را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
• سیگار کشیدن را ترک کنید، چرا که نیکوتین مانع از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی از طریق خون به دیسک‌ها می‌شود.
• از حمل وسایل سنگین اجتناب کنید. اجسام سنگین مانند کیف دستی، کوله پشتی، خریدهای روزانه و دیگر موارد به گردن شما فشار زیادی وارد می‌کند و می‌تواند موجب کشیدگی و گردن درد گردد. همچنین برای حمل کوله پشتی آن را در یک طرف بدن خود قرار ندهید. همچنین، روش مناسب بلند کردن اجسام سنگین را یاد بگیرید تا از بروز صدمات به کمر و گردن خودداری کنید. برای این منظور، همان طور که بلند‌ می‌‌شوید، از پاهای خود نیز کمک بگیرید.
• هنگام رانندگی به گونه‌ای پشت فرمان اتومبیل بنشیند که سر و گردن در وضعیت مناسبی قرار بگیرد. به فرمان خودرو نچسبید؛ بازوهای شما باید هنگام رانندگی کمی خمی‌ده باشند.
• برای پیشگیری از آرتروز گردن، انجام برخی از تمرینات ورزشی به صورت روزانه مانند حرکت کششی گردن، کشش قفسه سینه، بالا آوردن شانه و دیگر حرکات موثر در تقویت عضلات گردن مفید است.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این بیماری، مفاصل، دیسک‌ها و مهره‌ها در قسمت ستون فقرات گردنی تحلیل رفته و دچار تخریب یا فرسایش‌ می‌شوند. احساس درد، سفتی و گرفتگی در ناحیه گرد، بازوها و شانه‌ها، خشکی و محدود شدن دامنه حرکت گردن، سر درد و گرفتگی عضلانی از شایع‌ترین ‌علائم آرتروز گردن ‌است. آرتروز گردن جزو بیماری‌های مزمن است که معمولا به تدریج و در طی سال‌ها پیشرفت‌ می‌کند؛ به طوری که در مراحل اولیه بیماری، بسیاری از افراد هیچ ‌علائمی را تجربه نمی‌کنند.

علت اصلی بروز آرتروز در ناحیه گردن این است که با بالا رفتن سن، دیسک‌ها آب خود را از دست‌ می‌دهند و شروع به جمع شدن‌ می‌کنند که این امر‌ می‌تواند باعث تماس بیشتر استخوان‌ها در بین مهره‌ها و در نتیجه فرسایش‌ آن‌ها گردد. علاوه بر این، تغییر وضعیت ناگهانی و شدید سر و گردن در سوانح رانندگی، انجام دادن کارهای سخت و سنگین، اختلالات مادر زادی و… می‌تواند منجر به بروز مشکل آرتروز در ناحیه گردن شود.

این بیماری از طریق روش‌های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی (MRI) قابل تشخیص است. برای درمان آرتروز گردن از روش‌های مختلفی شامل لیزر، فیزوتراپی، دارو، جراحی و غیره استفاده می‌شود. انجام تمرینات ورزشی تقویت عضلات سر و گردن، اجتناب از حمل اجسام سنگین و قرار گرفتن گردن در موقعیت مناسب هنگام کار با کامپیوتر، تلفن همراه و همچنین رانندگی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیری از این بیماری محسوب می‌شوند.